Spotkanie Medyczne: Kiedy w stawach trzeszczy i boli [WIDEO]

Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów?
To najczęstsza choroba układu ruchu. Rozwija się w wyniku zaburzenia jakości i ilości chrząstki stawowej, której zadaniem jest amortyzowanie ruchów stawu i umożliwienie przesuwania się powierzchni stawowych. Jest postrzegana jako epidemia XXI wieku. Żyjemy coraz dłużej. Jak twierdzi Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) do 2050 roku nastąpi znaczne zwiększenie liczby osób w podeszłym wieku, które już teraz w krajach rozwiniętych stanowią 30 procent społeczeństwa. Według obliczeń brytyjskich uczonych, 50 proc. kobiet, które w tym roku skończą 50. rok życia, będzie miało szanse dożyć do setki. Niestety, wraz z wiekiem, pojawiać się będą różne dolegliwości, wśród których choroba zwyrodnieniowa stawów będzie jedną z najbardziej powszechnych. Już teraz 50 proc. społeczeństwa po ukończeniu 55 lat ma zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, a powyżej 65. roku życia - 100 procent osób.

Jakie są przyczyny zmian zwyrodnieniowych stawów?
Przede wszystkim otyłość. W USA to już dramat, bowiem tam już 50 proc. społeczeństwa ma problem z nadwagą. U nas to już 25 proc. A im większa masa ciała, tym większe ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej (zwłaszcza kolan). Wiele osób ma problemy ze stawami na skutek wykonywanej pracy, np. częstego klęczenia lub zginania kolan, stawy biodrowe cierpią od podnoszenia ciężkich przedmiotów lub długotrwałego stania, stawy rąk - gdy narażone są na wibracje. Kręgosłup cierpi z powodu np. długotrwałego siedzenia bez ruchu przed komputerem. Problem ze stawami mają też sportowcy. Na nadmierne przeciążenia stawów i urazy narażeni są np. podnoszący ciężary, piłkarze nożni, zapaśnicy, spadochroniarze, a także... tancerze. Dolegliwości ze strony stawów mogą być także wrodzone, takie jak np. wrodzona dysplazja biodra, koślawość i szpotawość kolan. Każdy noworodek powinien być obowiązkowo i niezwłocznie po urodzeniu zbadany przez ortopedę.

Czynniki, na które nie mamy wpływu?
Ryzyko wystąpienia choroby zwyrodnieniowej zwiększa się z wiekiem, częściej chorują kobiety. Ważne są także predyspozycje genetyczne. Trzeba jednak pamiętać, że choroba zwyrodnieniowa stawów nie jest tylko "naturalnym objawem starzenia", ale wynika z wielu innych czynników, na które czasem mamy wpływ. Wrogiem stawów jest np. brak aktywności ruchowej, a bezruch doprowadza do zaniku mięśni, które są odpowiedzialne za stabilizację stawu i płynność ruchów. Powinniśmy unikać przeciążeń.

Jakie stawy najczęściej narażone są na zwyrodnienie?
Kręgosłup, biodro i kolano. To nasz najczęstszy szpitalny "jadłospis". Pacjentów z dolegliwościami tych narządów jest najwięcej. Ale wymieniamy też m.in. stawy ramienne, łokciowe, skokowe, palców u rąk i stóp.

Jakie są rodzaje choroby zwyrodnieniowej?
Pierwsza to ta, co do której nie znamy przyczyn jej powstania. Częstość jej występowania zwiększa się z wiekiem. Druga wywołana jest konkretną przyczyną, np. urazem, zakażeniem, czy innymi chorobami stawów.

Jakie są objawy choroby zwyrodnieniowej stawów?
Podstawowym objawem jest mechaniczny ból występujący przy ruchach stawu i ustępujący w spoczynku. Boli nas w trakcie ruchu. Najczęściej w ciągu dnia. W nocy prawie go nie odczuwamy. Największy problem występuje na początku ruchu, np. przy wstawaniu z krzesła, rozpoczynaniu chodu. Trzeba go odróżnić od bólu zapalnego, który występuje również w spoczynku, nasila się w nocy i w godzinach porannych, często wiąże się z wysiękiem w stawie. Drugi objaw to sztywność stawów. Często występuje rano, po obudzeniu się, ustępuje z reguły w ciągu 5-10 minut. Pojawia się też problem z wyprostowaniem lub zgięciem kolana czy odwiedzeniem nogi w stawie biodrowym. Pogorszenie funkcjonowania chorego stawu prowadzi do zaniku okolicznych mięśni i niesprawności. Ważnym objawem są też trzeszczenia przy ruchach stawu z powodu tarcia o siebie nierównych powierzchni stawowych, które mogą ulegać zniekształceniom.

Czy bóle stawów zawsze zwiastują chorobę zwyrodnieniową?
Nie. Trzeba być czujnym. Czasem leczy się zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie, a patologia choroby leży w nerce. Czasem też leczy się kolano, a zmiany są w biodrze.

Co robić w razie wystąpienia zmian zwyrodnieniowych?
Jeśli cierpimy, powinniśmy udać się do ortopedy, który przeprowadzi z pacjentem długi wywiad, a potem wykona odpowiednie badania diagnostyczne, by potwierdzić rozpoznanie i wykluczyć inne dolegliwości. Na pewno nie powinniśmy się leczyć sami, zażywając dostępne bez recepty środki przeciwbólowe w dużych ilościach, bowiem nie są one obojętne dla zdrowia. Jeśli wystąpi zaostrzenie objawów, konieczne będzie zastosowanie silniejszych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, ale wyłącznie pod kontrolą lekarza. Jeśli objawy choroby nasilą się pomimo stosowanego różnych form leczenia, rehabilitacji i eliminacji czynników ryzyka (np. otyłości) - można rozważać leczenie operacyjne, polegające na wszczepieniu endoprotezy.

