Spotkania medyczne im. Krystyny Bochenek

Mówimy dziś o łuszczycy, chorobie, którą opisał ojciec medycyny Hipokrates. Jest zatem wiekowa jak medycyna. Wydawało by się, że dotyczy osób w wieku senioralnym tymczasem chorują na nią młodzi ludzie, często kilkunastotelni...
Łuszczyca jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, występuje rodzinnie, choć nie zawsze objawy są nasilone i wyraźnie manifestowane. Bywa, że pewnych objawów w ogóle nie kojarzymy z łuszczycą. Choroba może się ujawnić w wieku młodym, wówczas szczyt zachorowań przypada na wiek od 20 do 25 roku życia, ale chorują też osoby kilkunastoletnie. Zwykle łuszczyca ma wtedy nieprzewidywalny przebieg i młodsi pacjenci częściej narażeni są na wystąpienie stawowej formy choroby, trudnej do diagnozy i leczenia. Drugi rzut dotyczy osób powyżej 40 roku życia, przy czym w tym wypadku szczyt zachorowań przypada na okres od 45 do 50 roku życia. Przebieg w tym wypadku jest bardziej stabilny i występuje mniejsza predyspozycja pacjentów do ciężkiego przebiegu choroby.

Czy zawsze łuszczycę widać gołym okiem, w postaci zaczerwienień, łuszczącej się skóry? Czy może potrafić nas zmylić?
Cóż bywa przebiegła, bo np. występuje tylko w obszarze płytek paznokciowych i pacjenci przez lata mogą być leczeni np. na grzybicę paznokci. Zdarza się, że jest izolowana na błonach śluzowych. Czasem przybiera postać odwróconą, zajmując pachwiny i doły pachowe. Niekiedy ogranicza się do zajęcia owłosionej skóry głowy. Jak widać tych nietypowych postaci jest całkiem sporo.

Generalnie jednak sama nazwa wskazuje na to, że łuszczyca oznacza złuszczanie się skóry. Ale przecież do procesów złuszczenia dochodzi codziennie. Co dzieje się w przypadku łuszczycy, że ma ono charakter patologiczny?
Łuszczenie przebiega w sposób nieprawidłowy. Gdy zwykle nasza skóra potrzebuje "na odrodzenie" ok. 27 - 28 dni, to u chorego na łuszczycę proces ten przebiega w ciągu kilku dni tj. trzech, czterech. Najczęściej występuje łuszczyca plackowata objawiająca się rumieniowymi złuszczającymi się zmianami uniesionymi ponad powierzchnię skóry, a typowa lokalizacja występuje na kolanach, łokciach, owłosionej skórze głowy i pośladkach. U młodszych pacjentów często mamy do czynienia z tzw. łuszczycą kropelkową. Pojawiają się wówczas drobne grudki, których wysiew zwykle prowokowany jest infekcją. W rzadkich przypadkach łuszczyca może mieć charakter uogólnionego zapalenia skóry tj. erytrodermii.

Wspomniała pani o czynnikach wywołujących łuszczycę. Proszę je wymienić ?
Łuszczyca jest genodermatozą. Mamy ją zawsze i powinniśmy pamiętać o unikaniu czynników wyzwalających jej wysiewy. Należą do nich wszelkie infekcje, u dzieci to zwykle angina paciorkowcowa (wyzwalacz pierwszego rzutu łuszczycy), ale też wszelkie infekcje wirusowe, grzybicze, spadki odporności, stany zapalne.

Np. zepsute zęby.
Oczywiście. Podczas każdego procesu diagnozowania łuszczycy pytamy pacjentów o wizyty u stomatologa oraz laryngologa, gdy właśnie chore zęby, ropne migdały mogą wyzwolić łuszczycę. Poza tym pytamy też o zażywane leki, gdyż np. beta-blokery zażywane przez wielu pacjentów z powodu chorób serca mogą powodować wysiewy łuszczycy i wtedy rozważamy możliwość zmiany leków. Choć w przypadku 80 proc. pacjentów słońce ma korzystny wpływ na leczenie choroby to u 20 proc. chorych działa przeciwnie. Łuszczyca wysiewa też w okresie stresu, którego chyba najtrudniej uniknąć. Pacjent chce wyglądać lepiej, a stres powoduje wysiew choroby. To zamknięte koło.

Powiedziała pani, że zepsute zęby, czy migdały mogą wyzwolić łuszczycę, ale gdy je wyleczymy, wytniemy np. trzeci migdał to łuszczyca się cofnie?

Obecnie nie ma lekarstwa, które wyleczy całkowicie łuszczycę, ale wykluczając czynniki wyzwalające możemy doprowadzić do dłuższych okresów remisji.

Łuszczyca nie jest chorobą tylko skóry, ale też psyche. Z drugiej strony mogą wyzwolić ją preparaty litu, stosowane w leczeniu depresji.
Z medycznego punktu widzenia łuszczyca to zespół metaboliczny, związany jest nie tylko z objawami skórnymi, ale z otyłością, nadciśnienie tętniczym, innymi chorobami układu krążenia. Osoby z łuszczycą bardziej narażone są na zgony z powodów chorób serca. W naszej pracy często sięgamy po pomoc psychologów, psychoterapeutów, którzy współpracują z nami w czasie terapii. Ich pomoc jest bezcenna. Łuszczyca powoduje u pacjentów izolację społeczną, co jeszcze bardziej przyczynia się do manifestowania jej objawów.

