Tłusty czwartek 2023. Kiedy go obchodzimy, skąd pochodzi tradycja i dlaczego jemy drożdżowe pączki?

Tłusty czwartek to w kalendarzu chrześcijańskim ostatni czwartek przed Wielkim Postem. Nazywany był kiedyś:

• zapustami,
• mięsopustem,
• ostatkami,
• karnawałem.

Ostatkom towarzyszyły różne zabawy. Nazwa karnawał pochodzi od włoskiego słowa carnevale, które wzięło się z połączenia dwóch łacińskich słów carne i vale, oznaczających pożegnanie mięsa. Według tradycji, w tym dniu można się było do woli objadać.

Tłusty czwartek jest świętem ruchomym. Jego data uzależniona jest od świąt wielkanocnych. Najczęściej tłusty czwartek wypada między 29 stycznia a 4 marca. W 2023 roku będzie świętowany 16 lutego. Warto wiedzieć, że np.: we Francji i w Nowym Orleanie w Stanach Zjednoczonych obchodzi się Mardi Gras (tłusty wtorek), który charakteryzuje się hucznymi zabawami i paradami dzień przed rozpoczęciem Wielkiego Postu.

Tradycja świętowania tłustym jedzeniem ostatniego dnia przed Wielkim Postem została zaczerpnięta od pogan. W czasach przedchrześcijańskich w ten sposób żegnano zimę i przygotowywano się na nadejście wiosny. Na wystawnych ucztach serwowano pieczone mięsa, chleb i wino. Wtedy też spotkano przekąskę będącą pierwszymi pączkami, czyli rodzaj wytrawnego ciasta chlebowego nadziewanego mięsem, skwarkami lub słoniną. W Polsce natomiast wytrawne pączki służyły jako zakąska do wódki.

Zwyczaj spożywania słodkich pączków był praktykowany na dworach od około XVI wieku. Natomiast od XVII zaczęto inspirować się kuchnią francuską i przyrządzać lżejsze i apetyczniejsze w wyglądzie ciasto drożdżowe. W anonimowej publikacji „Moda bardzo dobra smażenia różnych konfetów i innych słodkości”, spisanej w 1686 roku, pojawiają się słodkie pączki z nadzieniem.

Ksiądz Jędrzej Kitowicz, dokumentujący zachowania znane za czasów króla Augusta III, w "Opisie obyczajów" pisał:

"[…]staroświecki pączek mógł podsinić oko, a dziś pączek jest tak pulchny, tak lekki, że ścisnąwszy go w ręku znowu się rozciąga i pęcznieje, jak gąbka do swojej objętości, a wiatr zdmuchnąłby go z półmiska”.

W środku pączki na tłusty czwartek miały umieszczony orzech, który miał symbolizować szczęście i wróżyć pomyślność dla osoby go znajdującej. Warto pamiętać, że sam post miał też sens nie tylko religijny. Dla wielu osób był to czas przygotowania się na wiosnę. Czas lutego i marca był okresem przejściowym. Kończyły się zimowe zapasy jedzenia, a nie było jeszcze nowalijek. W tym czasie zgodnie z cyklem pór roku ograniczenie pokarmów było uzasadnione.

Zobacz także: Co zrobić, żeby spalić kalorie z jednego pączka? Poznaj nietypowe sposoby – wystarczy godzina sprzątania lub trzy godziny śpiewania

Poza pączkami, które tradycyjnie nadziewa się konfiturą różaną lub powidłami śliwkowymi można spotkać w cukierniach pączki z:

• marmoladą,
• wiśniami,
• malinami,
• czekoladą,
• serkiem,
• bitą śmietaną.

Na wierzchu obowiązkowo powinien znaleźć się lukier, ale są też wersje z obsypania cukrem pudrem lub polania czekoladą. Wielu smakoszy mają też faworki, które określane są również chrustami lub chruścikami. W czasie karnawału popularne są też rozetki, orzeszki nadziewane kremem oraz róże karnawałowe. Coraz popularniejsze stają się też pączki z piekarnika, które mają mniej kalorii. Warto pamiętać, że jeden pączek to około 290 kalorii.

Źródło:
1. Krótka historia polskich deserów culture.pl
2. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Zobacz inne tematy kulinarne ze Strony Kuchni: