Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Świadectwo moralności. Sztuka Alojzego Lyski o Ślązakach, Górnym Śląsku i Polsce

Alojzy Lysko
Rok 1922, Wojsko Polskie wkracza na Górny Śląsk
Rok 1922, Wojsko Polskie wkracza na Górny Śląsk zbiory Biblioteki Śląskiej
Już wkrótce zawita rok 2019. Ogłoszono go Rokiem Powstań Śląskich. Owe trzy wydarzenia historyczne do dziś wzbudzają sporo kontrowersji. Na ich ocenę wpływ mają wielorakie spojrzenia polityczne. Zasadniczo mieszczą sie one w trzech nurtach narracyjnych. Istnieje niemiecka narracja o powstaniach, istnieje polska narracja o powstaniach, swoją prawdę o powstaniach mają sami Ślązacy. Choć ona też nie jest jednorodna. W jednym śląskim oświetleniu ukazał ją Alojzy Lysko w swej najnowszej powieści „Z Pszczyny do Kołymy”. Na jej podstawie napisał utwór sceniczny pt. „Świadectwo moralności”. Nasza Redakcja postanowiła ten utwór opublikować, mając przekonanie, że wzbudzi on wśród Czytelników żywą dyskusję i przyczyni się do lepszego poznania wydarzeń sprzed stu laty na Górnym Śląsku.

ŚWIADECTWO MORALNOŚCI

Utwór sceniczny na motywach powieści „Z Pszczyny do Kołymy” w 3 aktach (9 scenach).

Osoby: babka Katrin, dziadek Wilym Binda i kilkunastoletni wnuk Konrad Binda, Gustla Dymbiniok, Komendant, Zastępca, Karlik
Dymbiniok, Lachmann, Paul, Dyrektor, Członek komisji 1, Członek komisji 2.

AKT I

Scena 1

Czas i miejsce akcji: Wieczór, wiosna 1919 rok, Staryniec – wiejskie przedmieście Pszczyny.
Scenografia: izba wycużna, gdzie stoi olmaryja (rzeźbiona komoda), na niej portret żołnierza, obok niego porcelanowy anioł nad umierającym żołnierzem. Na ścianie duży obraz ze sceną myśliwską, z boku zegar w starym stylu. Na stole świeci się lampa naftowa.

