MIECHOWICE RATUSZ

Miechowice, dziś dzielnica Bytomia kojarzona głównie z osiedlem mrówkowców, to jedna z najbardziej bogatych historycznie krain w tej części Górnego Śląska. Gdy była jeszcze samodzielną gminą, w połowie lat 20. ub. wieku wśród górnośląskich architektów ogłoszono konkurs na projekt ratusza, będącego symbolem jej samorządności. Oto jedna z nagrodzonych prac, autorstwa Friedricha Meyera z Bytomia.

Miechowice, dziś dzielnica Bytomia, kojarzona głównie z osiedlem mrówkowców, to jedna z najbardziej bogatych historycznie krain w tej części Górnego Śląska. Gdy była jeszcze samodzielną gminą, w połowie lat 20. ub. wieku wśród górnośląskich architektów ogłoszono konkurs na projekt ratusza, będącego symbolem jej samorządności. Oto jedna z nagrodzonych prac, autorstwa Friedricha Meyera z Bytomia.

Imponujące drapacze chmur, nowe ratusze, całe centra miast. Te budynki nigdy nie powstały. Zostały po nich szkice w archiwach i makiety. Oto plany projektantów i wizje władz sprzed wielu lat, które nigdy nie doczekały się na Górnym Śląsku realizacji. Zdjęcia, rysunki i grafiki pochodzą z fanpejdża Śląsk, którego nie było na Facebooku, który ma już 3700 fanów. Tam możecie śledzić alternatywną historię regionu. W naszej galerii: nigdy nie zrealizowane obiekty z Katowic, Gliwic, Bytomia, Zabrza, Rybnika. To plany sprzed 90, 50 czy 30 lat.

W dobie epidemii, kwarantanny i akcji "Zostań w domu" Katowice odsłoniły oblicze, jakiego być może nigdy nie oglądaliśmy. Przy tej okazji spróbujmy wyobrazić sobie miasto, jakiego na pewno nigdy nie oglądaliśmy, bo nigdy nie powstało. Oto 10 najciekawszych projektów architektonicznych, które w Katowicach nie doczekały się realizacji.

Nietrudno odgadnąć, co było główną inspiracją architekta projektującego nowy kościół dla mysłowickich dzielnic: Brzęczkowice i Słupna. Fasada świątyni w tym, jednym z wielu projektów Alojzego Hrzibka, do złudzenia przypomina słynny neobarokowy kościół św. Anny w Katowicach-Nikiszowcu Emila i Georga Zillmannów. Dodajmy, że parafia w Nikiszu została w 1912 roku wydzielona właśnie z Mysłowic.

Dziś wyjątkowo tajemniczy projekt – zameczku myśliwskiego zaprojektowanego przez słynnego Ferdinanda von Arnima, który, według źródeł, miał stanąć gdzieś na Górnym Śląsku. Gdzie dokładnie? Ano właśnie, tu musimy zdać się na domysły. Źródła podają tylko: „Oberschlesien”.

Dziś Cieszyn i zupełnie zapomniany, całkiem zgrabny projekt starostwa powiatowego, który miał być polską odpowiedzią na imponujący gmach administracyjny, który w 1929 roku wzniesiono za Olzą.

450 lat temu Bytom, dzięki wsparciu Jerzego Hohenzollerna, ale także pod wpływem prądów religijnych polskiej Reformacji, był miastem na wskroś luterańskim. W drugiej połowie XVI wieku w całym księstwie bytomskim z 12 kościołów tylko trzy nie znajdowały się w rękach ewangelików.

Zanim w 1998 roku Biblioteka Śląska doczekała się w Katowicach nowego, reprezentacyjnego gmachu, przez prawie pół wieku architekci przerzucali się jej projektami. Od socrealistycznego gmachu Tadeusza Łobosa planowanego przy dzisiejszej Alei Korfantego, przez koncepcje Juliana Duchowicza i Zygmunta Majerskiego oraz Juranda Jareckiego.

Oto Bytom i projekt pięknej krytej pływalni przy ul. Parkowej. Imponujący kompleks w duchu funkcjonalizmu został zaprojektowany w 1929 roku przez architekta Carla Schmidta, wybudowano go w latach 1930-31, ponoć jako obiekt rezerwowy-treningowy na potrzeby olimpiady w Berlinie.

