Specjaliści z Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach zadbali, by żadne dziecko z cukrzycą nie ucierpiało z powodu Covid-19

Covid-19 dla pacjentów diabetologicznych jest podwójnie groźny. U osób z cukrzycą występuje zwiększone ryzyko rozwoju powikłań i zakażenia o ciężkim przebiegu. Każdy ostry stan zapalny u takich pacjentów może prowadzić do gwałtownego wzrostu stężenia glukozy we krwi, co zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycowej kwasicy ketonowej.

Epidemia koronawirusa i związane z nią zamrożenie aktywności części instytucji oraz izolacja domowa przyniosły dodatkowy negatywny skutek. - W pierwszych tygodniach pandemii niektórzy rodzice pacjentów z cukrzycą z obawy przed wirusem podejmowali decyzję o wstrzymaniu hospitalizacji czy kontaktu z lekarzem. Część nowych pacjentów korzystała w pierwszej kolejności z teleporad w placówkach POZ, gdzie z powodu zdalnego trybu nie zawsze stawiano właściwa diagnozę. W efekcie w marcu i kwietniu odnotowaliśmy spadek pacjentów na oddziale, ale już w maju wzrost – mówi prof. Przemysława Jarosz-Chobot, kierująca Oddziałem Diabetologii i Pediatrii w Górnośląskim Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach.

Potwierdzają to szpitalne statystyki. W kwietniu 2020 r. na Oddziale Diabetologii i Pediatrii GCZD leczonych było 41 pacjentów, gdy tymczasem w kwietniu 2019 aż 67. Ale już w maju 2020 r. hospitalizowanych na oddziale było 64 pacjentów (rok wcześniej 56). W sumie od marca do maja 2020 na oddziale leczono 179 dzieci, w analogicznym okresie w roku 2019 było to 206 dzieci.

- Przez cały ten czas pracowaliśmy pełną parą. Jako oddział referencyjny nie wstrzymaliśmy przyjęć, żaden pacjent nie został pozostawiony bez pomocy. Niestety, zbyt późne pojawienie się u nas pacjentów i spóźnione rozpoznanie cukrzycy w niektórych przypadkach doprowadziły do pogorszenia się stanu zdrowia dzieci. To są konkretne historie, konkretne dramaty małych pacjentów – mówi prof. Przemysława Jarosz-Chobot.

Wymogi epidemiczne spowodowały, że na oddziale z dzieckiem mógł przebywać tylko 1 opiekun. W przypadku pacjentów diabetologicznych takie ograniczenie ma bardzo duże znaczenie. Przy rozpoznaniu świeżego zachorowania na cukrzycę kluczowa jest edukacja. Cukrzyca to choroba przewlekła, więc leczenie też musi być przewlekłe, trzeba się go nauczyć w szpitalu i kontynuować w domu.

Edukacja diabetologiczna to cykl spotkań, a raczej lekcji czy warsztatów, w których uczestniczy pacjent i jego opiekunowie. W programie zajęć są ogólne wiadomości o cukrzycy, zasady właściwego żywienia czy informacje o sprzęcie dla diabetologów, wszystko w ujęciu teoretycznym i praktycznym. Wszystkie te informacje są zindywidualizowane i podawane etapami. Przyswojenie dotychczasowego materiału warunkuje przejście do kolejnej lekcji.

- Organizowaliśmy zajęcia, w których w szpitalu uczestniczył pacjent z jednym opiekunem. Drugi z opiekunów był w tym czasie w domu i uczestniczył w lekcji online, ucząc się np. obsługi sprzętu. Całość prowadził nasz edukator z pomocą tabletu. Taka dwutorowa edukacja w czasie pandemii stała się standardem – mówi prof. Przemysława Jarosz-Chobot.

Personel Oddziału Diabetologii i Pediatrii znakomicie poradził sobie z tym wyzwaniem. – Już wcześniej mieliśmy narzędzia i umiejętności do prowadzenia takich zajęć online. Poza tym w czasie pandemii szkoły i inne instytucje przeszły na nauczanie zdalne. To też ułatwiało, bo nie byliśmy jedynymi, którzy pracują w ten sposób. Pracowaliśmy w pełnym zakresie i to pomimo braków w personelu, który częściowo przebywał w domu w związku z opieką nad małymi dziećmi – podkreśla prof. Przemysława Jarosz-Chobot.

Również przyszpitalna Poradnia Diabetologiczna musiała przejść na system pracy zdalnej. Dwa dni przed teleporadą opiekunowie pacjentów byli informowani o terminie, kiedy zadzwoni lekarz i jak się mają do tej konsultacji przygotować. Opiekun otrzymywał np. zadanie zmierzenie i zważenia dziecka czy przesłania odczytu pamięci pompy i monitoringu glikemii. Zdalna obsługa pacjentów to również konsultacje psychologiczne i dietetyczne, a także wystawienie e-recepty, e-zapotrzebowań czy przekazanie informacji o dawkowaniu leków lub obsłudze i modyfikacji opragramowania wysokospecjalistycznych technologii stosowanych w samoopiece w cukrzycy. Przymusowa izolacja, brak ruchu, dostępność jedzenia – wszystko to powodowało u pacjentów zwiększone zapotrzebwanie na insulinę. W efekcie modyfikacji dawek insuliny była częsta i bardzo agresywna.

O intensywności pracy poradni diabetologicznej w GCZD w czasie pandemii świadczą statystyki. Od marca do maja 2020 udzielono w niej 2210 porad, z czego 619 były to konsultacje bezpośrednio w szpitalu, a 1951 teleporady. W tym samym okresie roku 2019 było to 2248 porad, wyłącznie stacjonarnych.

W tej chwili niełatwo jeszcze o całościową ocenę wpływu epidemii koronowirusa na chorych diabetologicznie. - Na pewno było wiele negatywów, związanych z nowymi zachorowaniami, które zbyt późno zostały zdiagnozowane, ale też np. z przypadkami zaostrzenia depresji u niektórych pacjentów. Paradoksalnie pandemia przyniosła jednak również pozytywny skutek dla chorych. Dzieci z cukrzycą i ich opiekunowie dowiedzieli się, że muszą nauczyć się zarządzać swą chorobą w każdej rzeczywistości. Pandemia zmusiła do lepszego poznania się cukrzycy i do partnerstwa z personelem medycznym w radzeniu sobie z chorobą – podsumowuje prof. Przemysława Jarosz-Chobot.