BABKA: - Dobrze, żeś nos nawiydził. Dużo rzeczy sie nazbiyrało... Mosz za tela lot, żeby ci o jednych coś okludzić. Przeca, musisz wiedzieć, skąd żeś sie wzion na świecie, jak sie tyn świat krynci i jak to mosz żyć pomiyndzy ludziami... Bo wiysz, padajom, że kożdy przodzi musi poznać swoji gniozdo, a potym dopiyro wrażować sie we cudze... Zacznymy od dziadka, tego starego kocyndra...
KONRAD: - ... a kaj som dziadek?
BABKA:(wejrzała na zegar) – Mo nadyjść... Pedzioł, że przyjdzie gynał o ósmej. Przeca, stary karciorz... Musi se kożdy dziyń porajcować przy szkacie, bo jo mu w doma niy dom rajcować. Znosz dziadka... Wiysz, stary wojok. Przeszeł francusko wojna, widzioł Paryż, zno świat... I niy był bele kim! Fyjdfybl! Wojoki go musiały słuchać! W kierymś roku udoł sie z nimi aże do Chin! Szifym tam płynyli. Coś ze dwa tydnie. Robili tam ordnung z jakimiś bokserami...
KONRAD: - Z bokserami? Z jakimi bokserami?
BABKA: - Jo ci richtig niy powiym, jakimi. Ale to miały być jakiś chiński rebelijanty, kierzi sie naszymu cysorzowi jergli. Tóż niymiecki wojoki uczyły jich moresu!
KONRAD: - Aha, kapuja.
BABKA: - Jaa, dziadek... Jako zasłużały wojok, przed wojnom był we wielgij zocy. Zaproszali go do szkół, przeważnie na tyn Sedantag... Dzisio, pra, żodyn o Sedanie ani niy spomni. Wojna przegrano, okropecno biyda, choróbska sie jakiś pokozały, zamieszani miyndzy ludziami. Istne piekło sie otwarło! Wto tam o jakimś Sedanie bydzie dzisio pamiyntoł!
KONRAD: - Babko, ale jo był chcioł wiedzieć, co to był tyn Sedan...
BABKA: - Wiela wiym, tela ci powiym... Nasze wojoki tam wygrały i nastało cysarstwo niymiecki. Jedno cysarstwo, a niy sto rozwiezionych ksiystewek! – tak mi to zawdy mój stary enklerowoł...
- Słuchej ino... Skoro jeszcze tego starego kocyndra nima, porzykomy se za ujka Gotliba...(pokazuje na olmaryjo) Przyjrzyj sie tyj fotografii. Gryfny był synek, niy? I dobry! Wyuczył sie za kowola, rwoł sie do życio, cóż kiej zabrała mi go wojna... Żodyn niy wiy, jak umiyroł pod tym Dyneburgiym. Ale jo, jego matka – wiym! Przy konaniu pocieszoł go Anioł, a jak borok już porączył, wzion go on pod swe skrzydła i zaniosł przed Boży tron...
KONRAD: - A skąd to wiycie, babko?
BABKA: - Skąd? (babka przytuliła wnuka do siebie) Tyś jest piyrszy, co mie o to pyto. Piyrszy! I jak ci tu niy przoć, Konderku roztomiły... Na spaniu żech to widziała! Taki śnik mi Pon Bóg zesłoł!
(słowa babki przerywają jakieś głośne okrzyki za oknem, brzęk tłuczonego szkła. Babka i wnuk przestraszeni nagłym zdarzeniem, stanęli jak oniemiali i czekali na dalszy rozwój wydarzeń. Za oknem było słychać wulgarne wyzwiska)
- Dej tymu pieronowi w pysk!
- W rzić go kopnij!
- Ty germański pachołku, już niy bydziesz zwonił orderami po szkołach!
(Babka szybko gasi lampę naftową. Za wybitym oknem rozzuchwaleni złoczyńcy zaczynają śpiewać)
„My som chłopcy z Górnego Śląska, my sie niy bojymy.
Bajzel założymy, komu trzeja dobijymy,
Aż bydzie śmierdziało.
Kury, kaczki i smarkate gysi, jajec niy chciały niyść,
Kokot się dowiedzioł, wojna wypowiedzioł,
musiały jajca niyść.” (popularna śpiewka śląskich chacharów)
(Śpiew się oddala i niknie. Gdy się uciszyło, za drzwiami dał się słyszeć jakiś łomot. Babka ponownie zapala petronelkę i podchodzi do drzwi. Z ciemności wytacza się dziadek Wilym, jest cały zakrwawiony).
DZIADEK: - No i co byś pedziała? Sprały mnie te buksy...
BABKA: - Wilym, dyć tyś jest cały we krwi! O, Boże! Czego my to doczkali! Jaa, tak to jest, jak sie młodym do zwola. Chodzom se fraj po wsi, pijom i brojom... (z szyderstwem) A od Wisły, pra, potucha dlo nich idzie, potucha... (mówi te słowa, ocierając skrwawioną twarz męża).
KONRAD: (wciąż przelękniony, podchodzi ku dziadkowi) – Za co wos dziadku te chachary zbiły?
DZIADEK; – A czy wiym, synku? Za to cheba, że widza hań pod niebym naszego Złotego Orła. Żech jest stond i mom odwoga głośno pedzieć: - Źle sie bawicie, kołnusy zaślepione! Cheba za to, synku...
BABKA: - Wilym! - jak inaczyj mom ci przegodać - w taki niyspokojny czas musisz to łazić ku kamratom ciupać w te karty? Musisz?
DZIADEK: – No, to by było, żeby jo sie takich smarkoczy zwylynkoł!? Niy dom se spodobać!
- A ty wnuku tyż se niy dej! Choćbyś mioł nos, uszy i włosy stracić – bij, gryź, targej! Bez taki czos, jaki teroz nastoł, porządny człowiek musi przegrać. Wygrajom ino chachary, bo chacharski nastoł czas... (po chwili) - Umiysz sie bić?
KONRAD: - Umia, dziadku! Niy dom sie, przywala jim!
DZIADEK: - No, jak tak – to już mi lepij. Już mom w tobie obrona. Od dzisiej bierymy sie do roboty.(śpiewa)
Kuckuck, kuckuck, ruhts aus den Wald.
Lasset uns singen, tanzen und springen!
Frühling, Frühling wird es nun bald. (mel. na You Tube)
(Ku-kuk ku-kuk woła coś w las,
pozwól nam, śpiewać, tańczyć i skakać.
Wiosna, wiosna idzie przez świat.)
- Z pieśniczkami musisz iść bez całe życi. Ino wtynczos bydziesz szczyśliwy. Wto śpiywo, jest dobrym człowiekiym. Mruki to fałszywce. Trzeja sie jich boć. Skuli nich gnije świat!
KONRAD: - A babka mi pedzieli, że wy mi okludzicie, co to był tyn Sedan?
DZIADEK: – Sedan? My, niymiecki wojoki, bili sie tam z Francuzami i my wygrali. Ale dużo naszych tam poginyło. Tóż piyrszego semptembera kożdego roku pamiyntomy o nich. We Pszczynie my jim postawili piykny dynkmal. Som cysorz pora razy przed nim klynkoł. I ty, jak tam przechodzisz, tyż klynkej! - Jo tam pod tym pomnikiym dostoł od cysorza order... Za tyn szlacht pod Sedanym!
BABKA: (wyciąga ze szafy mundur z orderami i pokazuje order wnukowi) – O, widzisz! Tak wyglądo dziadków skarb. Przeca, dziadek...Chce być widziany!
DZIADEK: - Godomy o tym Sedanie, to ci jeszcze zaśpiywom jedna pieśniczka, kiero my Ślonzoki zawdy śpiywali po kasernach.
Żodyn tyla niy wyciyrpi, co wojoczek musi,
choćby strzały z nieba prały, maszyrować musi.
Jakech wyszeł przed kaserna, deszczyk śniegiym prószył,
a to moji krótki helmo, nie przykryło mi uszy...
- taki był los wojoków, wnuku... Ciyżki los, ale wtoś go musi niyś.
BABKA: - Zrobiło sie już niyskoro... Ostaniesz spać u nos, bo słyszysz jaki to gizdy teroz smykajom sie po nocach. Nazywo sie to, że do „sokołów” chodzom i muskle wyrobiajom, a po prowdzie to sie tam uczom chacharstwa i nowo wojna rychtujom...
DZIADEK: - U nos sie niy musisz niczego boć. Bo już ani chacharów za oknym, ani... zmory w izbie!
KONRAD: - Jakij zmory?
DZIADEK: - Jakżech jeszcze niymowlątkiym był, to ponoś przychodziła na mie zmora. Roz mamulka, jak rano odecli, patrzom a moji cycki stoją sztram, jak wojoki. Wymućkane, wymuldane i czyrwone, że sie zdo, iż zaroz z nich krew siknie. Moja śp. mamulka fest sie zwylynkali na tym widok. Niy wiedzieli se rady. Dopiyro staro Lipcyno jich oświyciła:
- Maryjko, to zmora! Ino zmora! Musisz bez zwłoki tymu zaradzić. Zrób tak: narychtuj se nożyczki i jak we wieczór odkormisz małego - zawachuj se. Stoń przy dźwiyrzach z tymi nożyczkami i jak ta cyckula sie bydzie przeciskać bez dziurka jako źdźbło słomy, na nic niy patrz – ino: - Chlast! Przetnij źdźbło i bydziesz miała roz na zawsze spokój ze zmorom-mamunom.
Mamulka tak zrobili i zmora odtąd dawała nom spokój... Jaa! U nos zmory niy musisz sie boć, Konderku. Dzisio starymu wojokowi dajom pokój, bo stary wojok niy taki zmory dusił, jak szeł do angrifu pod Sedanym.

Scena 2

Czas i miejsce akcji: Jakieś ustronne miejsce (ruiny starej cegielni), noc marzec 1919 roku. W przyciemnionej przestrzeni stoi grupa powstańców w postawie jak do przysięgi. Przed grupą chorąży z pochyloną biało-czerwoną flagą. Obok komendant wypowiadający rotę przysięgi. (Zza ruin cegielni ukradkiem wychyla się głowa Konrada.)

