Strajk Kobiet w środę 28 października. Jak skutecznie nie pójść do pracy: urlop na żądanie, oddanie krwi, godziny związkowe

Strajk islandzkich kobiet przeszedł do historii jako największy tego typu protest na świecie. 24 października 1975 roku aż 90 proc. Islandek powstrzymało się od pracy zawodowej i wykonywania obowiązków domowych. Kobiety chciały w ten sposób pokazać mężczyznom wartość swojej pracy. Ten dzień panie spędziły w kawiarniach lub na wiecach (największy odbył się w Reykjaviku i zgromadził 25 tys. osób). Islandia praktycznie stanęła. Nie działało wiele instytucji i firm, bo mężczyźni musieli zajmować się dziećmi.

Strajk był sukcesem. 5 lat po nim, w 1980 r., Islandia została pierwszym krajem na świecie, w którym kobietę wybrano prezydentem.

Pomysł strajku kobiet powrócił w 2016 r., gdy Krystyna Janda, oburzona projektem posyłania kobiet za kratki za dokonanie aborcji, zaproponowała zorganizowanie takiej akcji w Polsce

Teraz strajk kobiet ma szansę odbyć się w całej Polsce, a to dzięki zdenerwowaniu (w łagodnych słowach) poczynaniami rządu PiS, zależnemu od niego Trybunałowi Konstytucyjnemu, którzy pod rękę z Kościołem katolickim wprowadzili nakaz rodzenia ciężko i śmiertelnie chorych dzieci.

Ogólnopolski Związek Zawodowy Inicjatywa Pracownicza radzi, jak skutecznie i zgodnie z prawem nie iść do pracy. Ponieważ trudno w Polsce zorganizować klasyczny strajk, związkowcy proponują następujące rozwiązania:

1. Urlop na żądanie
Każda osoba zatrudniona na umowie o pracę ma prawo do skorzystania w ciągu roku z czterech dni tzw. „urlopu na żądanie”. Urlop na żądanie można wziąć w dowolnym dniu, niezależnie od planu/grafiku urlopów, ale trzeba o nim zawiadomić pracodawcę najpóźniej w dniu, w którym planujesz wziąć wolne i to przed rozpoczęciem pracy. Jeżeli te warunki są spełnione, to pracodawca ma obowiązek udzielić Ci urlopu na żądanie. Dni wolne w których korzystasz z urlopu na żądanie są płatne i wliczają się do rocznego wymiaru urlopu, który wynosi dla większości pracowników i pracownic 20 lub 26 dni (w zależności od stażu i wymiaru czasu pracy – czyli tego jak długo pracujesz i czy na pełen etat czy też na jego część). Do korzystania z urlopu na żądanie nabywasz prawo tak samo jak do „zwykłego” urlopu – tj. jeżeli pracujesz dłużej niż rok to masz możliwość skorzystania z całego rocznego wymiaru urlopu od 1 stycznia danego roku, a w przypadku pierwszego roku pracy, prawo do urlopu nabywasz „cząstkowo” - po każdym przepracowanym pełnym miesiącu pracy nabywasz prawo do 1/12 swojego rocznego wymiaru urlopu.
Podstawa prawna: art. 167[2] Kodeksu pracy

2. Zwolnienie z pracy na opiekę nad dzieckiem

Rodzic zatrudniony na umowie o prace i wychowujący dziecko do 14 lat ma prawo do 16 godzin lub 2 dni zwolnienia z pracy w ciągu roku kalendarzowego. Pracodawca ma obowiązek udzielić takiego zwolnienia w terminie, który wskażesz – nie musisz uzasadniać przyczyn tego zwolnienia ani udowadniać, że dziecko akurat wtedy wymaga opieki. Powinnaś natomiast zawiadomić o nim pracodawcę wcześniej i – w miarę możliwości – na piśmie. Dni lub godziny zwolnienia na opiekę nad dzieckiem nie wliczają się do rocznego wymiaru urlopu, ale także nie przechodzą na kolejny rok. Z prawa do zwolnienia może korzystać tylko jeden rodzic / opiekun dziecka.
Podstawa prawna: art. 188 Kodeksu pracy

3. Oddanie krwi

Osobom oddającym krew, zatrudnionym na umowach o pracę, przysługuje dodatkowe, płatne, zwolnienie z pracy w dniu kiedy oddają one krew. Podobnie jak zwolnienie na opiekę nad dzieckiem nie wlicza się ono do wymiaru urlopu wypoczynkowego. Dokładny czas zwolnienia określa stacja krwiodawstwa – zazwyczaj wynosi on jeden dzień, ale zdarza się, że jest krótszy. Jeżeli chcesz skorzystać z prawa do wolnego za oddawanie krwi musisz pamiętać o tym aby:

• poinformować o tym wcześniej pracodawcę (najlepiej na piśmie);
• wziąć ze stacji pisemne zaświadczenie, które następnie dostarczysz pracodawcy.

W ciągu roku kobiety mogą oddać krew nie częściej niż 4 razy, a mężczyźni – 6 razy. Okres przerwy pomiędzy kolejnymi pobraniami powinien wynosić minimum 8 tygodni. Stacja krwiodawstwa może także zdecydować o nie pobieraniu od Ciebie krwi – w takim przypadku również musisz otrzymać pisemne zaświadczenie, na podstawie którego czas pobytu w stacji będzie płatnym czasem wolnym od pracy.
Podstawa prawna: par. 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy.

4. „Godziny związkowe”.

Jeżeli w twoim miejscu pracy działa związek zawodowy, którego jesteś członkinią, możesz skorzystać z tzw. „godzin związkowych”. „Godziny związkowe” umożliwiają członkiniom i członkom związku wykonywanie w czasie pracy obowiązków związkowych – ale tylko tych obowiązków, które nie mogą być wykonane w czasie wolnym. Mogą być one płatne lub bezpłatne (decyduje o tym związek zawodowy). Z godzin związkowych można skorzystać po spełnieniu następujących warunków:

- prezydium komisji związku musi podjąć uchwałę o oddelegowaniu Cię do „wykonywania czynności związkowej wynikającej z funkcji poza zakładem pracy” (np. reprezentowania komisji na demonstracji 8 marca)

- prezydium musi skierować do pracodawcy pisemny wniosek o udzielenie „godzin związkowych”.

Wniosek musi być sformułowany na piśmie i zawierać: imienne wskazanie pracowników lub pracownic korzystających z godzin, opis okoliczności uzasadniających skorzystanie z godzin związkowych, wskazanie czy zwolnienie jest płatne czy bezpłatne oraz dokładne określenie wymiaru i czasu zwolnienia (data oraz godziny zwolnienia). W przypadku godzin związkowych nie ma żadnych limitów odnośnie tego ile osób może z nich korzystać, w jakich dniach czy w jakim wymiarze.
Podstawa prawna: art. 25 ust. 2 Ustawy o związkach zawodowych.

5. Protest symboliczny

Istnieje wiele sposobów zamanifestowania swojego poparcia dla praw kobiet jeżeli nie chcesz lub nie możesz korzystać z wyżej opisanych sposobów na nie przyjście do pracy. 28 października możesz przyjść do pracy ubrana na czarno, wpiąć w ubranie znaczek / badzik z hasłem sprzeciwiającym się zakazowi aborcji.