Spiscy Niemcy i piosenki w wymysiöeryś w Wilamowicach

Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego został ustanowiony przez UNESCO w 1999 roku i jest obchodzony 21 lutego. Z tej okazji Wilamowianie, mieszkańcy niewielkiego miasteczka pod Bielskiem-Białą, wyróżniającego się własnym językiem i bogatą kulturą, wraz z partnerami przygotowują szereg aktywności związanych z ich niezwykłym dziedzictwem.

Od kilku lat Wilamowian w ich dążeniach do rewitalizacji języka wspiera Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie w ramach projektu „Humanistyka Zaangażowana” finansowanego przez Komisję Europejską w programie Twinning Horyzontu 2020.

W najbliższy weekend, 18-19 lutego, w Wilamwoicach i Pisarzowicach odbędą się wykłady, dyskusje oraz występy artystyczne Wilamowian - oprócz Zespołu Regionalnego „Wilamowice”, uczestnicy będą mogli mogli posłuchać współczesnych utworów muzyki popularnej przetłumaczonych na wilamowski, w autorskiej aranżacji Kamili Majerskiej. Atrakcyjnie zapowiada się również „Uf jer Wełt” („Na tamtym świecie”) oparty na poemacie wilamowskiego autora poety Floriana Biesika, który zainspirowany „Boską komedią” Dantego, przeniósł do Wilamowic z początku XX wieku Piekło, Czyściec i Raj oraz umieścił w nich mieszkańców miejscowości. Co ciekawe, ten spektakl będzie można obejrzeć 28 marca na deskach Teatru Polskiego w Warszawie.

Niewątpliwą atrakcją będzie też występ zespołu zaproszonych gości - spiskich Niemców mieszkających na terenach dzisiejszej Słowacji. Przodkowie mieszkańców Hopgartu (niem. Hopgarten, słow. Chmel'nica, pol. Chmielnica) przybyli na teren Spisza na początku XIV wieku. Większość mieszkańców Hopgartu do dziś uważa się za Niemców. Wielu z nich posługuje się mową nazywaną przez nich unserisch (dosłownie „po naszemu”), która wyraźnie odróżniała się od innych spiskich dialektów języka niemieckiego.

Pod koniec II wojny światowej przeprowadzono kilka prób wysiedlenia mieszkańców Hopgartu. Gdy próbowały to zrobić wojska
niemieckie, mieszkańcy Hopgartu uciekli ze wsi i schowali się w górach. Gdy już po wojnie próby wysiedleń dokonywały władze komunistyczne, za społecznością Hopgartu wstawili się przedstawiciele okolicznych wsi. Dzięki temu teren Spisza pozostał jednym z ostatnich miejsc na mapie Europy, w którym istnieje wielojęzyczność. Obok siebie mieszkają tu Słowacy, Niemcy karpaccy, Rusini (Łemkowie) i Romowie. Widoczne są jeszcze wpływy języka polskiego, ziemie te od 1412 do 1769 roku należały bowiem do Polski.

PROGRAM: CZYTAJCIE DALEJ NA NASTĘPNEJ STRONIE
Obchody zaplanowane są na dwa dni, sobotę 18 i niedzielę 19 lutego, organizują je Stowarzyszenie „Wilamowianie”, Urząd Gminy Wilamowice oraz Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego.

PROGRAM

Sobota 18 lutego. Wilamowice

Centrum Zachowania Dziedzictwa
14:00–15:45 Spotkanie Wymysoü-Hopgarten-Alza

GOK Wilamowice:

• 16:00 Zbigniew Kadłubek: Mniejszy język – większa wspólnota
• 16:30 Katarzyna Sobolewska: Warmiacy i Mazurzy opowiadają o swoim losie
• 17:00 Tomasz Wicherkiewicz: Germańskie enklawy językowe w Europie Środkowowschodniej
• 17:30 Andrzej Żak: Bielsko-bialska wyspa językowa – stan badań, kondycja, perspektywy
• 17:45–18:00 Przerwa
• 18:00 Patrik Lompart, Hopgarten na Spiszu
• 18:15 Występ zespołu z Hopgarten
• 18:30 Recital współczesnej wilamowskiej piosenki; wyk. Kamila Majerska

Niedziela 19 lutego. Pisarzowice

Wiejski Dom Kultury w Pisarzowicach

• 16:00 Patrik Lompart: Hopgarten na Spiszu
• 16:25 Występ zespołu z Hopgarten
• 16:40 Tymoteusz Król: Piętno a rewitalizacja
• 17:00 Justyna Olko: Pochwała różnorodności
• 17:15 Dyskusja
• 17:30 Przerwa
• 17:45 Występ Zespołu Regionalnego „Wilamowice”
• 18:00 Anna Kamińska: Prezentacja słownika gwary Dankowic
• 18:15 Spektakl „Uf jer wełt”