KOMENDANT: - Baczność! Proszę powtarzać za mną!
„Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu/ że jako dobry żołnierz/ będę spełniał wszystkie rozkazy mojej przełożonej władzy powstańczej./ Ślubuję dochować tajemnicy organizacyjnej /i na wezwanie walczyć z bronią w ręku/ o przyłączenie Górnego Śląska do Polski./ Tak mi dopomóż Bóg!”
- Spocznij! (scena się nieco rozświetla) - Od tej chwili, jako żołnierze polscy, choć jeszcze po cywilu, podlegacie rozkazom.
- Wydaję pierwszy rozkaz: - Baczność! Wszelkimi sposobami zdobywamy broń i amunicję. Spocznij!
- Karol Dymbiok – wystąp! (jeden z zaprzysiężonych występuje szeregu) - Składam Karolowi Dymbiokowi i jego żonie Auguście podziękowanie za zdobytą broń.
KARLIK: - Ku chwale Polski! (wstępuje do szeregu)
KOMENDANT: - Czytajcie pilnie gazety, co tam w Paryżu „Rada Czterech” zarządzi. Jeśli to nie będzie po naszej myśli – czekajcie na rozkazy. Wkrótce się zacznie... A teraz mój zastępca złoży sprawozdanie z wiecu, jaki się odbył w Bytomiu 26 lutego.
ZASTĘPCA: - Na to zgromadzenie mógł przyjść każdy, bo były rozwieszone w całym mieście anongi o następującej treści: (czyta, przyświecając lampą naftową)
„Górnoślązacy! Wkrótce rozstrzygną się losy Górnego Śląska. Od nas wszystkich zależy, czy niemieckie ziemie górnośląskie zostaną oderwane od Rzeszy i przyłączone do Polski. Protestujmy! Radca szkolny Rzesnitzek, stary Górnoślązak będzie przemawiał na temat przyszłości Górnego Śląska. Przybywajcie wszyscy 26 lutego 1919 roku!”
(dalej komentuje) – Do dużej hali sądu krajowego przybyły tłumy. Już godzinę przed wiecem hala była pełna i huczała od gwaru i okrzyków. Wraz z wybiciem godz. 8 na mównicę wyszedł ten Rzesnitzek i zaczął przemawiać po niemiecku. Wtedy na jednej galerii zawrzało.
- Żądamy by przemawiać po polsku! – dało sie słyszeć.
- Wtenczas na drugiej galerii Niemcy zaczli śpiewać „ Deutschland, Deutschland über alles”. W odpowiedzi na ten śpiew, rozległ się żwawy i donośny mazurek polski: „Jeszcze Polska nie zginęła”. Rzesnitzek nie doszeł już do głosu. Zrobił sie zamęt, potem niemożebna bijatyka. Do hali musiał wkroczyć Grenzschutz, padły strzały… Kula zabiła Juliana Kuleja z Radzionkowa…
KOMENDANT: - Chwilą ciszy, oddajmy mu cześć, bo to był pierwszy poległy powstaniec górnośląski. Baczność… (trwa cisza, do której wkrada się coraz głośniej melodia) „Znam ja jeden śliczny zamek…” (scena ściemnia się).

Scena 3
Czas i miejsce akcji: Maj 1919 rok. Ta sama izba wycużna emerytowanego podoficera cesarskiego Wilhelma Bindy i jego żony Katrin w domu na Staryńcu pod Pszczyną.