A czy bywa i tak, że pozytywne emocje, pozytywny stres wywołują objawy łuszczycy?

Nie spotkałam się z takimi przypadkami w medycznej praktyce. Trafiła jednak do nas przyszła panna młoda z zaostrzoną postacią choroby, którą wywołał prawdopodobnie przedweselny stres.
W jaki sposób nasza dieta, styl życia wpływa na zaostrzenie się postaci łuszczycy?
Nie powiem nic odkrywczego, bo dla naszego dobrostanu wyjątkowo korzystna jest dieta śródziemnomorska. Trzeba unikać czerwonego mięsa i "polubić się" z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi. Badania jasno wskazały, że korzystny jest olej sojowy, preferowany przez społeczności Azji, których przedstawiciele rzadziej chorują na łuszczycę.

U Eskimosów to choroba nieznana...
Właśnie z powodu diety.

Jak łuszczyca zlokalizowana tylko w paznokciach wpływa na nasze funkcjonowanie? Czy bywa tak, że nigdy nie zamanifestuje postaci skórnej?
Są takie przypadki. Chciałabym jednak dodać, że leczenie przeciwgrzybicze nie jest błędem, gdyż na łuszczycę może być narzucona grzybica lub drożdżyca. Zawsze trzeba wykluczać takie sytuacje. Wykonujemy badania mykologiczne, ale też histopatologiczne, pobierając kawałek zmienionego chorobowo paznokcia. Poza tym częściej obserwuje się zajęcie procesem chorobowym płytek paznokciowych u osób z rozpoznaną łuszczycą stawową, która jest wyjątkowo podstępna.

Jak się objawia?
Najczęściej zmianami w stawach międzypaliczkowych. Bólem. Trzeba wykonać badanie RTG, by ją zdiagnozować.

A jak ją leczymy? Przeciwbólowo?

W postaciach lekkich niesterydowe leki przeciwzapalne dają pacjentom ulgę. Chciałabym dodać, że w przypadku łuszczycy paznokci, czy stawowej zmiany skórne wcale nie muszą występować. Niekiedy jednak najpierw pojawiają się zmiany skórne, a potem zaczynają boleć stawy.

Chciałybyśmy ponad wszelką wątpliwość wykluczyć, że łuszczycą można się zarazić, bo taki przesąd wciąż pokutuje.

Wiem o tym i oczywiście po raz kolejny chcę podkreślić, że łuszczycą w żaden sposób zarazić się nie da, ani m.in. przed dotyk, pocałunek, korzystanie z tych samych naczyń, kontakt seksualny. To ważne, gdyż nasi pacjenci cierpią z powodu tej niewiedzy innych, a przecież mogą normalnie żyć, funkcjonować w społeczeństwie, korzystać z basenów, opalać się, co dla większości jest bardzo korzystne. Spotykam się ze zwierzeniami, że ktoś bał się pacjentowi podać ręki. To bardzo przykre i absolutnie niedopuszczalne.

W jaki sposób leczymy łuszczycę?
Zwykle, na początku nie wkraczamy z agresywnymi metodami, zwłaszcza że te "lżejsze" są skuteczne. Wszystko zależy od postaci choroby, od indywidualnych zależności. Stosujemy i światłoterapię, leczenie miejscowe, a także suplementy diety. Dobre są kąpiele solankowe, oczywiście najlepiej w Morzu Martwym.

Szkoda, że nie refunduje ich NFZ...
No cóż na razie nie możemy na to liczyć (śmiech). Zależałoby nam jednak na większej dostępności do światłoterapii, która daje u wielu pacjentów długotrwałe efekty. Bardzo skuteczne bywają leki zapożyczone z innych specjalności jak np. leki immunosupresyjne, skuteczne zarówno w łuszczycy stawowej jak i zwykłej . Naszym pacjentom dedykowane są leki z pochodnych witaminy A. Leczenie tego typu musi być jednak prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza dematologa, a pacjenci wymagają regularnych wizyt i badań kontrolnych. Dla niektórych, ściśle zakwalifikowanych, zapewnione są terapie lekami biologicznymi dostępne w ramach badań klinicznych lub programów lekowych. To najnowszy trend. Trzeba jednak pamiętać, że często efekt terapeutyczny mija wraz z zakończeniem programu. Poza wszystkim ważna jest codzienna pielęgnacja, higiena. A zatem prysznic zamiast długiej kąpieli w towarzystwie emolientów, zakaz używania szorstkiej gąbki, intensywnego wycierania skóry, stosowania kosmetyków na bazie spirytusu. Jest wiele kosmetyków powstałych na bazie składników z Morza Martwego. Wiele tzw. dermokosmetyków. Warto z nich korzystać. Stanowczo należy unikać palenia papierosów. Większość terapii wyklucza alkohol.