Wiedza o sepsie ratuje życie. Zapoznaj się z informacjami na temat sepsy, która zabija w ciągu kilku godzin

Trzeba pamiętać, że dzięki szczepieniom zagrożeniu sepsą można zapobiegać . W zależności od kraju i poziomu edukacji, sepsa jest znana tylko 7-50 proc. społeczeństwa. A to właśnie brak wiedzy sprawia, że jest najczęstszą możliwą do uniknięcia przyczyną śmierci na świecie. Szacuje się, że rocznie sepsa dotyka 20-30 mln osób (w Polsce co najmniej 50 tys. osób) z czego 6 mln umiera, co daje 50 osób na godzinę. Tym samym zbiera ona większe żniwo niż rak prostaty i piersi oraz HIV/AIDS razem wzięte. Niestety, aż 1,2 mln przypadków sepsy dotyczy dzieci. Celem opanowania problemu Światowa Organizacja Zdrowia ustanowiła usprawnienie rozpoznania sepsy priorytetem dla narodowych systemów zdrowia.

Jak zwracają uwagę organizatorzy kampanii Wyprzedź meningokoki! Liczy się czas, Fundacja Instytut Matki i Dziecka oraz firma GSK, wbrew obiegowym opiniom sepsy, nie powinno się identyfikować z zakażeniami szpitalnymi, ponieważ częściej jest wywoływana przez zakażenia pozaszpitalne.

– Sepsa pozaszpitalna dotyczy na ogół dzieci i młodzieży, bez wyraźnych czynników ryzyka, często wcześniej zupełnie zdrowych. Tym bardziej warto prowadzić działania edukacyjne i podkreślać, że istnieją skuteczne szczepienia zabezpieczające przed zakażeniem bakteriami wywołującymi sepsę. Zwłaszcza, gdy rośnie w Polsce liczba rodziców odmawiających szczepień – tłumaczy Dorota Kleszczewska, prezes zarządu Fundacji Instytut Matki i Dziecka w Warszawie.

Sepsa jest reakcją organizmu na zakażenie, prowadzącą do zaburzeń czynności podstawowych narządów. Dochodzi do niej, gdy organizm nie potrafi szybko i sprawnie opanować rozwoju zakażenia. Prowadzi to do uszkodzenia tkanek i organów.
Najczęstszą przyczyną sepsy u dotychczas zdrowych dzieci jest zakażenie bakteryjne. U starszych niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym za większość przypadków sepsy odpowiadają bakterie otoczkowe, takie pałeczka hemofilna typu b, pneumokoki i meningokoki.

– W Polsce największy problem sprawia sepsa meningokokowa u dzieci w pierwszych 2 latach życia, z którą związane jest 80 proc. spraw sądowych w pediatrii – mówi dr hab. Ernest Kuchar, kierownik Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym WUM, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Wakcynologii. – Lekarze nie mają doświadczenia w rozpoznawaniu sepsy meningokokowej. Trudno ją nabyć w stosunku do choroby, która występuje dość rzadko (w 2018r. rozpoznano 140 przypadków, choć z pewnością nie są to pełne dane) i rozwija się tak szybko (do większości zgonów dochodzi w ciągu pierwszych 24-48 godzin choroby).

Mając 1,5 roku sepsę meningokokową przeszedł syn Katarzyny Michalskiej, Maciek.– Najbardziej przerażające było to, że ta choroba tak szybko postępuje. Nie minęło nawet kilka godzin, a stan syna dramatycznie się zmienił: z uśmiechniętego dziecka stał się dzieckiem prawie zupełnie nieprzytomnym – wspomina dzisiaj Katarzyna. – A przecież zanim trafiliśmy na OIOM byliśmy dwa razy na konsultacji lekarskiej. Za pierwszym razem lekarz nie potrafił powiedzieć, co dzieje się z Maćkiem. Oprócz wysokiej gorączki, nic nie było po nim widać. Maciek miał dużo szczęścia, bo przeżył i sepsa nie pozostawiła po sobie śladu. Niestety, w Polsce prawie co piąty przypadek sepsy meningokokowej kończy się śmiercią, a co trzeci pacjent cierpi z powodu długotrwałych następstw – od zaburzeń psychicznych, przez utratę słuchu nawet po amputacje kończyn.