DZIADEK:(do żony krzątającej się po izbie, która wyciera kurze i pod szkło podkłada świeże heklowane serwetki) – Pedziałaś, że Konrad do nos zaś przijdzie, a jakoś go niy widać...
BABKA: - Sama go wyglądom i starom sie, czy sie mu tam co złego niy przytrefiło... Było ugodane, że zaroz ze szkoły do nos przyleci.
(słychać jakieś odgłosy w sieni i śpiew wnuka)
KONRAD:(śpiewa „Kuckuck, kuckuck...”, wchodzi do izby z rozpromienioną twarzą).
- Ale sie porobiło! Okropecne larmo we szkole! Wtoś ciepnon kałamarzym w cysorza i trefił go gynał w gymba. Ta tinta wyloła sie tak, jakby sie Wilusiowi z gymby żur kidoł (śmiech). Jak my wleźli do klasy, piyrszy doł na to pozór Francek Grychlik i pado rechtorowi:
- Herr rechtór, naszego cysorza wtoś żurym obloł!
- My w śmiych, ale rechtór Klamer wejrzoł groźnie i zaczon nos uciszać:
- Ruhe! Ruhe!
- A Fancek mu na to: - Ruły? Jaki ruły? Przeca my tu żodnych ruł niy widzymy! Ja,ruły momy, ale w doma przy piecu...
- No, to my w jeszcze wiynkszy śmiych. Znerwowany do żywego Klamer niy rozumioł, co Francek godo, tóż wzion trzcinka i... do Francka. Prać go! A on mu fuk! pod ławy, pod nasze nogi!
DZIADEK: - No, niy godej... Taki sie bajzel zrobił? Niy podoba, niy podoba... Słyszysz Katrin, co to teroz szkolorze wyrobiajom?
BABKA: - Konradku, tak to godosz, jakby to wszystko ci sie podobało? Niy widzisz w tym nic złego? Przeca rechtorów trzeba słuchać, szanować!
KONRAD: - Niy podobo mi sie to, babko, ale teroz w kożdej klasie rechtory niy majom nic do godanio. Jakech piyrszo klasa zaczynoł, toch musioł mieć rynce założone do zadku, musiołech siedzieć cicho i uważać. A teroz musza wywijać rynkami, drić sie, śmioć, bo inaczyj dostołbych po łepie od kolegów. Tak jest teroz we szkole!
DZIADEK: - Kołnusy jedne, czy wy wiycie, co robicie? Jo zawdy uznawoł cysorza, czcił go, a mój wnuk doczekoł czasów, w kierych cysorza plugawiom. Przeca to hańba...
BABKA: - We szkołach rebelije, we mieście rzondzi halastra, w robotach pyskujom... Szczyśliwo jest ino nasza Gustla (z szyderstwem). Przeca... Wydała sie na wielgi miejsce i wlazła do familije polskigo bitu. Wszystko, co polski jest tam uwielbiane. Nawet Kościuszko wisi miyndzy świyntymi.
KONRAD: - Wisi – jo widzioł! Mie sie on fest podobo. Jakech u ciotki był, toch ino na niego patrzoł. Ciotka go ponoś we Krakowie kupiła...
BABKA: - Fajnie sie kupuje, jak sie piniądze mo! Jeszcze w takij biydzie... A wiysz skąd ciotka mo piniądze?
KONRAD: - Niy wiym, babko...
BABKA: - Z geszeftu! Karlik, twój ujek, czerpie prefity z wynglo. Mo nałożone z gryncszucami, że niy bydom widzieć, jak on bez Wisła w nocy szwarcuje. Czasym trzy razy bez noc obróci! A ciotka z nim tyż handluje. Przewozi do Polski niymiecki towor: porządne strzewiki, łachy, roztoliczne użyteczne klamory... A przywozi andrychowski wsypy, bimber, barani skóry, świynte obrazy. I tego Kościuszki stamtąd tyż musiała przywiyź...
(teraz ściszonym głosem, rozglądając się) - A idzie tyż cicho godka, że przy tym i karabiny przewozi. Głośno tego niy godom, bo jakby nos wto usłyszoł, to by jom i nos zawarli.
- Konderku, jo bych tyż przoła Polsce, jakbych taki prefity miała!
KONRAD: - A babko... jo niydowno w nocy podkrod sie do starej cegielni i widzioł, jak ujek Karlik skłodoł przysiynga...
DZIADEK: - Kajżeś był? We cegielni? Kaj cie tam licho poniósło i to w nocy!
KONRAD: - A te karabiny u ciotki jo tyż widzioł... We stodole pod słomom!
DZIADEK: - Jakżeś widzioł, toś widzioł. Nikomu niy godej! Choćby cie wto ze skóry obdziyroł – gymby niy otwiyrej!
KONRAD: - Jo bele co u ciotki podżyja... Dużo tam tyż śpiywo sie polskich piosynek. Oto ciotka nauczyła mie takij:
„Hej, ty Wisło, modra rzeko, kiej by kwiat, kiej by kwiat,
co se płyniesz hen daleko w obcy świat, w obcy świat,
co se płyniesz hen daleko, aż w morze, aż w morze,
takie czarne, kiej ta rola, mój Boże, mój Boże!
DZIADEK:(zdenerwowany) – Słuchej, gryfoczoku! To może byś sie już na stałe do tej ciotki przeniósł, skoro ci tam tak dobrze?. Wychowolosz ciotka, kierej wtoś w głowie poprzewracoł, a co wiysz o swojij ojczyźnie, o naszym Śląsku? Czymu niy widzisz modrego nieba nad sobom, czymu złotego orła niy wypatrujesz? (zdenerwowany mocno)- A co ty, mamlasie, wiysz o swym ojcu?
KONRAD: (zmitygowany) - Dziadku, coś wiym... Wiym i moga wom pedzieć... Że jest sztajgrym na Walysce w Łaziskach, że do dom przyjyżdżo ino na niedziela. Mało taty widuja, a teroz to wcale, bo mo tam ponoś z bergmonami jakiś kurowody...
DZIADEK: - A widzisz! Utrefiłeś dobrze. Mo kurowody! A czymu mo? Bo tam polsko propaganda już tyż sie rozplyniła. Za Wisłom powstała Polska i wiymy, że bez przemysłu ona długo nie przetrwo. Tóż na gwołt chcom Górny Śląsk do Polski przyklejić, żeby przetrwała. A jak to zrobić? Prostym sposobym: zza Wisły przykludzić do nos moc roztolicznych agyntów, kierzy słodzom naszym ludziom, jaki to roj jich czeko przy Polsce.
- I twój fater, Jakob tyż takich agyntów mo pod sobom. Jak te cysaroki sie u nos znodły, zaroz wylazła z nich jedna knara: pyskocze, hajoki i urodzone rebelijanty. Zamiast roboty i spolegliwego życio, ino coś knujom. Śni sie jim na Górnym Śląsku Polska. iy ino śni – oni do tego prom, wciągajom do rebeliji naszych ludzi. Ogupiajom młodych, straszom starych, obiecujom złote góry.
- Ciotka Gustla już złowili i ciebie tyż złowiom, jak sie dosz.
BABKA: - Jo do dziadkowej egzorty chciała ci jeszcze ino jedno dopedzieć: - Bier se wzór z ojca, a niy z ciotki. Patrz, tu we Pszczynie ukończył dobro szkoła – Hochbergianum, potym pojechoł do Tarnowitz i tam wyuczył sie za sztajgra, w Nysie we wojsku wysztajgowoł na lojtnanta – wszyndy sie dobrze miydzy ludziami fiyrowoł, był wychwolany, nom ojcom przynosił zawdy chluba. I wto wiy, czym by jeszcze nie był, jakby nie ta pierzińsko wojna. Stracił noga, zostoł kalikom... Wtynczos mógł wyciągnąć rynka po uwalid i by go dostoł, ale łon niy! - darmochy niy chcioł – chcioł se som uczciwie zarobić na rodzina. Na ciebie tyż!
- Niy patrz na ciotka, patrz na ojca! Roztomiły Konradku, bydymy ci fest przoć, jednak rodziny niy wolno ci zdrodzać. Dlo Ślonzoka rodzina to rzecz świynto.

AKT II
Scena 1

Czas i miejsce akcji: Sierpień 1919 rok. Izba staroszków Wilyma i Katrin.

DZIADEK WILYM: (czyta „Kattowitzer Zeitung”. W jednej chwili zrywa się czymś poruszony) - Co jo tu czytom? No, to teroz sie zacznie! Szprygnie na całego! - Katrin, posłuchej, co „Katowitzerka” pisze: „W Mysłowicach Grenzschütz strzelał do ludzi, którzy przyszli po wypłatę… Od kul padło dwudziestu…”
BABKA KATRIN: (przy stole szykuje śniadanie) - A niy godałach, że te buksy coś napochajom… Każdy wrzód musi odebrać, inaczyj sie niy zagoji…
WILYM: - Jak sie to po Śląsku rozniesie, to od jutra momy powstani... Poleje sie krew. Niechybnie! A my tyż przydymy dran…
KATRIN: - Boże, zachowej! Katać na stare lata bydymy sie musieli bić, żeby bronić swego życio…
WILYM: - Jo tam gewery niy mom zamiaru używać, ale nasz Karlik, nasza Gustla… Niech jeszcze tego smarkatego Konrada w ta wija wplątajom…
KATRIN:(wpada Konrad)- O wilku mowa, a wilk za dźwiyrzami… Coś tak zaroz rano do nos wprażył?
KONRAD: - Byłech wczoraj u ciotki, bo mie prosiła, żebych ku żniwom przyszeł... Ujek siyk, ciotka ubiyrała a jo snopki stawioł. Bez trzy razy mie greblowała, czy pamiyntom tyn wierszyk, kierego mie wcześnij uczyła:
Kto ty jesteś? - Polak mały!
Jaki znak twój? - Orzeł Biały!
Czym twa ziemia? - Mą Ojczyzną!
Czym zdobyta? – Krwią i blizną!
DZIADEK WILYM: - Aże trzy razy, padosz?
KONRAD: - Trzy razy, dziadku! A jak my żniwo skończyli, to mi dała tako wielgachno tasza i kozała mi jechać na kole do starej cegielni. Miołech stamtąd przewiyź do Dymbiny doś spore pakiety. Dziadku, to były kulki, bo jedyn taki pakiet mi sie rozwalił po drodze... Patrzcie, jedna kulka tu mom!
DZIADEK: - Katrin, ty słyszysz, co wnuk prawi?
BABKA: - Dobrze słysza i aże dryntwieja ze strachu.
DZIADEK: - Richtig guptula z tej Gustle. Synka wciągać do tego szalyństwa... Konrad, powiydz, widzioł cie wto po drodze?
KONRAD: - Żodyn mie niy widzioł, bo było już blank cima…
(scena zaciemnia się, słychać strzały, potem urywaną strzelaninę, jakiejś krzyki – to odgłosy boju powstańców)