Spróbujmy sobie to wyobrazić: cztery sceny – operowa, operetkowa, dramatyczna i kameralna, a do tego w sumie ponad trzy tysiące miejsc na widowni. Nadto – miejskie i wojewódzkie instytucje kultury. I wszystko pod jednym dachem, w futurystycznym gmachu o kształtach krążownika z „Gwiezdnych wojen”.

Plany stworzenia katowickiej opery powstawały już zaraz po II wojnie światowej. Najpierw wyobrażano ją sobie w „strefie kultury” ulokowanej mniej więcej tam, gdzie stoi dziś Superjednostka. Oprócz gmachu teatru operowo-baletowego, miało tam stanąć również Muzeum Śląskie oraz Biblioteka Śląska. Z kolei już w Stalinogrodzie koncepcję opery, w socrealistycznej formie, przeniesiono na teren dawnych zabudowań hutniczych należących kiedyś do rodziny Wincklerów.

Ten kapitalny budynek zaraz po wojnie planowano postawić w Tarnowskich Górach, na rogu ulic Krakowskiej i Piłsudskiego. Po wojnie, ale jeszcze w przedwojennym stylu, nawiązującym do znakomitych śląskich tradycji moderny z lat 20-30 (bardzo przypomina plany niezrealizowanej rybnickiej moderny z tego czasu).

Stadion piłkarski w pełni zadaszony (!), mieszczący ok. 20 tysięcy widzów, z bieżniami lekkoatletycznymi, torem wyścigowym, zapleczem usługowym oraz basenem pływackim i kortami tenisowymi obok – taką inwestycję planowano w połowie lat 20. w Gliwicach.

Oto jeden z najbardziej efektownych wieżowców, które nigdy na Śląsku nie powstały - Dom Usług w Katowicach. Jego budowa w drugiej połowie lat 70. miała ruszyć w bezpośrednim sąsiedztwie dworca PKP w Katowicach, na pustej do dziś działce u kresu ul. Młyńskiej (przy urzędzie miasta, który widać za plecami wieżowca; przed nim, nieco po prawej - słynny dworzec, jeszcze z kielichami).

To nie jest ilustracja z Tolkiena, to jest Bytom, to są Miechowice i pałacyk myśliwski, jaki był planowany w tamtejszym lesie. A że projektanta prawdopodobnie poniosło…

Czy biurowiec planowany na placu Szewczyka w Katowicach, vis a vis dworca kolejowego i Galerii Katowickiej jest za wysoki? Patrząc na dawne inwestycyjne zamiary wobec tej część śródmieścia, można raczej powiedzieć, że to gmach… za niski. W tym miejscu bowiem kilkakrotnie przymierzano się do budowy rasowego wysokościowca.

Kosmiczna architektura Katowic to zapomniany wątek historii miasta. Wart opowiedzenia na nowo. Może pretekstem będzie David Bowie?

Niezrealizowane projekty wybrał red. Marcin Zasada autor i pomysłodawca projektu „Śląsk, którego nie było”, prezentującego niezwykłą architekturę, która w regionie na zawsze pozostała w planach.

Pokaz slajdów oraz historie projektów architektonicznych, które nigdy nie zostały zrealizowane - dyskusja o "Śląsku, którego nie było". Jego pomysłodawcą i autorem jest Marcin Zasada, nasz redakcyjny kolega.

W samo południe na scenie w sali wystawienniczej Międzynarodowego Centrum Kongresowego swoją premierę będzie miała wystawa "Śląsk, którego nie było". To pomysł, w którym poznamy nieznaną historię śląskiej architektury przez pryzmat niezrealizowanych projektów z różnych epok dziejów regionu. Jego pomysłodawcą i autorem jest Marcin Zasada, nasz redakcyjny kolega. Spotkanie odbywa się w ramach 4 Design Days.

Pamiętacie niesamowitą reinkarnację katowickiego dworca w Chinach, którą prezentowaliśmy w ubiegłym tygodniu? To mamy jeszcze jedną, równie niezwykłą historię z katowicką architekturą w roli głównej.