Ło tyj Wiliji jeszcze niy szrajbowołech, robiłech we Inwestycjach na ulicy Kościuszki we Rybniku, był chyba rok 1979 abo 1980, przewodniczonco Ligi Kobiet pani Zbożil - Capik zaprosiła wszyskich Beamtrow/biuralistow do świetlice, na przodku sale stoł ustrojony Krisbaum. Przewodniczonco wygłosiła krotko ryjda, powinszowała Wesołych Świont Bożego Narodzynio i puściła na patefonie plata ze kolyndami. Tukej, kaj były szkolenia ideologiczne, łotwarte zebrania partyjne, kaj sie rosciongało czerwony lojfer przed towarzyszym wyzwolicielym, tera suchali my kolynd. Miołech przerobione 13 lot, ale to widziołech piyrszy roz.
Ale Wilijo i Dzieciontko to nojlepi pamiyntom za bajtla.
Somsiadka Zimonka na świynta piykła pierniki na syropie ze cukeriby (burakow cukrowych)cukeriba trza było łostrugać, poszajtać na plastry i potym warzyć tak dugo na blasze asz syrop bydzie gynsty i słodki jak miod. Miołech sposobność skosztować takigo gorkigo syropu prosto z garca, cołko wielo łyszka. Dzisioj taki syrop idzie dostać gotowy.
Oma i matka sztelowały tysz na krisbaum bombony u Szryderki, stykło dać Szryderce tytka cukru, a nazot dostowało sie piykne bombony, niy były do jodła yno do strojynio krisbaumu, brało sie nici i na niciach wiyszało je na astki, trza było dać pozor coby bombony sie przi tym niy połomały, czasym tysz same pynkały i ślatywały ze chojinki, a jak niy chciały same ślecieć to szło im pomoc i zawsze bajtel mioł wytłumaczynie, że popynkany bombon leżoł pod chojinkom. Chojinka stroiło sie tysz piernikami swojskij roboty i kupnymi, bombonami w papiorkach, abo pozłotce, włoskimi łorzechami, stykło wrazić do łorzecha poł sztrachecle i na nici powiesić na astce, szło tysz łowinyć łorzech pozłotkom, kiero łostała ze szekulady, japka wionzało sie nitkom za sztyngel i wiyszało na astce. Do tego dochodziły ciaćka niy do jodła: glaskule i szpic, lameta i anielskie włosy, kolorowe lańcuchy z kolorowego papioru posklejane na robotach ryncznych we szkole, zapinało sie tysz świyczki chojinkowe.
Do Dzieciontka cza było naszrajbować list we kierym stoło jakie geszynki/podarunki kto chce dostać, tak jak pryndzyj do Mikołaja. Listy wraziło sie do koperty ze papioru, kiedyś takie koperty/portomele umiołech słożyć ze kartki papioru. List trza było wyłożyć za łokno na fynsterbret. Dzieciontko list poczytało, a do paketu i tak dowało co inkszego, czasym i pierniki, kiere sie samymu wyciskało forymkami ze ciasta przed świentami, bombony, apluzyny, no i jakie łoblecze, czasym czopka abo szal, kiere matka sztrykowała przed świyntami, szczewiki abo cwiter zawsze pora nomerow wiynksze, coby dłużyj w nich tyrać, wicmany godały, że cwiter je na wyrost i spuchlizna.
Przed świentami było kiedyś dużo tyranio, a to do piekarza mak zmloć, przeważnie do Kapały we Woszczynach, a potym z kołoczym to jusz do Musioła w Palowicach.
Przed świyntami palowski piekorz łogloszoł, kiedy bydzie piyk kołocz do ludzi, matka szykowała kołocz, a do piekarza niyśli my blachy kołocza pod parzom, jo dwie blachy i młodsze siostry po jednej. Kołocze były ze syrym, z makiym i marmeladom, u piekarza widziało sie tysz rolady abo sztrucle/plecionki ze makiym. Z kołoczym do piekarza przeważnie chodziły baby, czasym wiozły kołocz na wozku, na tragaczu abo na sonkach. Zanim kołocz był upieczony baby paczały klachow, a bajtle klizdały sie na klisdawce, pamiyntom jak kiedyś staro Kaczorka bardzo sie znerwowała, i wrzeszczała na jakigoś bajtla „ty najduchu kajś mi tu wloz do kołocza”.