Scena 2

Czas i miejsce akcji: 17 sierpnia 1919 rok Las. Cichy podkład muzyczny na mel. „Kaj żeś mi sie podzioł?”. Z ciemności wynurza się kobieca postać, która wiezie na tragaczu zabitego powstańca. W jednym miejscu kobieta zatrzymuje się, żeby odpocząć. Ociera spocone czoło, pochyla się nad zabitym powstańcem.

GUSTLA: - Materyjo, Materyjo... Karlik, no i coś mi to narobił? Telaś sie nastaroł, żeby ta twoja Polska do nos przyszła, a teroz co? Uciyk żeś mi na drugi świat. Baba zostawiłeś sama...
- Tu, w Łące żeś życio pojod… Tu był twój koniec… Pokoż, kajżeś to dostoł? Gizdy jedne, niy doś, że cie utrefili, to cie jeszcze sponiywierali, że cie poznać niy poradza. Jakby niy tyn kneflik, coch ci go przed żniwami do koszuli przyszyła – niy wiedziałabych kogo wieza…
- Taki światy, taki światy… Jakóż ta droga do Dymbiny pokonom? Pónbóczku, dej mi siły!
- Ponoś żeś kamratom porączył: - Pochowcie mie na naszym smyntorzu. Tóż przyjechałach po ciebie bez tyn las, bez tyn cimok, bez ta głucho noc… Inne baby se teraz z dzieckami spokojnie śpiom, a jo sie błąkom po lasach, żeby cie jako dowiyź do kostnicy. Materyjo, Materyjo... Co mi to przyszło?
- Karlik, Karliczku, wto nom to wszystko wynagrodzi? Wto mie, gdowie jaki fynik teroz do? Rozum mi staje, jak se o tym pomyśla!
- Mama mie ostrzegali, tata mie przezywali – a jo se niy dała nic pedzieć na ciebie. Wierzyłach ci, że mie zawiedziesz do tyj Polski A ty co? Na pół drogi zostawiłeś mie samom! (płacze)
(Ociera łzy i jeszcze łkając, mówi) - Powiydz, Karlik, co jo mom robić? Co jo mom teroz robić?
Podkład muzyczny („Kaj żeś mi sie podzioł?”) wzmacnia się.

Scena 3

Czas i miejsce akcji: Czerwiec 1921 rok. Izba starych Bindów.

KATRIN: - Wilym, niy ukłodo sie nom jakoś... Troje dzieci my mieli, a zdaje sie, że na starość zostanymy sami. Gotliba zabrała nom wojna, z Gustlom źle – dostała na rozum, a teroz tyn Jakob…
WILYM: - To było do przewidzynio… Jako sztajger dobrze wiedzioł, że mo rodzina... Niy mógł przywstać do buntowników – przywstoł do niymieckigo komitetu i zaczón namowiać bergmonów, kierych mioł pod sobom, żeby głosować za Niymcami. Robił to ofyn, niy po kryjomu, a to sie niy podobało polskim insurgyntom…
KATRIN: - Wyświetliło sie już, wto go to richtig zbił?
WILYM: - Wszystko już wiymy, wto go niy ino zbił, ale zabił!! Opedzioł mi to jedyn, co tyż na łaziskij grubie robi. Ponoś tymu było tak: zaczajiło sie trzech na niego w bradeckim lesie, jak jechoł z popołedniowej szychty. Skoczyli na niego i bez litości sprali i skopali. Pedzieli mu przy tym tak: - Bocz dobrze, germańska świnio, co ci teroz powiymy: - Nojprzód oddosz głos za Polskom, a potem dopiyro se możesz iść do tego szwabskigo komitetu, żeby pilnować głosowanio za Niymcami. Tak zrobisz – inaczyj koniec z tobom! Co mioł, borok Jakob, zrobić? Ugion sie. Ugion sie, niy ze strachu o siebie, ino o rodzina. Ciepnon kartka za Polskom, a za nim kartki ciepły jego robotniki…
KATRIN: - Słyszałach od ludzi, że Jakob był tak zbity, że aże czorny był… Jedni go poznać niy umieli...
WILYM: - Prowda, tak było! Odbili mu przy tym nyrki i na te nyrki umar w mikołowskim lazarecie. Plebiscyt był we kwietniu, a on w moju był już na smyntorzu…
KATRIN: - Czego my to doczekali... Gotlib podł na wojnie, Jakob zabity bez powstani, Gustla coś niyrichtig we Rybniku. Została nom ino Hedwig…
WILYM: - Ona tu tyż dziyń a noc... Na pogrzebie Jakoba mi pedziała, że jakby Ślonsk mioł przypaść Polsce, to ona sie biere z chopym do Niymiec. Już patrzeć niy umiy na te bezecyństwa, jaki sie tu dziejom…
KATRIN: - Zostanymy sami, Wilym… Niy bojisz sie starości?
WILYM: - Niy starej sie... Jeszcze momy Konrada… Momy Konrada, choć tyż niy wiymy, co z niego wyrośnie.

AKT III
Scena 1

Czas i miejsce akcji: Lipiec 1922 rok, odpust św. Anny w Goczałkowicach. Dom Gustli w Dymbinie. W paradnej izbie stół przygotowany na przyjęcie gości. Między świętymi obrazami wisi portret Kościuszki. Zza kulis dobiegają słowa powitania przed domem. Na scenę wchodzą najpierw Gustla, za nią ojciec Wilym, matka Katrin i Konrad.

