Żory. Mija 76 lat od zakończenia dramatycznych i krwawych walk. Miasto w dwa miesiące niemal zrównano z ziemią

Krwawe walki o Żory

27 stycznia 1945 roku 38. Armia, którą kierował gen. Kiriłł Moskalenko (późniejszy marszałek Związku Radzieckiego) rozpoczęła natarcie od północy na Żory, gdzie ulokowały się wojska Wehrmachtu, po zdobyciu przez czerwonoarmistów miast Chorzów i Katowice.

Rosjanom nie udało się zdobyć miasta tak szybko jak zakładali. 17 marca wojska radzieckie otrzymały rozkaz, by definitywnie zdobyć Żory, a następnie Wodzisław, Jastrzębie, czeską Opawę, a potem także Racibórz. Wojska Moskalenki zasilili żołnierze 1 Czechosłowackiej Brygady Pancernej. Dowodził nią doświadczony strateg, mjr Vladimir Janko.

Rosjanie i Niemcy ostrzeliwali się wzajemnie przez blisko dwa miesiące. Ginęli nie tylko żołnierze, ale również ludność cywilna, która schronienia szukała w piwnicach budynków. Niestety, część nigdy z nich już nie wyszła. To był koszmar.

Miasto legło w gruzach

- W sobotę poprzedzającą Niedzielę Palmową, 24 marca, z rana nastąpił zmasowany atak wojsk radzieckich poprzedzony silnym przygotowaniem artyleryjskim i nalotem samolotów bombowych. Za osłoną czołgów czechosłowackich około południa do miasta wkroczyła piechota. Po 5 latach, 6 miesiącach i 24 dniach zakończył się dla Żor okres okupacji hitlerowskiej - pisał Edward Burcek w kronice Urzędu Miasta Żory.

- Po przejściu frontu miasto przedstawiało wielkie gruzowisko. Całe śródmieście z cenną architekturą
zostało doszczętnie zniszczone. Ulice zalegały ogromne ilości rozbitych cegieł, betonu, drewna itp.,
uniemożliwiając jakąkolwiek komunikację. Przez kilka następnych dni gaszono pożary wzniecone pociskami i bombami. Paliła się również wieża kościelna, strącona pociskami artyleryjskimi wojsk radzieckich. W rezultacie działań wojennych miasto, jak obliczono, zostało zniszczone w ponad 80% i było jednym z najbardziej poszkodowanych w wojnie miast w kraju - czytamy dalej.

Wystarczy powiedzieć, że z zabudowy Rynku z zawieruchy wojennej zachowały się zaledwie cztery budynki.