Często pacjentom, których boli, lekarze proponują tzw. blokady. Co to takiego?
Blokada to nic innego jak podanie do stawu sterydu. Niestety, steryd daje tylko doraźną poprawę, w rzeczywistości nasila tylko zmiany zwyrodnieniowe w stawie. Podawać się więc go powinno bardzo rozważnie i na pewno nie więcej niż dwie blokady do jednego stawu. Są inne nowoczesne metody leczenia. Bardzo dobre efekty uzyskujemy podając kwas hialuronowy, który jest składową normalnego płynu stawowego. Po jego podaniu zmniejszenie bólu może się utrzymywać przez kilka miesięcy. Celem leczenia jest generalnie złagodzenie lub usunięcie dolegliwości i utrzymanie aktywnego trybu życia. Odpowiednie postępowanie często pozwala zapobiec niesprawności - kluczowa jest tu odpowiednia rehabilitacja i dbanie o dobrą kondycję fizyczną. Osoby, które ćwiczą regularnie, mają mniej dolegliwości bólowych. Ważne są sposoby odciążania chorych stawów. Służą temu laski, kule i chodziki pomagające w poruszaniu się, urządzenia stabilizujące stawy i poprawiające oś kończyny (tzw. ortezy), wkładki korekcyjne do butów czy odpowiednie obuwie zmniejszające obciążenie kręgosłupa oraz stawów kończyn dolnych.

W wypadku stawów często słyszymy o glukozaminie, której w aptekach pełno bez recepty. W telewizji reklama za reklamą. Czy to naprawdę cudowny lek na stawy?
Leki poprawiające jakość chrząstki, takie jak siarczan glukozaminy i siarczan chondroityny, mogą zmniejszyć dolegliwości związane z chorobą zwyrodnieniową, gdy pojawiają się pierwsze dolegliwości. Ale gdy ktoś ma zniszczony staw, glukozamina mu nie pomoże. Nie ma sensu wydawać pieniędzy. Glukozaminy nie mogą ponadto stosować osoby uczulone na owoce morza. Preparatów tych nie zażywa się bez przerwy. No i warto sprawdzić, czy dany preparat przeszedł badania kliniczne.

Kiedy niezbędna jest interwencja chirurga?
Jeśli pacjent cierpi, a inne metody leczenia są nieskuteczne, należy rozważyć zastosowanie leczenia chirurgicznego. Dotyczy to zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej, która znacznie ogranicza aktywność życiową, powoduje trudność w opanowaniu bólu. Każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie. Trzeba też zadbać o jak największą sprawność fizyczną pacjenta przed zabiegiem, tak aby po operacji przeprowadzić skuteczną rehabilitację. W większości przypadków wszczepienie endoprotezy prowadzi do ustąpienia bólu oraz poprawy ruchomości stawu.

Jakie stawy można zastąpić sztucznymi endoprotezami?
Wszystkie, począwszy od kręgosłupa, gdzie możemy wszczepiać sztuczne krążki międzykręgowe, po stawy - ramienny, łokciowy, nadgarstka, palców ręki, stóp, biodrowe, kolanowe, skokowe. Wszystkie te zabiegi wykonujemy standardowo w naszej katowickiej klinice. Implanty wykonane są z materiałów o ogromnej wytrzymałości, z jakich budowane są promy kosmiczne.

Jak długo się czeka na taką operację?
W wypadku Ochojca to ok. 12-13 lat oczekiwania. W rzeczywistości ten czas może ulec skróceniu do ok. 5 lat. Na dziś czeka do nas w kolejce 3956 pacjentów. Moglibyśmy więcej operować, ale nie ma wystarczającego finansowania z NFZ.

Od czego zależy powodzenie operacji wszczepienia endoprotez?
Przede wszystkim od doświadczenia lekarzy. W takim ośrodku jak nasz, jest ono bardzo duże.

Czy ze sztucznymi stawami można normalnie żyć?
Można i trzeba, choć to nie lifting, tylko poważna operacja. Z ekstremalnych obciążeń stawów trzeba będzie zrezygnować.

Narciarz pożegna się z zimową przyjemnością?
Nie musi, ale czerwone i czarne trasy powinien zamienić na łatwe niebieskie. Maria Zawała, Anna Sojka

Najważniejsze zalecenia dotyczące profilaktyki choroby zwyrodnieniowej stawów przedstawił prof. Damian Kusz, kierujący Oddziałem Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu w Górnośląskim Centrum Medycznym im. prof. Leszka Gieca w Katowicach-Ochojcu.

1. Kontroluj wagę ciała.
2. Unikaj przeciążeń stawów.
3. Ruszaj się!
4. Jedz zdrowo, unikaj mięsa. Więcej warzyw i owoców!

Partnerem Spotkań Medycznych jest Wydział Opieki Zdrowotnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

UWAGA!
Spotkania Medyczne na antenie Radia Katowice dziś, tj. w sobotę 15 grudnia, o godz. 12.15

*Niesamowity Dreamliner w Pyrzowicach ZOBACZ ZDJĘCIA i WIDEO
*Zniewalający wystrój restauracji Kryształowa Magdy Gessler ZOBACZ ZDJĘCIA i WIDEO
*HC GKS Katowice od szatni ZOBACZ ZDJĘCIA TYLKO W DZ
*Ślązacy zazdroszczą Katalończykom autonomii: prawda czy fałsz? [CZYTAJ I SKOMENTUJ]