GUSTLA: (wchodzi pierwsza na scenę) – Pódźcie dalij... Pódźcie i siadejcie, boście zmordowani... Do Dymbiny z cuga jest co iść!
OJCIEC WILYM: - Padajom, że na odpust sie niy prosi... Tóż bez pytanio przychodzymy...
GUSTLA: - Takoch rada, żeście mie nawiydzili! Już wos tu downo niy było.
MATKA KATRIN: (rozgląda się po izbie) – Dużo sie tu pomiyniło... Ciekawi nos, jak se radzisz w tym gdowiyństwie? Jak twe zdrowi?
GUSTLA: - Dzięka Bogu – lepij! Z gowom mi sie poprawiło... Po śmierci Karlika jużech trocha otuchła... A na gospodarce? Dużo niy pragna, tela ino robia, wiela umia.
- Czynstujcie sie... Napiykłach kołocza, narobiłach kanapek... Zaroz zaparza bonkawy, ino mi woda na piecu zewre.
WILYM: - Biydy, widza – niy mosz... Dej Bóg, żebyś przy tej Polsce, kiero nastaje, tyż sie tak miała.
GUSTLA: - Tato, przy Polsce bydymy sie mieli jeszcze lepij! Bydziecie widzieć! Niech sie ino trocha unormuje, no i niech wreszcie wszystki te czorne orły odlecom ku Niymcom...
- O! woda już wre. Ida do kuchnie kawa zaparzyć. (wychodzi)
WILYM: (skrzywił się na słowa córki, lecz nic jej nie odpowiedział. Kiedy jednak wyszła, jej słowa skomentował) – Okropecznie sie dziwia tyj Gustli... Wychowali my jom w niymieckim duchu, chodziła do niymieckij szkoły, a tako gupio za tom Polskom...Jak to chop poradzi baba przekabacić!
KATRIN: - Cicho być, stary! Niy rób dziołsze sromoty. Doś przeszła bez ostatni czos!
GUSTLA:(wchodzi z porcelanowym dzbankiem kawy) – Takoch rada, dobrze żeście przyjechali, bo wom opowiym, jak my to w Goczałkowicach Polsko witali. Roczcie sie, a jo wom byda rozprowiać. (zasiada za stół)
- Szłach jednej niedzieli do kościoła, patrza, a po płotach i rubych gojach afisze. Czytom: „Zapraszamy wszystkich obywateli na święto powiatowe przyjęcia Wojska Polskiego w czwartek 29 czerwca o godzinie 8, przy granicy na moście nad Wisłą. Prosimy o liczny udział obywateli we wzorowym porządku.”
- Może bych i niy poszła, ale powstańce przyszły pożyczać mego Kościuszki. Pedzieli, że chcom jego obroz wystawić na bramie powitalnej... No, tóż żech poszła obejrzeć, jak to ta brama wystrojili...
- Ludzi sie tam zebrało setki. Stojymy przy tym moście i wpatrujymy sie w polsko strona, czy już to wojsko polski niy nadciągo. Łoroz patrzymy – idom! Długi pochód od Dziedzic, a na przodku konno banderio. Za niom w uniformach idom sokoły, skauty, harcyrze – wszyscy ze swoimi chorągwiami. Dalij widać, kroczom fojermony, bergmony z czechowickij gruby, potym cało armia szkolorzy z bioło-czyrwonymi fankami, roztoliczne związki ze swojimi sztandarami. I dopiyro za tym lasym chorągwi – polski wojsko na koniach, ułany „malowane dzieci” – jak godo piosynka. Przepiykny widok – padom wom! A za ułanami piechota z armatami. Tego żodyn niy pedzioł, ale jo se tak sama uznała:
- Patrzcie, idzie nos siła, kiero odrodzonej Polski niy do nikomu już odebrać!
- A po śląskij stronie wymajyncono brama powitalno z tym mojim Kościuszkom i napisym „Niech żyje Polska”. Ogromnie żech sie wzruszyła – padom wom.
- Bozeckusie, jak jo tyj Polsce przaja! – tako mi przeleciała myśl.
Pochód od Polski stanął, bo droga mu zastawił ciyżki lańcuch pomalowany na bioło-czorno. Stoł przy nim powstaniec z karabinym. Rozniosło sie, że to Alojz Fizia z Pawłowic. Wele niego starosta Lerch.
Łoroz zrobił sie pogwor. Ciżba sie rozstompiła, bo od Pszczyny podjechały auta. Z jednego wyloz Korfanty i wojewoda Rymer, z drugigo gynerał Szeptycki z adiutantami. Wtoś zaintonowoł pieśń: „Nad Odrą czuwa straż”. Jedni przy tym śpiywie ociyrali płaczki, jo tyż ślimtała...
Jak sie trocha uciszyło, starosta wyszeł przed gości i wszystkich powitoł. Niy pamiyntom już, co godoł, ale jedne słowa mi zapadły:
„Siedymset lot na tyj ziymi niy stanyła stopa żołnierza polskigo. Doczekali my...!”
Wszyscy my zaczli kloskać, radośnie pokrzykiwać. Do powstańca wyszła szkolorka w krakowskim stroju i wyrecytowała piykny wiersz. Nauczył sie go Konrad, tóż wom go teroz powiy:
KONRAD:
„Witaj nam, stara dzielnico Piastowa,
od pnia Macierzy niegdyś oderwana.
Dziś, gdy nad Polską świeci zorza nowa,
to do nas wracasz, ziemico kochana.
Witaj nam, ludu, dziedzicu tej ziemi,
Ślązaku dzielny, we swej wierze wytrwały.
Czynem dowiodłeś, żeś jest polskie plemię.
Twój hart ducha i wola złą przemoc złamały...”
