Ubolewam, że SLD na Śląsku wystraszyło się idei autonomii

Po tych wyborach SLD to już dla wielu nie Sojusz Lewicy Demokratycznej, tylko Dogorywającej. Świadectwem tego jest fatalny wynik w kraju, co w skali regionalnej dobrze ilustruje liczba 3. Tyle mandatów lewica zdobyła w województwie śląskim. Mniej nigdy jeszcze nie miała. Nawet w Zagłębiu, w którym Sojusz zawsze cieszył się poparciem wbrew zjawiskom polityczno-społecznym w innych częściach Polski, teraz wprowadził do Sejmu jednego posła. Los Grzegorza Napieralskiego jest przesądzony, a co będzie z regionalną lewicą? Swoją diagnozę przedstawia Jerzy Markowski. Choć z SLD od dawna nie jest mu po drodze, wciąż jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych i szanowanych postaci kojarzonych z lewicą. Oto jak diagnozuje jej klęskę.

Trzy mandaty w Sejmie dla SLD w województwie śląskim. To chyba wciąż więcej niż PSL.
Bądźmy poważni. To jest klęska. Z czego się wzięła?
OTO NOWI POSŁOWIE Z WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

OTO NOWI SENATOROWIE Z WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

WYBORY 2011: POWYBORCZE ANALIZY I KOMENTARZE CZYTAJCIE NA DZIENNIKZACHODNI.PL/WYBORY
No właśnie.
Po pierwsze, z historycznego przeświadczenia na lewicy, że kierownictwo ma zawsze rację. A najbardziej rację ma kierownictwo w Warszawie. Zawsze nas to drogo kosztowało. Starzy w PZPR tak myśleli i młodzi w SLD powtarzają te błędy. Po drugie, słabość struktur wojewódzkich. Co to za partia, która mobilizuje się tylko w okresach przedwyborczych? No i trzecia rzecz: nie potrafimy wypromować właściwych osób przez dłuższy czas niż przez miesiąc czy dwa w trakcie kampanii. Teraz też nagle okazało się, że kilku czołowych kandydatów zaczyna zaświadczać o swoim istnieniu. Od zera.

Pan w trakcie swojej kampanii nawet plakatu nie powiesił.
A co by mi dało rozwieszanie mojej podobizny na słupach? Zresztą na tych plakatach to coraz większe głupoty piszą. Jeśli wyborców nie przekonało 30 lat mojej pracy na rzecz Śląska, to miesiąc plakatowania też nie dał mi miejsca w Senacie. Co przyniosły nam jednomandatowe okręgi wyborcze? Chyba tylko wiedzę, że ludzie wciąż głosują na partie, a nie na ludzi. Jeśli w tych wyborach przepadły tak wybitne śląskie autorytety jak profesorowie Wojtyła i Szczepański, to znaczy, że jest źle. Narzekamy na spadochroniarzy, a pan Goliszewski z warszawskiego desantu dostaje ponad 20 tys. głosów. Gdyby wygrał z Marią Pańczyk-Pozdziej to byłby chyba koniec świata.

Ale przegrał, podobnie jak pan. Dlaczego nie dostał pan w wyborach rekomendacji SLD?
Struktura miejska wytypowała mnie do startu w okręgu gliwickim, ale Warszawa zadecydowała, że partia poprze Marka Goliszewskiego, bo klub BCC zawarł porozumienie z SLD. W końcu powiedziano mi: startuj skąd chcesz i z jakiego komitetu chcesz. Cała ta kampania i układanie list wyglądało, jakby śląskiej lewicy nie zależało na sukcesie wyborczym, tylko załatwieniu paru posad pewnym ludziom. SLD chyba karci swoich ludzi za lojalność.
A co pan powie na to: jedynka Sojuszu w Zagłębiu nie wchodzi do Sejmu. Tam, gdzie wciąż wielbi się Gierka, gdzie lewica ma trzech prezydentów w trzech największych miastach, teraz ma tylko jednego posła. Tego jeszcze nie było.
Ja też czegoś takiego nie pamiętam. Witold Klepacz wygrał z o 20 lat młodszym kandydatem, którego kreowano na nową gwiazdę partii. A tak naprawdę Kazimierz Karolczak był anonimowym człowiekiem dla elektoratu lewicy. Wydaje mi się, że wartościowym, ale anonimowym i bez predyspozycji prawdziwego lidera. Jemu tak naprawdę zrobiono krzywdę, tą nominacją złamano mu polityczną karierę na samym początku. To jest tak: potencjalnie SLD wciąż ma poparcie wśród ludzi, którzy żywią się PRL-owskim sentymentem. Jest też spora grupa ludzi o poglądach lewicowych. Ale okazało się, że nawet oni potrzebują jakichś autorytetów, z którymi przed głosowaniem chcieliby się identyfikować. Ela Kwaśnicka jedynką w Zabrzu? Karolczak w Sosnowcu? Kto znał tych ludzi?

