TAJEMNICZY ŚLĄSK. Skansen Kolejowy w Pyskowicach zostanie zrównany z ziemią?

To jedno z najbardziej klimatycznych, industrialnych miejsc na Śląsku. Skansen taboru kolejowego utworzono w 1998 roku na terenie nieczynnego kompleksu wagonowni i lokomotywowni, zlokalizowanych przy stacji Pyskowice. Inicjatorami przedsięwzięcia byli miłośnicy kolei z Towarzystwa Ochrony Zabytków Kolejnictwa i Organizacji Skansenów.

Parowozownia cieszyła się ogromnym zainteresowaniem odwiedzających. Była punktem niejednej wycieczki szlakami kolei górnośląskich. Cechował ją przede wszystkim fenomenalny industrialny klimat, tak specyficzny dla naszego regionu.

Wśród eksponatów można było zobaczyć:

• parowozy: Ol49, TKh, TKp 4422, TKp 3409, TKt48-29, Pt47-50, Ty2-1292, Ty2-1312, Ty42-24 (sprawny), Ty43, Ty45-158; Ty45-125, Ty51-17,
• lokomotywy spalinowe: Kö 0130, 409Da-436, Ls40, Ls60, SM03, Ls300, LDH70, LDH18,
• wagony: Bhp, 94A, 110Ac, elektryczny zespół trakcyjny EW90, dźwig EDK300.

Niestety z roku na rok obiekt podupadał, a w końcu zyskał nawet miano "opuszczonego". Zaczęli pojawiać się w nim fani urbexu. Oprócz ogrodzonej części w pobliżu parowozowni znajduje się bocznica, na której stoją i niszczeją, pokrywając się rdzą, stare sprzęty kolejowe z lokomotywami i wagonami na czele.

Jak się okazuje, od kilkunastu lat podejmowane są negocjacje władz skansenu z jednostkami rządowymi i samorządowymi w celu przejęcia na własność terenów należących do PKP PLK oraz PKP Nieruchomości i utworzenia w miejscu skansenu Górnośląskiego Muzeum Kolejnictwa.

W czerwcu 2022 r. do członków kolektywu Stacja Pyskowice napłynęły informacje o planowanej rozbiórce unikalnej nastawni bramowej Pk5, będącej częścią kompleksu ponad 100-letniej parowozowni. Rozbiórkę ostatecznie potwierdziły w marcu 2023 r. telefony, jakie Piotr Borowiak, dyrektor projektu Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP, zacząłem odbierać od firm rozbiórkowych.

Jak się okazuje, w całej Polsce zostało zachowanych jedynie kilka nastawni „bramowych” (tj. bezpośrednio „zawieszonych” nad torowiskiem kolejowym). Znajdują się one m. in. w Gliwicach, Bytomiu czy Gdańsku. Niewiele więcej jest ich ogółem w całej Europie.

- Uważamy, iż z uwagi na unikalność budowli i wartość historyczną jaką niewątpliwie posiada, budynek winien być wpisany do rejestru zabytków. W najgorszym scenariuszu, jako obiekt-wydmuszka, w najlepszym - o roli muzealnej. Umiejscowienie pyskowickiej nastawni jest tyle dogodniejsze, niż w wymienionych wyżej miastach, iż jest do niej wytyczona bezpieczna, nieprzecinająca torów kolejowych droga dojazdowa; a także miejsce, w którym bez przeszkód zmieściłyby się schody czy winda (jeśli myślelibyśmy o jej remoncie i adaptacji na nowe cele) - przekazał nam Piotr Borowiak.

Co więcej, pyskowicka społeczność związana z działaniami na rzecz kolei aglomeracyjnej i muzealnej na Górnym Śląsku, wielokrotnie zaznaczała gotowość do wsparcia zarówno samorządów, jak i PKP, w kwestii utworzenia placówki muzealnej w obrębie stacji kolejowej w Pyskowicach.

- Co cieszy, rozmowy w tym temacie będą kontynuowane na szczeblu miejskim. Co jednak martwi, PKP równocześnie przygotowuje się do kolejnych wyburzeń, dlatego wykonaliśmy własnym zaangażowaniem szczegółowe pomiary i dokumentacje fotograficzne, aby już teraz zabezpieczyć jak tylko możemy pamięć po tym obiekcie - dodaje Piotr Borowiak, dyrektor projektu Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP.

Skierowaliśmy również zapytanie w tej sprawie do władz miasta Pyskowice.

- Miasto Pyskowice nie było informowane przez właściciela nieruchomości o planach wyburzenia nastawni bramowej Pk5. Przez wiele lat, bezowocnie podejmowane były starania ze strony miasta przejęcia terenu skansenu. Obecnie koncentrujemy siły na przywróceniu świetności byłemu dworcowi kolejowemu z przeznaczeniem na Stację Kultury, prace są już zaawansowane - czytamy w odpowiedzi Naczelnik Wydziału Kultury i Promocji Miasta Pyskowice, Dominiki Witkowskiej.