Czytaj również:
Dwa przypadki sepsy na Śląsku. Zachorowały dzieci. Ta choroba ma piorunujący przebieg

W sumie wszystkich przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (występuje pod postacią sepsy i/lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych) było w 2018 roku w Polsce 200 (NIZP-PZH). Mało charakterystyczne objawy sepsy(z początku przypomina przeziębienie lub grypę) są powodem, dla którego jest ona często późno rozpoznawana, co ma bezpośredni wpływ na rokowanie.

Jakie objawy mogą świadczyć o sepsie?

• Gorączka lub hipotermia (obniżenie temperatury ciała),
• Przyspieszenie akcji serca (tachykardia),
• Zimne kończyny,
• Przedłużony powrót kapilarny*
• Przyspieszony oddech
• Bóle kończyn
• Bóle brzucha, wymioty, czasami biegunka,
• Senność, zaburzenia świadomości,
• Krwotoczna wysypka – nie zawsze występuje i nie od razu.

Czytaj więcej:
Sepsa, objawy - najpierw przypomina zwykłe przeziębienia, a to przecież piorunujący zabójca

W przypadku podejrzenia sepsy należy chorego jak najszybciej zawieźć do szpitala!

– Sepsa meningokokowa na początku choroby jest trudna do rozpoznania, a jednocześnie zakażenie postępuje bardzo szybko, ma wysoką śmiertelność i duże ryzyko powikłań, dlatego profilaktyka w postaci szczepień ochronnych jest uzasadniona u każdego dziecka – mówi lek. Piotr Hartmann, prezes Fundacji Rozwoju Pediatrii, lekarz Kierujący Oddziałem Pediatrii w Szpitalu Dziecięcym w Dziekanowie Leśnym. – Z moich obserwacji wynika, że w 1. roku życia mało dzieci jest zaszczepionych przeciw meningokokom. Rodzice myślą, że skoro dziecko przebywa w domu, nie ma kontaktu z innymi dziećmi, to nie ma się gdzie zakazić. Problem
z tą chorobą polega na tym, że sam wiek dziecka jest już czynnikiem ryzyka. W 1. roku życia zapadalność jest dwudziestokrotnie wyższa niż w całym społeczeństwie. Większość rodziców o tym nie wie.

Eksperci podkreślają, że dzieci w Polsce w pierwszej kolejności powinny być szczepione przeciw meningokokom typu B7, które wywołują najwięcej przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (występuje pod postacią sepsy i/lub sepsy z zapaleniem opon mózgowordzeniowych) zarówno w 1. roku życia (77 proc.), jak i w całym społeczeństwie (66 proc.). To meningokoki typu B wywołały sepsę u syna Katarzyny Michalskiej, która po tym wydarzeniu zaszczepiła przeciw tym bakteriom Maćka i drugie dziecko (przechorowanie nie daje trwałej odporności).

Szczepienia przeciw meningokokom są w Polsce zalecane, co oznacza, że są odpłatne. Szczepionka przeciw meningokokom typu B, wytworzona nowoczesną technologią odwrotnej wakcynologii, jest w Europie dostępna od 2014 roku10. Możliwość bezpłatnego szczepienia mają dzieci w Wielkiej Brytanii, Irlandii, we Włoszech i na Litwie. Szczepienia przeciw pozostałym bakteriom otoczkowym wywołującym sepsę, tj. pałeczce hemofilnej typu b i pneumokokom, są w Polsce obowiązkowe (kolejno od 2007 i 2017 roku), a więc bezpłatne.

Eksperci przypominają, że większa zapadalność na sepsę o podłożu bakteryjnym (pneumokokowym lub meningokokowym) ma miejsce w okresie jesienno-zimowym. Wiąże się to ze wzrostem infekcji wirusowych (np. przeziębienia, grypy), które uszkadzając nabłonek dróg oddechowych, torują drogę bakteriom.