Wystawa IPN „TU rodziła się opozycja” na Rynku w Katowicach. Krótkie preludium poprzedzające festiwal wolności

Wystawa jest częścią ogólnopolskiego projektu Instytutu Pamięci Narodowej i została przygotowana z okazji 45. rocznicy protestów robotniczych w czerwcu 1976 roku. W tym samym czasie otwarta została w kilkunastu miastach Polski. Prezentuje, zarówno w ujęciu ogólnokrajowym, jak i regionalnym postaci i wydarzenia poprzedzające powstanie NSZZ „Solidarność”.

Składa się na nią 15 plansz – 9 ogólnopolskich i 6 regionalnych. Ekspozycja została przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej z okazji 45. rocznicy protestów robotniczych w czerwcu 1976 r. w Radomiu, Ursusie i Płocku.

– Wystawa skupia się wokół wydarzeń, które nazwalibyśmy opozycyjnymi w stosunku do poprzedniego systemu. Obejmuje lata od 1976 do 1980, czyli m.in. wydarzenia czerwca 1976 roku, kiedy to miały miejsce robotnicze protesty w kilku miastach w Polsce, w Płocku, Ursusie, Radomiu, przeciwko zaplanowanej wtedy drastycznej podwyżce cen – opowiada dyrektor katowickiego oddziału IPN-u.

Represje, które spotkały protestujących, zaowocowały powstaniem Komitetu Obrony Robotników, pierwszej jawnej organizacji opozycyjnej w PRL. W naszym regionie, po ogłoszeniu podwyżek, ze względu na aktywność silnych struktur PZPR i SB, nie doszło do strajków i demonstracji.

Chwilę wcześniej część potencjalnych przywódców protestów skierowano na przymusowe ćwiczenia rezerwy. Mimo to w 1978 roku działacze opozycji demokratycznej na Śląsku zawiązali Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych. Jego działalność zainicjował w Katowicach Kazimierz Świtoń, późniejszy poseł na Sejm I kadencji.

– Takich inicjatyw działających siłą rzeczy nielegalnie, ale jawnie – co było novum w warunkach PRL-u – było więcej w całym kraju. Niektóre były krótkotrwałe, niektóre właściwie nie przyniosły żadnych spektakularnych wyników. Stanowiły jednak grunt, na którym dojrzewało wielkie poruszenie, które pamiętamy już z lata 1980 roku – podkreśla dr Sznajder.

Wystawę w Katowicach oglądać można do 30 lipca. Potem będzie prezentowana w Gliwicach, a 31 sierpnia – wszystkie regionalne odsłony projektu zostaną pokazane w Radomiu. W wernisażu w Katowicach udział wzięli także Ryszard Mozgol, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Katowicach, Edyta Sytniewiska, naczelnik Wydziału Kultury Urzędu Miasta Katowice oraz przedstawiciele środowisk kombatanckich i dawni opozycjoniści.