Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Śląskie kopalnioki

Marek Szołtysek
Śląski czasownik - godać, czyli mówić, odmienia się: jo godom, ty godosz, on godo, my godomy, wy godocie, oni godają. To dlaczego niektórym zdarza się w trzeciej osobie liczby mnogiej powiedzieć błędnie - oni godoją? Z niewiedzy?

Zatem źle godają ci, co godają, że godoją! Takie przekręcanie rozpowszechniło się jak chwasty w ogrodzie. I tak do najczęstszych błędnie wymawianych śląskich słów należą: kołAcz (ma być kołOcz), kołAczyk (ma być kołOczyk albo kołOczek), wodziAnka (ma być wodziOnka), krupniAk (ma być krupniok), bąclAk (ma być bąclOk) itd. Takie śląskie błędy plenią się nie tylko w mowie codziennej, ale również popełniają je dziennikarze w gazetach czy internecie.

Najbardziej jednak takie błędy rażą w radiu, telewizji i w reklamach. Choć powinniśmy być zadowoleni, że producenci dostrzegają kilkumilionowy śląski rynek i by mu się przypodobać, produkują po śląsku reklamy. Nie chcę tu jednak przytaczać konkretnych reklam, by nie być podejrzany o kryptoreklamę. Powiem tylko, że w większości z nich są śląskie błędy, wynikające albo z wadliwej wymowy, źle dobranych lub wprost nietrafionych słów, bądź ze sztucznej, nieco warszawskiej melodii śląskiego zdania. A jak ten problem rozwiązać? Na poziomie edukacji - są potrzebne w szkole podstawowej lekcje śląskiej mowy i kultury. Natomiast na poziomie mediów - potrzebny jest konsultant, albo jakiś prawdziwy Ślązok w redakcji.

Niestety, nie wystarczy mieszkać na Śląsku, by dobrze godać. A ci co tak przeceniają swoje możliwości, to potem: Godoją o kołaczach i krupniakach. (Uwaga! W poprzednim zdaniu zrobiono trzy błędy, znajdź je!). Zauważam jednak, że powoli sprawy idą ku dobremu, co poświadcza nowa telewizyjna reklama pewnej kawy. Producenci zadbali, by w śląskim tekście nie było nawet najmniejszego błędu, więc aktorowi przydzielono specjalnego konsultanta, który znał śląskie godanie.
Czy zatem łódzko-warszawskie środowiska filmowe zrozumiały wreszcie, że nie wszystko wiedzą najlepiej. To by było zbyt piękne. Na pochwałę zasługują tu szefowie od reklamy owej kawy, którzy pochodzą z Wielkopolski. A jak powszechnie wiadomo, Wielkopolanie, zwani też u nas Poznaniokami, mają zdecydowanie lepsze pojęcie o regionalizmach i bliżej im do kultury Ślązoków niż warszawioków.

Ślązoki mają jednak tej jesieni jeszcze inny powód do regionalnej radości. Otóż do naszych sklepów trafił wyjątkowo profesjonalnie wykonany nowy śląski produkt. Są to cukierki o nazwie - kopalnioki. I tu uwaga! Broń Boże proszę tego nie wymawiać - kopalniAki. Ma być kopalnioki i koniec, kropka. Tak też zresztą jest napisane na opakowaniu - śląskie kopalnioki. A co to takiego? Starszym Ślązokom tego nie trzeba przypominać, ale młodsi nie wiedzą, że jeszcze czterdzieści lat temu w każdym śląskim domu w biksie, krauzie, bojtliku, kastliku, tytce czy jeszcze w innym pojemniku były kopalnioki. Nazwa brała się z czarnego koloru tych cukierków, przypominających bryły węgla.

Ale kopalnioki też dlatego, że już od końca XIX wieku, właściciele kopalń rozdawali te cukierki górnikom po szychcie. Robili tak dla ochrony ich zakurzonego pyłem węglowym gardła. Tak, bo w składzie kopalnioka oprócz cukru i barwnika z węgla roślinnego, były też zdrowe i działające inhalacyjnie: olejek anyżowy oraz ekstrakty z dziurawca, melisy i mięty. Zatem wychodząc z kopalni, górnicy brali sobie po kilka cukierków, z myślą o sobie i czekających w domu dzieciach. I tak oto kopalnioki stały się najpopularniejszymi w dziejach naszego regionu śląskimi bombonami. Dobrze więc, że mamy możliwość wrócić do ich mamlania.
[email protected]

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Śląskie kopalnioki - Dziennik Zachodni