A kto znał kandydatów Ruchu Palikota? Dla porównania, w SLD Michał Czarski, były marszałek województwa i ceniona postać regionalnej lewicy zdobył zaledwie 3,8 tys. głosów.
Samo nazwisko Palikota zrobiło swoje. A Czarski? Nawet nie wiedziałem, że tak słabo mu poszło.
OTO NOWI POSŁOWIE Z WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

OTO NOWI SENATOROWIE Z WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

WYBORY 2011: POWYBORCZE ANALIZY I KOMENTARZE CZYTAJCIE NA DZIENNIKZACHODNI.PL/WYBORY
Z Wacławem Martyniukiem, któremu bez żalu podziękowano za współpracę, SLD wygrałoby wybory?
Martyniuk w Gliwicach na pewno zdobyłby mandat. A to już coś. Jego bezmyślnie wyautowano z partii. Ja w wyborach do Senatu zdobyłem 24 proc. głosów. SLD w tym okręgu tylko 7 proc. To chyba też o czymś świadczy. Choć, żeby była jasność: ja o ten mandat się nie zabijałem. Zresztą, dzięki tej porażce uratowałem swoje małżeństwo. Żona powiedziała, że jak znów wyjadę do Warszawy, to się ze mną rozwiedzie.

Czy szef śląskiego SLD, Zbyszek Zaborowski powinien zrezygnować ze swojej funkcji, tak jak zamierza to zrobić w centrali Grzegorz Napieralski?
Każdy się kiedyś zużywa. W polityce dobra jest kadencyjność stanowisk. A ten oportunizm na lewicy, ta pozorna stabilizacja już wystarczająco mocno się jej przysłużyła. W trakcie kampanii obserwowałem wystąpienia publiczne wielu partii, również na Śląsku. Platforma pokazała szerokie kadry, PiS też się starał, a my? My mieliśmy jednego mówcę na wszystkie tematy. Zaborowski mówił o wszystkim, od szkód górniczych, po łóżka w szpitalach. I jeszcze jedno: zgoda na ręczne układanie list przez Warszawę. To źle świadczy o przewodniczącym, gdy nie ma nic do powiedzenia w takiej kwestii.
Zaborowski powiedział, że ludzie nie głosowali na SLD, bo nie akceptowali Napieralskiego. Prawda?
Nieprawda, przynajmniej nie do końca. Akceptowali go w wyborach prezydenckich, w których miał niezły wynik, a teraz przestali? Problem Napieralskiego był taki, że zabierał się za rzeczy, na których się nie znał. Debata o finansach z ministrem Rostowskim, na którą w dodatku przyszedł ze swoimi pomocnikami? Wolne żarty. Przez takie rzeczy, okazał się politykiem infantylnym. Pogrążył swój autorytet, a potem SLD.

Pogrążył SLD? Zna pan nowy, lewicowy dowcip? Napieralskiemu udało się to, czego nie zrobił nawet Lew Rywin ze swoją aferą i piętno postkomunistów.
Leszkowi Millerowi też się to prawie udało. Pamiętam, jak osiem lat po wyborach, w których zdobyłem 427 tys. głosów, miałem 47 tys. To też była skala klęski lewicy.

Teraz przynajmniej chcieliście być sexy. Jak się panu podobał striptizowy spot kandydatki SLD z Lublina.
Było mi wstyd. Niby poważna partia, a tak naprawdę w jakimś kabarecie jestem. Żenada.

