Śląskie kirkuty są jak magiczne miejsca. Niestety, zdewastowane

Czas przypomnieć, komu zawdzięczamy miasto

Kirkut przy ulicy Kozielskiej to jedno z najbardziej magicznych miejsc w Katowicach. Powstał w 1869 roku. Porośnięte bluszczem macewy przypominają ryciny Piranesiego. Można odczytać na nich nazwiska wielkich, zasłużonych dla rozwoju Katowic rodów: Glaserów, Sklareków, Gruenfeldówi Panofskich. Najstarsze, bogato zdobione nagrobki, przywołują wręcz zabytkowe, rzymskie budowle.

We wrześniu ktoś przewrócił tu kolumnę przy wejściu i trzy pomniki. Kolejne 20 wywróconych nagrobków, w tym kilka historycznych, wolontariusze pracujący na cmentarzu odkryli 14 i 18 października. - Kolumny zostały wyłamane, część macew popękała, zrzucono płyty epitafijne - opisuje nam Brzostowski. - Zaburzona została pozytywna atmosfera tego miejsca i jego sakralny charakter - martwi się społecznik.

CZYTAJ TAKŻE:
Na cmentarzu żydowskim w Katowicach uczcili 70. rocznicę powstania w warszawskim getcie
Zabrze: Cmentarz żydowski na Zandce wiele pamięta

Sprawcami wandalizmu, jak podejrzewa, byli katowiczanie. - Najwyższy czas, aby uświadomili sobie, komu zawdzięczają swoje miasto i okazali szacunek dla jego chwalebnego dziedzictwa - podkreśla.

Działacze Gminy Wyznaniowej Żydowskiej zapowiadają, że dołożą wszelkich starań, aby 1 listopada doprowadzić do porządku zniszczone macewy. Wtedy cmentarz będzie od godz. 8 do 15 otwarty dla zwiedzających. Katowiczanie, jak przyznaje Włodzimierz Kac, przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach, chętnie przychodzą tam i zapalają znicze, chociaż 1 listopada nie jest świętem żydowskim. Zazwyczaj nekropolia otwierana jest jedynie na czas pracy wolontariuszy. Klucz można też otrzymać okazując dowód osobisty w gminie żydowskiej lub w sąsiadującym z kirkutem przedsiębiorstwie.

- Część nagrobków została już postawiona. Co do pozostałych musimy mieć zgodę policji, która zabezpieczała ślady i dokumentowała zniszczenia - wyjaśnia Włodzimierz Kac. I przyznaje, że to nie pierwsze przypadki dewastacji na cmentarzu. - Wchodzą tu złomiarze. Raz dla kawałka miedzianej blachy zniszczyli grobowiec, innym razem odcięli nam prąd, uszkodzili instalację wodną. Kilka lat temu rozkradli nawet zamontowany na cmentarzu monitoring - ubolewa Kac. - To nie są akty antysemickie, raczej kradzieże i bezmyślność, które zdarzają się też na cmentarzach katolickich. Trzeba zmienić podejście prokuratury i sądów wobec wandalizmu na cmentarzach. Kiedyś to podlegało moralnej ocenie, ale dzisiaj ona się już nie liczy - dodaje.

Był jak wysypisko. Teraz ma szansę stać się zabytkiem

Kolejna w naszym regionie żydowska nekropolia: w Mysłowicach przy ul. Stawowej jeszcze tego lata służyła komuś za regularne wysypisko śmieci. - To był jeden z najbardziej zaniedbanych cmentarzy żydowskich, jakie widziałem. Sterta śmieci i tylko kilka wyłaniających się z nich macew - przyznaje Dariusz Walerjański, badacz historii Żydów na Górnym Śląsku.
Rosnące tu drzewa i krzewy zamieniły się z czasem w dzikie chaszcze. Nekropolię upodobali sobie także wandale. Co się dało, powynosili, poprzewracali macewy, zostawili stosy śmieci.
W tym roku po raz pierwszy od lat kirkut został posprzątany i będzie otwarty dla odwiedzających we Wszystkich Świętych i 3 listopada (w godz. 7-16, w soboty Żydzi mają szabat i cmentarz będzie zamknięty). Grupa społeczników wywiozła ponad 20 kontenerów śmieci, wycięła samosiejki i podniosła kilka macew. - Spośród śmieci wyłoniło się ok. 400 nagrobków. Znalazłem trzy macewy z XVIII wieku. W przyszłości nekropolia ma szansę zostać wpisana do rejestru zabytków - cieszy się Walerjański. I dodaje, że sam będzie kwestował 1 i 3 listopada w godz. 8.30-18.30 na cmentarzu żydowskim w Zabrzu (ul. Cmentarna 15). To trzecia z rzędu zbiórka na rzecz tej nekropolii.

Każdy też może pomóc odnowić zabrzański kirkut

Z zebranych w Zabrzu w ubiegłych latach pieniędzy m.in. naprawiliśmy stalową bramę cmentarną, kilkakrotnie "łataliśmy" mur, został opracowany i wydany folder informacyjny o historii kirkutu w języku polskim i angielskim, zakupiliśmy kosiarkę spalinową, zestaw narzędzi ogrodniczych, jak grabie, sekatory, łopaty, opłacamy też wywóz nieczystości - wymienia Walerjański.

Za pieniądze uzbierane w tym roku Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzem Żydowskim, którego Walerjański jest przewodniczącym, chciałby jeszcze dokupić podnośnik do stawiania nagrobków.

W tym roku dla odwiedzających zabrzański kirkut komitet przygotował też m.in. 10 plansz informujących o wybitnych postaciach pochowanych w nekropolii z krótkimi ich biogramami.

Akty wandalizmu na cmentarzach: jak im zaradzić? Komentujcie i dyskutujcie z autorką

*DŁUGOTERMINOWA PROGNOZA POGODY NA PAŹDZIERNIK 2013
*Grzyby jadalne i grzyby trujące. Jak je odróżnić? [ZOBACZ NA ZDJĘCIACH]
*Nowy towar w Lidlu, czyli szarża klientów w Sosnowcu [ZOBACZ WIDEO]
*Kalendarz Lindner 2014, czyli modelki w trumnach [ZDJĘCIA 18+]