Przi pieczyniu szło sie łobejżeć cołko piekarnia, fachy ze słomionkami na surowy chlyb, wielo łokrongło waniynka we kieryj miyszało sie ciasto na chlyb, abo żymły, wielim miyszadłym na sztrom, cołki piec do kierego piekosz kłod blachy ze kołoczym na drzewiannej łopacie ze bardzo dugim sztylym, a potym upieczony kołocz wyciongo tom samom łopatom, we piekarni szło sie najeść samej woni kołocza. A po drodze do dom i tak my szkubali posypki, abo kołocz ze kraja.Potym jeszcze trza było wystoć we raji chlyb i żymły na makowka, i tyrać do sklepu, a to brakło rozynkow, abo mandli abo jeszcze co inkszego. We Wilijo matka warzyła na cołki świynta, zupa grochowa, kartofle sztamfowane ze masłym (we Wilijo sie niy szporuje, ani niy szpiterlaczy, bo jako wilijo taki cołki prziszły rok), piykła kapra abo filety, ku tymu kapusta ze siekanom cebulom. Robiła tysz śledzie we śmietonce. Na deser makowka, pokroto żymła ukłodała na dnie miski i przekłodała uwarzonym na mlyku makym ze rodzynkami, mandlami, figami potym zaś żymły, a na nie zaś masa makowo, makowka brało sie łyszkom jak torta nożym. Warzyła tysz pudink, kisiel i kompot ze banie ze goździkami i łoctym, kompot z pieczek - suszonych śliwek i jeszcze ze krałzy kompot truskawkowy abo wiśniowy. We piyrsze i drugi świynto jedli my przeważnie makowka i kołocz no i bombony ze paczek łod Dzieciontka.
Jak sie łożyniłech Nelka warzyła zupa ze fandzoli, kartofle, kapusta i kapra, nojwiyncy robi kulek ze mielonych zielonych śledzi, upieczonych na łoleju i wciepanych do zalywy łoctowej, robi tysz śledzie we śmietonce i we łoleju. Makowka warzyła i warzy trocha inaczy nisz matka, naciepała poł miski, krotej żymły zaloła uwarzonym makym i wszysko wymiyszała warzechom, jak i sie to zdało za gynste dolywała mlyka i zaś wymiyszała, tera tysz to miyszo, ale bes lata przibadołech do takij makowki. Warzy tysz moczka, ale na słotko na deser, ku tymu tysz ciasta i pierniki, kompot gotowy fyrzichy ze biksy, no i jeszcze copy. We piyrsze świynto jymy to samo co bes Wilijo, a na drugi świynto to jusz tak jak we niedziela, zupa ze kokotka z nudlami, kluski, rolada i modro kapusta, kompot ze biksy abo krałzy.
Po wieczerzy wyciongo sie spod Krisbauma Geszynki kiere prziniosło Dzieciontko, śpiywo kolyndy, a w końcu idzie sie na Pastyrka, a jak niy to aby na szpacyr.
PS. Do teraska niy miołech sposobności skosztować siymiyniotki, ale niydowno dowiedziołech sie kiero baba jom warzy, to zaro sie łopsztelowołech porcja na skosztonek.Bes wilijo spominomy tysz tych kierych jusz niy ma na tym świecie, kiedy Oma Hyjdla śpiywała: Stille Nacht, Hailige Nacht (Cicha Noc, Święta Noc), a jeszcze niydowno szwager Józek: O Tannenbaum, o Tannenbaum (Jodełko, Jodełko).
Tera Stille Nacht zaśpiywo mi Mireille Mathieu, a O Tannenbaum Andrea Bocelli, w końcu momy XXI storocze.
No a tyn pusty talysz tysz sie przydo na abfale, łości itp. itd.
POLECAMY PAŃSTWA UWADZE:
Magazyn informacyjny tyDZień
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?