Śląsk historia

52 proc. Małopolski i 48 proc. Śląska. Oto historyczny skład województwa ze stolicą w Katowicach. Czy śląskie stanie się kiedyś województwem śląsko-małopolskim?

- Nie bójcie się mamo, Hitler i tak wygro ta wojna - mówi syn Günter. - Nie słuchejcie go, jeszcze bydemy polskie kluski jeść na łobiod - mówi drugi, Hans. Lub po prostu Jan. Ślązacy długo nie mówili o wojennej przeszłości. Bali się. Niektórzy boją się dalej.

Śląsk Dolny, Śląsk Górny, Śląsk Cieszyński, Śląsk Opawski, Śląsk... To ile jest „tych Śląsków” i dlaczego województwo śląskie jest śląskie tylko z nazwy, bo część jego administracyjnego obszaru stanowią ziemie Zachodniej Małopolski, Żywiecczyzny czy Częstochowy? W ciągu ostatniego tysiąca lat nie było wieku, by ktoś Śląska nie podbijał, przyłączał, wyzwalał, przejmował albo jednoczył. Ziemie śląskie bywały pod władzą Czechów, Austriaków, Niemców i Polaków. Dzisiejsze województwo śląskie nie jest historycznym obszarem Śląska. Obejmuje tylko wschodnią część ziem Górnego Śląska, ale też część zachodniej Małopolski z Zagłębiem Dąbrowskim oraz Żywiecczyznę i Częstochowę.

Odkrywanie historii na nowo może być pasjonujące, o czym sami przekonujemy się sprzątając piwnicę, w której odnaleźliśmy stos archiwalnych numerów gazety "O jeronie!". Jakieś sto lat temu na Śląsku wydawano dziennik pod tym zacnym tytułem i my skromnie kontynuujemy tę tradycję. Dziś kolejne fascynujące znalezisko - numer ze słynnym brytyjskim premierem na okładce. I jego prawdziwe słowa o Polsce, Śląsku, małpie oraz legendarnym zegarku.

Król Ludwik Jagiellończyk od 1517 r. bił monety zwane półgroszami świdnickimi. Wzorowano je na polskich monetach, od których były jednak mniej warte. Załamały polski rynek monetarny. Polska, broniąc się przed zalewem w istocie fałszywego pieniądza, w 1524 r. zamknęła granicę przed Ślązakami.

Przed tygodniem prezentowaliśmy proniemiecki plakat z podobizną Teofila Kupki, a właściwie jego ducha, który po śmierci miał straszyć swoich oprawców. Niemcy wykorzystali zabójstwo Kupki, zbuntowanego współpracownika Wojciecha Korfantego (ślady morderstwa prowadziły do Polskiego Komisariatu Plebiscytowego), który z czasem zwrócił się ku Rzeszy. Oto drugi plakat, pokazujący w jaki sposób do tego doszło. Tym razem Kupka objawia swoją ostatnią wolę - Śląsk ma być niemiecki.

Rzadkie babilońskie imię Nimrod pojawiło się wśród imion śląskich władców dzięki księciu wirtemberskiemu Sylwiuszowi Nimrodowi. Odziedziczył on księstwo oleśnickie dzięki małżeństwu z Elżbietą Marią, córką księcia Karola Fryderyka, który nie posiadał męskich potomków.

Kolejny z masowo budowanych w polskich stoczniach statków rybackich, zwanych "supertrawlerami" (powstało ich aż 167, z czego 111 na zamówienie ZSRR). Na początku lat 50. XX wieku, gdy zaczęto oddawać do użytku pierwsze z nich, były to jednostki jak na polskie warunki nowoczesne i bardzo lubiane przez załogi. "Przemszę" zbudowano w roku 1956.

Katowicki rynek i przebudowa? To historia starsza od wielu katowiczan, element lokalnego krajobrazu, miejska legenda i tradycja. Na zdjęciu projekt z lat 60. Na przykład taki Zenit wygląda znajomo, ale knieje naprzeciwko niego (te drzewa są naprawdę duże) - już mniej. No i ten wieżowiec u wjazdu z alei Korfantego (wtedy jeszcze Armii Czerwonej) w ul. Mickiewicza - zdaje się, że nic takiego nigdy w tym miejscu nie powstało.

To prawda, że przez długie lata umniejszano, a nawet lekceważono jego dorobek polityczny. Nigdy jednak nie zdołano wymazać jego nazwiska z annałów historii Górnego Śląska i Polski. Także - w pewnym sensie - Niemiec. W latach 80. ubiegłego wieku przywrócono należną mu pozycję. Ale czy jego dzieło zostało zrozumiane i czy umiemy dostrzec, że mieści się w nim przesłanie, które warto odnieść do naszej współczesności, a może nawet przyszłości? No, to już nie jest takie pewne…

Wojewoda Jerzy Ziętek, uważany za najlepszego gospodarza Śląska, miał mało czasu na życie osobiste. Ale zdążył się zakochać w pewnej urzędniczce - pisze Grażyna Kuźnik