GUSTLA: - Godom wom, byłach w siódmym niebie. Naradować żech sie niy poradziła, że ta Polsko nareście przyszła. Beztóż wom to rozprowióm przy odpuście...
WILYM: - Dziwia ci sie dziołcho, żeś tako gupio za tom Polskóm. A przeca jom niy znosz. Jo niy wiym, jak to idzie komu przoć, jak sie go niy zno. Dyć to może być oszydne! Przeca jo to blank inaczyj widzioł! Teroz jo wom porozprowiom, co jo widzioł godzina późnij, jak tyn pochód doszeł do pszczyńskigo rynku.
- Tyż tam było luda dobre dwa tysionce. Serca jich tam przywiódły, czy ciekawość – tego wom niy powiym. Powiym ino, żech tam widzioł tyż dużo Niymcōw. Jak tyn pochód doszeł ku bramie powitalnej, kiero ponoś doł zrobić za swe piniōndze som ksioża, tych asów z przodku z gynerałym Szeptyckim na czele, powitoł chlebym i solom burmistrz Figna. Krótko godoł, a jak przestoł, do gynerała podeszła mało porka we ślonskim oblyczu. Dziołszka wydeklamowała wierszyk, a synek doł mu bukiet kwiotkōw. Teroz na podwyższyni wyloz wiceburmistrz Pszczyny - Wilhelm Groll. Pedzioł, że Pszczyna jest miastym czysto niymieckim i mo nadzieja, że Polska bydzie reśpektowała traktat gynewski, aby niymiecko mniejszość miała tu ochrona... Tela ino zdążył pedzieć, bo Szeptycki nogle rąbnon szablom o bruk i w nerwach przerwoł Grollowi przemowa. Wejrzoł na niego brzydko i zaczon mu wykłodać po niymiecku, że Ślonzoki i Niymce w nowej Polsce mogom być pewni swych praw, że niy bydom sie musieli boć o swe życi i miyni.
- A teraz „Do widzenia!” – tak go pożegnoł i na dobre odebroł mu głos, bo Groll chcioł jeszcze coś dalij godać. Szło by pedzieć, że go wygonił.
Dobrze, że wtynczos odezwały sie wszystki zwony, bo sie zrobiło niymiło. Jak sie od zwonōw uciszyło – zaczła rżnońć orkiestra. Znołech jeji marsze, bo nom jich we krigsferajnie tyż niyroz grywała. Dyrygowoł som Kirstein – pszczyński muzyk nad muzyki. W takt tego granio Szeptycki z Korfantym dokonali przeglądu polskigo wojska i powstańców cuzamyn. Jak dziarskim paradom był koniec, wszyscy skierowali sie do kościoła. Procesjo prowadzili farorz pszczyński ks. Thielmann i ks. Kapica - farorz z Tychów. Jak sie już wszyscy ulokowali w kościele, przy organach zebrani zaśpiywali „Te Deum laudamus” i zaroz za tym, - przeca, jak to u pobożnych Poloków - „Boże, coś Polskę”...
Tyś, Gustla padała, że przy moście ludzie płakali. Jo w kościele niy widzioł, żeby wtoś płakoł. Ludzie raczyj byli smutni. Trocha sie ino kościół ożywił, jak na ambona wyloz tyn piyrszy insurgynt Krzyżowski z karabinym w rękach. Widzioł świat?! Na ambona z karabinym! Nagodać sie niy poradził, co to takigo te powstańce niy spochały. Jedni tym słowom byli radzi, chcieli mu nawet kloskać. U innych, po jego słowach szeł po kościele roz po roz dziwny pogwor. Pogwor, jak daleko burzo...
( starzik na chwilę przerwał, jakby kombinował, czy ma to powiedzieć, czy nie)
- Teroz już wiymy, jaki to kościół bydzie w tyj Polsce, jeśli z ambon przemowiajom politykiery – słyszało sie w tym pomruku. – Bioły Oreł bydzie wisioł wyżyj niż krziż!
Jak Krzyżowski skończył, chycił karabin i wrynczył go Szeptyckimu, jakby chcioł mu pedzieć: - Koniec naszego strzylanio – teroz wy strzylejcie, jak bydzie potrzeba! Gynerał Szeptycki mu podziynkowoł i oznajmił wszem i wobec, że głos zabiere profesor Pachoński z Warszawy.
– Rozdawali tam ulotki, tóż żech se jedna wzion i swinon...
- Kochani Bracia! Przybyliśmy tutaj, aby dać wyraz wielkiego szczęścia, aby stwierdzić przed światem, że to wyzwolenie jest zapłatą za wszelkie cnoty ludu górnośląskiego, który pozostając przez wieki pod obcą potęgą, zachował gorącą wiarę przodków, mowę i obyczaje, że to wyzwolenie jest nagrodą za cierpienia tego ludu, za przelaną krew powstańców w imię wolności i miłości ojczyzny...
On jedyn, tyn Pachoński, wreście coś od serca pedzioł. Samymu mi sie to podobało, choć z potarganiym Śląska dalij pogodzić sie niy poradza. Złoty Oreł jest jedyn! Jeśli on mo lotać nad nami i czuwać – musi on być cały! Cały! Pół orła niy loto.
Wreście te kościelne celebracje dobiegły końca. Wyszli my na dwór, aby obejrzeć defilada polskigo wojska i powstańców przed gościami, co stoli na rynku. Wszyscy patrzeli na ta parada, a jo na nasz dynkmal. Zaciyrołech rynce i se godoł po cichu: - Choć roz polski wojok oddaje cześć niymieckim wojokom spod Sedanu i Verdonu! Choć roz...