Dziewczyna przynajmniej próbowała zwrócić na siebie uwagę, a tylko tak umiała. SLD na Śląsku nawet tego już nie próbuje. W ostatnich latach to najbardziej nijaka i niewyrazista formacja w regionie. A jej oferta dla województwa? Była jakaś?
Oczywiście, brak wyrazu. Przecież Śląsk i Zagłębie są fantastycznym polem dla lewicy. Wciąż silna jest klasa robotnicza, wciąż aż roi się od symboli, które tylko tu są czczone: Gierek, Ziętek, Mitręga. Problem jest taki, że w tym partyjnym centralizmie nie ma miejsca na wyrazistość.
OTO NOWI POSŁOWIE Z WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

OTO NOWI SENATOROWIE Z WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

WYBORY 2011: POWYBORCZE ANALIZY I KOMENTARZE CZYTAJCIE NA DZIENNIKZACHODNI.PL/WYBORY
Jeśli nie Zaborowski, to kto?
Problem jest taki, że tym, którzy by mogli poprowadzić lewicę na Śląsku, po prostu się nie chce. A ci, którzy by chcieli, się nie nadają. Pyta pan o nazwiska? Czarski, choć jego wynik wyborczy mówi co innego. Marek Szczerbowski wydaje się być mocnym kandydatem. Może Krzysztof Matyjaszczyk, obecny prezydent Częstochowy? Choć chyba lepiej szukać nowych liderów na Śląsku.

Za 4 lata SLD nie będzie w Sejmie. Możliwe?
To diagnoza Aleksandra Kwaśniewskiego. Słuszna, choć nieelegancko przypomnę, że tę wojnę pokoleniową na lewicy wywołał właśnie pan prezydent. Wywołał, ale nie wychował następców.
Ryszard Kalisz też ma już swoje lata, ale teraz to on ma ratować lewicę.
Na pewno jest najbardziej medialnym facetem w SLD. Dziś Napieralskiego może zastąpić tylko Kalisz albo Miller. Co do politycznych diagnoz, mam swój pogląd na funkcjonowanie lewicy na Śląsku. Powinna być śląska, czyli regionalna i dyskutować o takich kluczowych kwestiach, jak choćby autonomia. Dyskutować, a nie bezmyślnie potępiać.

Dziękuję za te słowa w imieniu Jerzego Gorzelika.
Ale ja uważam, że awantury wszczynane a priori z pojęciem autonomii to głupota. Ten pomysł wcale nie jest tak zły, jak go niektórzy rysują. Widzę, jak funkcjonuje świat. Silna Katalonia nie osłabia Hiszpanii, silna Bawaria nie osłabia Niemiec. Pracuję w Monachium, przyglądam się tamtejszemu ustrojowi. Ubolewam, że SLD w regionie tak bardzo wystraszył się tej idei. Może przyczyna tkwi w braku śląskich korzeni w lewicy, która zawsze była tu partią władzy i rządziła tak, by na Śląsku nie było własnej tożsamości.
OTO NOWI POSŁOWIE Z WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

OTO NOWI SENATOROWIE Z WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

WYBORY 2011: POWYBORCZE ANALIZY I KOMENTARZE CZYTAJCIE NA DZIENNIKZACHODNI.PL/WYBORY
Może o autonomii i innych ważnych sprawach zacznie znów pan dyskutować jako w pełni aktywny polityk?
Do robienia polityki mnie już nie ciągnie. Jeśli ktoś uznałby, że przydałaby się moja wiedza gospodarcza, proszę bardzo. Z drugiej strony, nawet jeśli w Polsce nie będzie już prawdziwej lewicy, ja swoich poglądów nie zmienię. Dla mnie lewicowość wyznacza określone spojrzenie na gospodarkę, bezpłatna nauka, życzliwość wobec ludzi, ale nie walka z Kościołem. Trzeba być idiotą, żeby na Śląsku się na niego obrażać.

Ale Palikot, do którego być może pan nawiązuje, to taka lewica wybiórcza. A gdyby tak pan Janusz, który chciałby w rządzie fachowców, zwrócił się do pana?
Gdybym dostał propozycję od premiera Tuska, to tak. Znamy się jeszcze ze wspólnego zasiadania w Senacie. A partia Palikota? Nie, dziękuję. Nie jestem człowiekiem do politycznego wynajęcia.

*Codziennie rano najświeższe informacje z woj. śląskiego prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera