Szczepienie na COVID-19, a alergia. Czy alergicy kwalifikują się do podania szczepionki na koronawirusa?

Napływające doniesienie z Wielkiej Brytanii, gdzie w pierwszych dniach po podaniu szczepionki przeciw COVID-19 firmy Pfizer i BioN-Tech, odnotowano dwie reakcje anafilaktyczne i jedno podejrzenie reakcji alergicznej na szczepionkę, wzbudziły niepokój. Wówczas urząd rejestracyjny Wielkiej Brytanii poinformował, że osoby które w przeszłości miały historię anafilaksji na lek, pokarm lub wcześniej podaną szczepionkę, nie powinny poddać się szczepieniu na COVID-19. W Stanach Zjednoczonych odnotowano 6 takich przypadków po podaniu szczepionki przeciw COVID-19. Mimo to amerykańska agencja FDA, zaleciła aby przeciwwskazanie podania szczepionki mRNA dotyczyło jedynie sytuacji, kiedy zidentyfikowano ciężką reakcję alergiczną na składniki szczepionki, którym jest gilkol polietylenowy.

- Wydarzyło się wiele złego, przekazano informację, że alergicy nie kwalifikują się do podania szczepionki przeciwko COVID-19. Nic bardziej błędnego - podkreśla prof. Radosław Gawlik, lekarz internista, alergolog Kliniki Chorób Wewnętrznych Alergologii i Immunologi Klinicznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Katowicach - Ligocie.

- Na pewno trzeba zwrócić baczniejszą uwagę na kwalifikowanie pacjentów do szczepienia u tych chorych, u których w przeszłości wystąpiły ciężkie, podkreślam ciężkie reakcje alergiczne. Jednak te ciężkie reakcje alergiczne, wcale nie są przeciwwskazaniem do szczepienia - tłumaczy prof. Gawlik.

Co oznaczają ciężkie reakcje alergiczne? W kwestionariuszu wstępnego wywiadu przesiewowego pada pytanie o przebyte reakcje anafilaktyczne, wstrząsy anafilaktyczne po zażyciu leków, po pokarmach, po użądleniu przez owady. Odpowiedź pozytywna te tak postawione pytanie, powinna wzbudzić czujność lekarza kwalifikującego do szczepienia. Może być też przesłanką do konsultacji z alergologiem.

- W zależności od opinii alergologa, szczepienie może odbywać się jak dotychczas w warunkach punktu szczepień, który posiada umiejętności leczenia reakcji alergicznych, który posiada jak przy każdym innym szczepieniu, nie tylko na COVID, pewne wyposażenie przeciwwstrząsowe. Pacjent powinien zostać też pod dłuższą obserwacją w placówce medycznej. Jeśli lekarz ma poważne wątpliwości i obawia się powikłań, pacjent powinien być szczepiony w punkcie szczepień na terenie szpitala. Ponieważ reakcja, która może się pojawić, może wymagać specjalistycznego leczenia, które lekarz poradni również powinien zapewnić, ale mogą wystąpić czynniki medyczne, które kwalifikują pacjenta jako pacjenta z grupy większego ryzyka i podanie szczepionki w warunkach szpitalnych będzie bezpieczniejsze. Nie ukrywam, że również na naszym oddziale mamy takich pacjentów skierowanych do szczepienia - tłumaczy profesor Gawlik.

Szczepionka nie jest zalecana i przeciwwskazana jedynie u tych osób, u które w przeszłości miały wielokrotne ciężkie reakcje anafilaktyczne z podejrzeniem nadwrażliwości na jeden ze składników szczepionki.

- Wiem, że pacjentowi jest trudno określić czy jest uczulony. Bo pacjent odpowiada:"A skąd ja mam wiedzieć? Ja nawet nie znam składnika tej nowej szczepionki". Bardzo popularny i najbardziej podejrzany o reakcje alergiczne i anafilaktyczne jest dodatek, który technologicznie producentowi pozwala przygotować tę szczepionkę. Mianowicie, glikol polietylenowy, który wraz z lipidami tworzy taką otoczkę, w którą opakowany jest fragment mRNA, będący podstawą tej szczepionki. Uczulenie na ten peg, jest przeciwwskazaniem do szczepienia i na pewno przeciwwskazaniem do szczepienia jest sytuacja, kiedy po pierwszej dawce wystąpiły jakiekolwiek niepożądane objawy alergiczne - wskazuje prof. Radosław Gawlik, lekarz internista i alergolog.

Zdaniem prof. Gawlika korzyści z zastosowania szczepionki przewyższają zdecydowanie niepożądane działania czy niepokoje. Te różnice są tysiąckrotne. Warto zwrócić także uwagę na fakt, że 20 procent osób, które przebyły zakażenie COVID-19, wraca po kilku tygodniach, a czasami miesiącach z powikłaniami. Wiele osób ciężko przeszło zarażenie koronawirusem SARS-Cov-2, wiele także zmarło. - Jeśli to zważymy po jednej stronie, a po drugiej postawimy obawy związane ze szczepionką w postaci objawów ubocznych, które ona wywołuje czy dyskomfortu, to te różnice są wielokrotne na korzyść szczepionki. Tych objawów ubocznych i negatywnych efektów zdrowotnych jest zdecydowanie mniej - tłumaczy Gawlik.

Zdaniem ekspertów pacjenci z niedoborami odporności powinny poddać się szczepieniu. U nich reakcja poszczepienna może być łagodna ze względu na osłabione mechanizmy reakcji immunologicznej. To właśnie szczególnie tym pacjentom, ochrona przed koronawirusem, będzie szczególnie pomocna. Szczepieniu powinny poddać się także osoby z chorobami przewlekłymi.
- Pacjenci, którzy u nas uczestniczą w programach leczenia astmy ciężkiej, nie mają przeciwwskazań do odczulania. W przypadku zaostrzenia astmy oskrzelowej należy odczekać tydzień, dwa tygodnie i znormalizować przebieg choroby - zauważa lekarz.

Eksperci podkreślają, że ciężkie reakcje alergiczne po podaniu szczepionek występują bardzo rzadko, z częstością około 1,3 na 1 milion podanych dawek.