W Stalinogrodzie, rok 1953. Pisze Wilhelm Szewczyk [HISTORIA DZ]

Szymborska opublikowała pamiętny wiersz ku czci i pamięci Soso 15 marca 1953 r. na łamach "Życia Literackiego", znanego krakowskiego tygodnika kulturalnego. W tym samym wydaniu, w całości poświęconym żałobie po Stalinie, poruszający tekst o tym, dlaczego Katowice nie są już Katowicami, tylko Stalinogrodem wyłożył z serca Szewczyk. To kolejny dowód na to, jak niejednoznaczna była biografia legendarnego śląskiego publicysty. Dziś pamiętamy go przecież jako fantastycznego animatora życia kulturalnego w regionie, znawcę Śląska, barwną postać katowickiej bohemy. To również dowód na to, że w nienormalnych czasach nawet wielcy ludzie popełniali kompromitujące z dzisiejszej perspektywy błędy. Szymborskiej się zdarzyło, Szewczykowi też, Mrożek i Iwaszkiewicz również nie ustrzegli się ideologicznych klopsów. Dziś staramy się patrzeć na nie ze zrozumieniem.

"Sala, w której odbyła się katowicka akademia żałobna poświęcona pamięci Józefa Stalina, wypełniona była mocną wonią, wyodrębniającą się już na marmurowych schodach wiodących do sali. Dopiero, gdy spojrzałem w górę, tam gdzie za stołem prezydialnym wisiał portret Stalina, zrozumiałem: cała ściana portretowa wyłożona była kwiatami.

Kwiaty wśród czarnych wstęg, kwiaty na stole, kwiaty opływające portret. W kącie sali pod kolumnami siedział mały Jurochnik z katowickiej kopalni. Widziałem się z nim wczoraj na jednym z zebrań, na których tak często - podając sobie ręce - mówimy do siebie kilka przyjaznych słów. Nieco bliżej stołu prezydialnego ujrzałem aktora Państwowego Teatru Śląskiego. Niedawno wystąpił jako Chałabuda w "Poemacie pedagogicznym", był wzruszający i szczery w scenach z młodymi wychowankami Makarenki. Teraz śpiewał głośno Międzynarodówkę, patrzał w stronę portretu.

W przemówieniu padły słowa, którym przysłuchiwał się z aprobatą zarówno malutki górnik pod kolumnami, jak i aktor w poważnym tłumie ludzi pracy. Oto na wniosek KW Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Prezydium Katowickiej Wojewódzkiej Rady Narodowej i Prezydium Rady Narodowej m. Katowic oraz Katowickiego Wojewódzkiego Komitetu Frontu Narodowego, postanowiono zwrócić się z prośbą do władz centralnych o nadanie miastu Katowicom nazwy Stalinogrodu, a województwu katowickiemu nazwy woj. stalinogrodzkiego.

Katowice, Lenin, Stalin...

Gdy wychodziłem z Sali - wciąż jeszcze czułem mocną woń kwiatów, tulących się do ściany z portretem. Mały górnik zniknął mi gdzieś z oczu, krępy aktor zaś, kołysząc się jak marynarz, przepychał się ku wyjściu.

Spojrzałem na Katowice. Wielkie miasto ludzi pracy żyło i tętniło. Dalekobieżne tramwaje przenosiły pył śnieżny ponad ulicą. Wiatr szarpał opuszczone do połowy masztu sztandary. Z niedalekiej kopalni biegły ku mnie gwizdki, posapywanie jak-by wielkich maszyn, znany szumek i huczek pracowitego dnia. W każdym oknie wystawowym stały takie same, tylko że mniejsze portrety, jak tam w sali z kolumnami. Śnieg już nie sypał, znowu powiało wiosną, chlupnęła pierwsza kałuża…

Od samego początku swego istnienia Katowice wychowywały pokolenia ludzi pracy. Od samego początku pokolenia te były w walce z tymi, którzy na piaskach i wśród sosen Ligoty, na gliniastej posadzce Wełnowca, na podmokłych działkach Brynowa budowali bogate wille. Od samego początku spełniały się słowa Marksa, powtórzone przez Lenina i Stalina, dumne słowa o klasie robotniczej, o ludzie pracującym, który swą świadomość proletariacką uczynił narzędziem walki. Tutaj faszyzm najmocniej starał się utwierdzić, tutaj działał przy pomocy najobrzydliwszych metod, tutaj najgorliwiej popierał zdradę. Wielkie słowo Stalingrad znalazło na katowickim Śląsku entuzjastycznych odbiorców, pogłębiło w nich szacunek dla siły radzieckiej, nauczyło ich radości, pozwoliło im się cieszyć rychłą nadzieją wyzwolenia.

Ze Śląska blisko do Niego

Katowice, miasto pracy, i Śląsk, ziemia pracy, z ideologią Stalina związały wiele lat swoich dziejów. Niejeden śląski Wieczorek prowadził sztandar stalinowski ponad głowami tłumu przez trudne lata. Katowice i ziemia śląska w latach Polski Ludowej najtrwalej budowały fundamenty socjalizmu. I tutaj imię Stalina powtarzało się jak hasło bojowe, nauki Stalina nadawały kierunek myśli twórczej. Teraz zaś Katowice dla uczczenia pamięci Stalina - nazywać się będą Stalinogrodem.

Z małym Jurochnikiem rozmawiałem wczoraj na zebraniu. Było to krótkie zebranie, na którym mówiło się o pokoju. Jurochnik jest górnikiem. Jurochnik stracił dwóch braci w obozie koncentracyjnym. Jurochnik lubi powtarzać: "Jeżeli narody ujmą sprawę pokoju w swoje ręce…". Tak, Jurochnik wie, że tak powiedział Stalin, który stwierdził, że w ten sposób pokój będzie obroniony. Jutro znowu mały znajomy górnik pójdzie do pracy, zjedzie na dół, by kilkaset metrów pod ul. Francuską, tą samą, która wiedzie w lasy muchowieckie, rwać węgiel.

Stalin umarł. Wszystkim, co najlepsze uczcił Go naród. Zachował dla Niego miejsce w swojej pamięci. Stalin umarł, ale w dziełach ludzkich trwać będzie dalej: na kopalni imienia Stalina, na hucie imienia Stalina, na całym Śląsku, na ścianie węglowej, przy pie- cu hutniczym, przy biurku pisarza i przy stole kreślarskim inżyniera. Przejdźmy się po Śląsku, a kiedy wrócimy do Stalinogrodu, postarajmy się ogarnąć raz jeszcze obraz wielkiej codziennej pracy, jaką Śląsk wykonuje. Cel, któremu ta praca służy, był wszak celem długiej walki i pracy Józefa Stalina. Dlatego tak blisko jest ze Śląska do Niego, dlatego też imię Jego patronuje kopalniom i hutom, dziełom rąk robotniczych"

Wilhelm Szewczyk
oprac. Marcin Zasada (śródtytuły od redakcji)

*Ranking szkół nauki jazdy 2013
*Restauracja Rączka gotuje otwarta ZOBACZ ZDJĘCIA
*Granica polsko-niemiecka 1922 na Górnym Śląsku [SENSACYJNE ZDJĘCIA]
*Podziemny dworzec autobusowy w Katowicach działa! [ZDJĘCIA]