Bolesław Wstydliwy, syn zamordowanego w 1227 r. pod Gąsawą Leszka Białego, zasiadł na Wawelu w czasach, gdy to, kto rządzi ziemią krakowską, nie miało decydującego znaczenia dla większości dzielnicowych Piastów. W epoce tej Śląsk - sam zresztą podzielony na kilka księstw - był praktycznie niezależny od Krakowa. Odkąd krakowskim władcą zaczęło się zostawać tylko dzięki akceptacji małopolskich możnowładców, ba - w zasadzie z ich nadania - Piastowie z innych dzielnic praktycznie przestali oglądać się na aktualnego gospodarza Wawelu. Chyba że realną siłę czerpał skądinąd - jak było w przypadku Henryków Śląskich, dla których polityki bazę stanowiła własna dzielnica o imponującym potencjale.

Myślałem, że historia jako nauka nie ma jakichkolwiek określeń czy przymiotników. Ale po zapoznaniu się z publikacją Pana Marka Blauta (DZ z 8.02.2013 "Prawda o historii czy śląskie fobie") widzę, że się myliłem. Tym bardziej jestem zaskoczony, że określenia "prawda" używa osoba związana z Muzeum Miasta Mysłowice, a z imprezy edukacyjnej wynosi jeszcze swoją prawdę o historii Polski i Śląska. Proponuję autorowi (...) zapoznanie się z kilkoma faktami.

To już siódmy dzień dyskusji o regionalnych pojęciach trudnych i kontrowersyjnych. Takich, które nas łączą, dzielą, a czasem i jedno, i drugie. Tym wszystkim, którym nie wystarcza zadowalanie się kompromisem wyrażonym powiedzeniem: "jak zwał, tak zwał", proponujemy dyskusję o pojęciach problematycznych, dotyczących zarówno Śląska czy Zagłębia, jak też innych ziem wchodzących w skład województwa śląskiego.

Pod koniec stycznia w Muzeum Miasta Mysłowice odbyła się impreza edukacyjna. Jej współorganizatorem było stowarzyszenie "Ślunsko Ferajna" - pisze w liście do redakcji Dziennika Zachodniego Marek Blaut, pracownik muzeum.

Dziś rozwikłanie tajemnicy słynnego zdjęcia więźnia nr 4267 z Auschwitz oraz opowieść o Joelu Barlowie, amerykańskim dyplomacie, który 200 lat temu zaniemógł przejeżdżając przez nasz Żarnowiec. Za tydzień napiszemy m.in. o tym, jak Armia Czerwona "wyzwalała" Górny Śląsk w styczniu 1945 r.

To historia niezwykła i zupełnie nieznana. Ślązak, czy jak kto woli, Niemiec urodzony w Katowicach, podczas drugiej wojny światowej uratował w swoim mieście dwie żydowskie rodziny. Nazywał się Ernst-Bruno Motzko. Był bohaterem, którego czyny zostały zapomniane jeszcze za jego życia. Nic więc dziwnego, że i po śmierci mało kto na Śląsku o nim pamięta.

Znów głośno o Górnym Śląsku, także poza jego granicami. Za sprawą debaty, która odbyła się na antenie TVP Info w programie Jana Pospieszalskiego "Bliżej", widzowie mieli szansę dowiedzieć się, jak to właściwie z tym Muzeum Śląskim jest. Mieli, ale prawdziwej debaty się nie doczekali. Dominują opinie, że poziom dyskusji, która w zasadzie była jednym wielkim przekrzykiwaniem się, nie pozwolił na zgłębienie tematu. Takie oceny pojawiają się na portalu społecznościowym Facebook. A jakie są Wasze odczucia?

Dziś o 22.30 w programie Jana Pospieszalskiego "Bliżej" nadawanym w TVP Info rozmowa o Muzeum Śląskim z udziałem m.in. Jerzego Gorzelika i Piotra Semki. To konsekwencja naszych publikacji i debaty, którą prowadziliśmy w ubiegłym roku. Tuż po programie, około godziny 23.30, na dziennikzachodni.pl pierwsze nasze komentarze dotyczące sadów wygłaszanych w programie. Zachęcamy Państwa do wyrażania opinii. Kto był bardziej przekonujący? Kto lepiej się zaprezentował? Czy program przedstawił wszystkie punkty widzenia dotyczące Muzeum Śląskiego? A może kogoś - czyjejś opinii - zabrakło?

W czwartek gorąca dyskusja na temat Muzeum Śląskiego w programie Jana Pospieszalskiego "Bliżej". Spory trwają już wiele miesięcy (więcej o awanturze możecie przeczytać klikając w poniższe linki), a tymczasem budowa nowej siedziby trwa w najlepsze. Zobacz NAJNOWSZE ZDJĘCIA

Sprawa wystawy w Muzeum Śląskim od miesięcy wywołuje ostre dyskusje. Dziennik Zachodni pierwszy poświęcił jej wiele publikacji. W czwartek odbędzie się gorąca dyskusja w programie TVP Jana Pospieszalskiego "Bliżej". Oto ARTYKUŁ, od którego zaczęła się dyskusja.