Gwara śląska

W latach 1922-1939 przez środek Górnego Śląska biegła granica polsko-niemiecka. Przykładowo Rybnik, Katowice, Tarnowskie Góry czy Lubliniec były po polskiej stronie, a Racibórz, Bytom, Gliwice czy Zabrze były po stronie niemieckiej. Ale było coś jeszcze dziwniejszego. Centrum współczesnego Zabrza było w Niemczech, a niektóre jego dzisiejsze dzielnice - jak Makoszowy czy Pawłów – były w Polsce.

Oficjalne uznanie języka śląskiego unicestwi polszczyznę? Taką możliwość dostrzegają autorzy projektu stanowiska rządu Prawa i Sprawiedliwości, dotyczącego zmiany ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych. Obawiają się, że ogólnopolski język narodowy może zniknąć. - Słyszeliśmy buńczuczne zapowiedzi o budowaniu „Wielkiej Polski”. Teraz widać, że jednak nie taka wielka ta Polska, skoro język regionalny może ją rozbić - mówi europoseł Łukasz Kohut.

Śląsko godka wprawia mieszkańców innych części Polski w zakłopotanie, bo niczego nie rozumieją. Ale także Ślązakom zdarzają się pomyłki. Jak dobrze znasz śląski? Dopasuj słowa po śląsku do opisu

Przez kilka stuleci „językiem serca” na Śląsku Opolskim była gwara śląska, bo to nią lud posługiwał się na co dzień - mówi ks. prof. dr hab. Andrzej Hanich, badacz historii Kościoła i Śląska, pracownik naukowy Instytutu Śląskiego w Opolu.

Jacek Sasin. Wicepremier i minister. Jak głoszą złośliwe plotki, na górnictwie zna się tak, jak kominiarz na budowie statków. Zanim owo górnictwo zlikwiduje razem ze swymi reformatorami, polecamy krótki, acz edukacyjny quiz wiedzy ogólnej na temat fedrowania, cechowania oraz latania po kibel sztromu.

Język śląski jest tak bogaty, że język śląski za nim nie nadąża. Jak to? No tak to. Oto test na znajomość śląskich słów wyjątkowych, takich, które nie mają odpowiedników w polszczyźnie. Takich, które trzeba wytłumaczyć opisowo, czasem nawet całym zdaniem. Czasem opisujące rzeczy, stany i zjawiska znane tylko Ślązakom. Wiecie, że Włosi mają określenie na mokry ślad, jaki na stole zostawia kieliszek z winem? No właśnie. A kto powiedział, że śląski gorszy od tego jak godają Italoki?

Z pisarzem i historykiem Markiem Szołtyskiem rozmawiamy o „Damfmaszynie”, czyli „Lokomotywie” Juliana Tuwima, przetłumaczonej na język śląski. To najnowsza książka tego autora.

Podobno język śląski nie istnieje. Podobno to gwara, dialekt czy inne narzecze. Podobno to taka śmiesznie brzmiąca odmiana polszczyzny. Prawda jest dużo ciekawsza i bardziej skomplikowana. Śmiemy podejrzewać, że śląska godka narodziła się dawno temu pod wieżą Babel. I to również Ślązakom Pan w niebiosach pomieszał języki.

Pisarz Szczepan Twardoch proponuje oddanie politykom całkowitej inicjatywy w sprawie uznania mowy śląskiej za język regionalny. Politykom, a nie naukowcom. Mówi: „Dystynkcja między językiem, dialektem a gwarą, jest dystynkcją natury politycznej, to nie jest dystynkcja naukowa”. Wolałabym jednak, żeby to fachowcy wypowiadali się w każdej sferze naszego życia.

Slang młodzieżowy starzeje się jeszcze szybciej niż my. Dlatego też warto być na czasie. Czy znasz słowa, które zostały nominowane w ciągu ostatnich trzech lat?

Ostatnio pisałem - w kontekście ponawianych prób kodyfikacji mowy śląskiej i starań uczynienia z niej tzw. języka regionalnego - o początkach literackiej śląszczyzny i powodach, dla których nie zakorzeniła się w druku i nie wydała dzieł, które utrwaliłyby się w kulturze naszej części Europy. Odgrażałem się, że ten temat jeszcze pociągnę, podprowadzę do naszych czasów. Tu z konieczności tylko garść refleksji.

Dubbing po naszymu: Zastanawiałeś się kiedyś, jak brzmiałby Matrix ze śląskim dubbingiem? Albo czy Snoop Dogg byłby równie dobry, gdyby rapował po śląsku? Teraz masz okazję to sprawdzić. Robert Warda z Rudy Śląskiej.

Tworków: Zbliża się X edycja Gminnego Konkursu Gwary Śląskiej. Uczestników posłuchać będzie można w środę, w Gminnym Zespole Oświaty Kultury Sportu i Turystyki w Tworkowie.

Język śląski nie jest łatwy. Mieszkańcy innych części Polski są bezradni, bo niczego nie rozumieją. Ale także Ślązakom zdarzają się pomyłki, które można zweryfikować w słowniku języka sląskiego. Jak dobrze znasz śląski? Dopasuj słowa po śląsku do opisu.

Należy się zastosować do zaleceń Rady Europy, aby uznać język śląski za język regionalny, co wydaje się koniecznością. W nowoczesnej Europie, respektującej Europejską Kartę Języków Regionalnych lub Mniejszościowych, prawo do nauczania i używania swojego języka, np. w urzędach, jest jednym z praw człowieka i obywatela

W Rudzie Śląskiej obowiązuje zakaz mówienia po śląsku w Przychodni Specjalistycznej przy ul. Niedurnego. Wiceprezydent Krzysztof Mejer zapowiada interwencję: Poprosimy panią kierownik przychodni o zmianę zarządzenia.

W niedzielę wielka gala finałowa konkursu „Po naszymu, czyli po śląsku” w Zabrzu. Dzień wcześniej - półfinały w Radiu Katowice.

Urząd gminy w Nędzy: Gŏdōmy po ślōnsku. Do Nędzy trafił właśnie certyfikat, który jest dowodem na to, że w tamtejszym urzędzie gminy można się z pracownikami dogodać po ślonsku. - Zależy nam, żeby mieszkańcy załatwiający w urzędzie swoje sprawy, czuli się swobodnie. Liczę, że ta tabliczka informacyjna już od progu będzie przełamywać bariery - komentuje Anna Iskała, wójt gminy.

Nieustające pytanie: czy śląską gwarę można traktować jak język? Polemika oraz cztery pytania Janusza Muzyczyszyna, propagatora kultury śląskiej i Czytelnika DZ, do profesora Jana Miodka

III Festiwal Kapel Folkloru Miejskiego odbędzie się już w niedzielę 7 sierpnia w Kamyku w powiecie kłobuckim.

Bytom: Konkurs gwary śląskiej już po raz dziesiąty. "Gryfno Ślonsko Godka" w Muzeum Górnośląskim 24 maja.

W Chorzowskim Centrum Kultury zakończył się XXV Jubileuszowy Konkurs Recytatorski w Mowie Śląskiej. Startowali w nim najlepsi recytatorzy z woj. śląskiego wyłonieni w rejonowych eliminacjach. Zobaczcie zdjęcia i wideo!