Scena 2

Czas i miejsce akcji: początek lipca 1922 roku. Sala zebrań gdzieś w Pszczynie. Rzędy krzeseł, na których siedzi kilku weteranów I wojny światowej. Dwóch w mundurach wojskowych z orderami. Na czołowej ścianie wisi czarny orzeł – godło niemieckiego cesarstwa. Trwa zebranie Kriegsvereinu (Niemieckiego Związku Wojackiego) Przemawia jakiś wiarus o nazwisku Lachmann, też w mundurze.

LACHMANN: - Niy, niy! Niy bydzie jutra dlo nos! Dlo nos tu już życio niy ma. Piyrsze to weznom nom dziadowizny, bo Polska niy bydzie miała za co flegować tysiyncy Oberschlesierów-inwalidów. Skończom sie nom te knapfszachty, uwalidy, darmowe dochtory i medykamynta... Za cóż bydymy żyć? Cheba sie bydymy musieli brać do Niymiec, abo na kiyrhof...
WILYM BINDA:(ubrany w mundur z orderami) – Mo recht! Czy te guptoki, co chytali za gewery, wiedziały co robiom? Oni przejrzom na oczy, ale bydzie już za niyskoro. Przejrzom! (po chwili) – A po drugi: z tego bydom jeszcze kiejś wojny, bydziecie widzieć!
LACHMANN: - Głowami muru niy rozwalymy, trudno. Tak chciały paryski basoki i nic na to niy poradzymy.Fertig! Zamias wajać, zaśpiywejmy se, bo dzisio momy Sedantag. (intonuje, za nim podejmują śpiew wszyscy)
„Fern Sedan, wohl auf der Höhen,
Steht ein Krieger auf der Wacht.
Neben seinen Kameraden,
Den die Feindeskugel Tödlich traf...”
(Lachmann wyciera oczy) – Jaa! Lepij nom było dostać ta kula, niż doczekać takij sromoty...
WILYM BINDA: (zwraca sie do kamrata po sąsiedzku) – Powiydz, Paul, wto bydzie twoja czelodka chowoł? Nogi niy mosz, tropi cie dychawica od frontowych smrodów...Wto ci jaki fynik do?
PAUL:(inwalida, sztywno noga, przy mówieniu ustaje, dyszy) – Jo od Polski nic niy chca. Podwiyl, o!, te rynce mom zdrowe, coś se zarobia. Drabiny, tragacze, wszelaki nosidła... ludziom zawdy bydom potrzebne. A jak jim jeszcze przy sprzedowaniu zaśpiywom... to trzeja – niy trzeja... z litości kupujom. (śpiewa z trudem)
Jest drabina do nieba, jest drabina do nieba, jest drabina do nieba,
Kożdymu niom iść trzeba, kożdymu niom iść trzeba.
Przy drabinie stoji krzyż (trzy razy),
Kożdy z nos go musi niyść (dwa razy).
Som Pon Jezus go nosił (trzy razy),
Jak po tym świecie chodził (dwa razy).
LACHMANN: - Teroz kożdy Ślonzok swoj krzyż nosi i przy drabinie stoji. Czy do nieba? No, niy wiym! Cheba do piekła! My przy Polsce niy bydymy nic geltować, my som teroz śmieci. Te nasze ordery, Wilym - nic wort. Jak padom, bydymy sie musieli brać do Niymiec, abo na kiyrhof...
WILYM BINDA: - Słuchej, Lachmann... W Niymcach tyż niy ma miodu. Tu jest nasze gniozdo i tu zostanymy! Przeca momy autonomio, przeca Polska przed światym przysiyngła, że bydzie nos uznować. Tóż tyn Bioły Oreł niech se loto nad nami, niech loto - przestrzyństwa u wiyrchu mo dość. Niech se loto... Ale my Ślonzoki na modrym niebie bydymy sie ino rozglondać za naszym Orłym – Złotym! Muszymy go wypatrywać i czekać! Tela tu już roztomajtych obwiesiów bez całe wieki ryrało, tela bele jakich orłów nos dziubało, a my przetrwali, my som dalij! I bydymy, Lachmann! Ciyrpliwości...

Scena 3

Czas i miejsce akcji: Czerwiec 1925 rok. Gabinet dyrektora seminarium nauczycielskiego. Na czołowej ścianie ówczesne godło Polski. Za stołem czteroosobowa komisja egzaminacyjna.

DYREKTOR: (przewodzi komisji) – Zbyt wielu kandydatów nie mamy. Polska w kryzysie... Bieda... Musimy ulgowo potraktować kandydatów. Weźmiemy pod uwagę tylko trzy kryteria: zdrowie fizyczne i psychiczne, muzykalność i świadectwa moralności... Biorąc pod uwagę te względy, czy ktoś z koleżeństwa do przeczytanych przed chwilą nazwisk kandydatów ma jakiejś uwagi?
JEDEN Z NAUCZYCIELI: - Ja mam! Na przedstawionej liście nie ma kandydata Konrada Bindy. Egzaminowałem go, zrobił na mnie bardzo dobre wrażenie. Myślę, że byłby kiedyś świetnym nauczycielem. Zresztą, kiedyś go poznałem jako przybocznego w drużynie harcerskiej. W tej roli się znakomicie sprawdził...
DRUGI Z CZŁONKÓW KOMISJI: - Mnie też brakuje Bindy na liście. To chłopiec muzykalny, wyśpiewany, a opinia o nim na świadectwie moralności jest pozytywna. Przeczytam ją. (czyta)
Derekcja Syminarium Rechtorskigo we Pszczynie. Prziszeł do mie młodziok, znany mi Konrad Binda i prosił, abych mu wyszrajbowoł jakiś świadectwo moralności. Tóż jo, zasłużały powstaniec ślonski, fojt Staryńca, pisza wom, że tyn młodziok, co chce być rechtorym, niy mioł żodnej styczności z moralnościom. To uczymliwy synek. Miyszko wele mie, za płotym i jak potrzebuja biegonioka, żeby zaniyść pisma do amtu we sztacie, to chyntnie mi leci, a po drodze zawdy jaki tabak kupi, abo coś ostrzejszego na przepłukani garła. Zarynczom, że z tom moralnościom niy mioł nigdy nic wspólnego. Co to – to niy! Beztóż miyjcie wzglond na niego. To dobry synek, zarynczom ponów, że bydzie dobrym rechtorym. Własnoryncznie sie podpisuja: August Foltan.
Her-zy-łoni! (śląskie pleni titulo) Jeszcze pora słów dopedzynio. Jo za Niymca tyż chcioł być rechtorym, ale ojcowie niy chcieli uprzedać pola, żeby mie dać wyuczyć. Myśla, że teroz, za Polski, naszymu ślonskimu synkowi pomożecie we śtudyrowaniu.
DYREKTOR: - Też czytałem to świadectwo, jednak nie wiem, o co się w nim rozchodzi... Proszę kolegów, musimy rozważyć co innego! Przyjmujemy kandydatów do stanu nauczycielskiego w polskiej szkole. To nas do czegoś zobowiązuje. Karol Binda jest synem niemieckiego oficera i sztygara mocno zaangażowanego w plebiscyt po niemieckiej stronie. Taka postawa ojca musiała wpłynąć na osobowość tego chłopca. Przyjęcie Bindy do seminarium, kształcącego polskich nauczycieli, może wyrządzić dużo szkody dla procesu utrwalania polskości na Górnym Śląsku. Dlatego kategorycznie sprzeciwiam się tej kandydaturze! Takie jest moje zdanie, lecz o wszystkim niech zadecyduje głosowanie. Przypominam tylko, że w przypadku równej liczby głosów „za” i „przeciw” – mój głos będzie decydujący...Głosujemy:
- Kto „za”? (podniosły się dwie ręce).
- Kto „przeciw”? (również dwie ręce, w tym ręka dyrektora)
- Mamy pełną jasność! Proszę do protokółu poezgaminacyjnego wpisać, że Konrad Binda nie został przyjęty do naszego seminarium.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!