Budynek ZEG-u w Tychach do wyburzenia! Architekci zdumieni

Klamka zapadła. Wysoki, charakterystyczny budynek Zakładu Elektroniki Górniczej przy ul. Burschego ma być wyburzony. Pozwolenie na rozbiórkę już jest i to od dawna. Taki sam los czeka też jego sąsiada.

Zgoda na wyburzeniezostała wydana już 16 grudnia 2014 r. Po cichu, bez informowania kogokolwiek. O tym, że świetny przykład modernistycznej architektury przemysłowej, dzieło znakomitego architekta Marka Dziekońskiego, zniknie z pejzażu miasta Tychy nie wiedziało nawet tyskie środowisko architektów, łącznie z wdową po projektancie tego obiektu, Ewą Dziekońską.

– Ten temat nigdy nie był przedmiotem posiedzeń komisji urbanistyczno-planistycznej. Przynajmniej nie wtedy, kiedy miałem przyjemność w niej uczestniczyć – powiedział wybitny architekt Stanisław Niemczyk, projektant m.in. tyskich kościołów Ducha św. i świętych Franciszka i Klary, zwany polskim Gaudim.

Urząd Miasta nie czuł się zobligowany do prowadzenia z kimkolwiek konsultacji na ten temat, ponieważ obiekt jest w rękach prywatnych. A prawo własności - rzecz święta.

- Jeśli wniosek na rozbiórkę spełnia ustawowe warunki, nie ma prawnej możliwości odmowy, niezależnie od tego, czy zamierzenie inwestycyjne nam się podoba czy nie – mówi rzecznik Urzędu Miasta, Ewa Grudniok.

Co powstanie w miejscu wyburzonych budynków ZEG-u? Okazuje się, że i to wiadomo w urzędzie od dawna, bo już 2 lutego 2015 r. została wydana decyzja ustalająca warunki zabudowy dla planowanej tam inwestycji pod nazwą „budowa obiektu handlowo-usługowego wraz z infrastrukturą techniczną, miejscami parkingowymi”. Czyli jakiś sklep. Kolejny w tym rejonie

W tym roku minie 50. rocznica rozpoczęcia budowy budynku Zakładu Elektroniki Górniczej. Stanął w miejscu miasteczka barakowego. Pierwsza łopata została wbita w 1966, trzy lata później obiekt był gotowy. Powstał według projektu znakomitego architekta Marka Dziekońskiego, projektanta m.in. rotundy Panoramy Racławickiej we Wrocławiu, a w Tychach m.in. stadionu zimowego, Klubu Górniczego NOT, MDK 2 i zespołu banków przy alei Niepodległości.

- To był architekt niezwykle wyczulony na formę. Architekt-artysta, który projektowane obiekty kształtował po rzeźbiarsku – mówi dr Maria Lipok-Bierwiaczonek, emerytowana dyrektor Muzeum Miejskiego w Tychach.
Budynek ZEG-u był w Tychach przykładem modernistycznej architektury przemysłowej, a ściślej mówiąc nurtu architektury późnego modernizmu zwanego brutalizmem (od francuskiego słowa „brut”, czyli surowy). - Pasma betonu i szkła, naprzemiennie położone pasma ściany i okien. Klarowna, czysta forma. Do tego przyziemie z wysuniętym do przodu parterem ozdobionym mozaiką Franciszka Wyleżucha, nawiązującą do produktów zakładu. Zdobienia miał też znajdujący się w tym obiekcie basen. W każdym detalu tego obiektu widać rękę architekta-artysty – mówi dr Maria Lipok-Bierwiaczonek.

W 2011 roku zanosiło się na modernizację tego budynku. W wywiadzie dla „Twoich Tychów” Krzysztof Krawczyk, prezes zarządów firm Elgór+Hansen i ZEG mówił o rozpoczęciu prac modernizacyjnych najpierw wewnątrz, następnie na zewnątrz. Prace na elewacji miały zacząć się wiosną 2012 r. Budynek miał się stać prestiżowym miejscem na lokalizację firm związanych z branżą górniczą.

Zapowiadane przeróbki nie ucieszyły ani dr Marii Lipok-Bierwiaczonek, a tym bardziej architekta Andrzeja Czyżewskiego, współtwórcy Tychów. Pierwsza napisała wówczas artykuł pt. „Barbarzyńcy w ogrodzie, czyli o psuciu architektury”, opublikowany w tygodniku „Echo”. Drugi, w obronie ZEG-u, wystosował list do prezydenta Tychów, w którym zwracał uwagę na unikatową konstrukcję tego obiektu.

Zagrożona była też mozaika, której miasto – po interwencjach tych dwoje autorytetów – obiecało znaleźć inne miejsce. To się ma ziścić teraz. Jak nam powiedziała Ewa Grudniok, rzecznik UM, mozaika zostanie przeniesiona na teren budowlanki, czyli Zespołu Szkół nr 5.

Do żadnych przeróbek budynku jednak nie doszło, a po jakimś czasie został on sprzedany. Nabywca podjął decyzję gorszą niż przeróbka. Postanowił nabytek po prostu zburzyć. I już w połowie grudnia 2014 r. miał w kieszeni zezwolenie na realizację swojego pomysłu.

Architekci, do których udało się nam dotrzeć, są zmartwieni nie tylko decyzją właściciela, ale także zgodą miasta na stratę tak charakterystycznych budynków, które pomagają w orientacji w przestrzeni miejskiej. Sama konserwator zabytków, Maria Bachniak, przyznała, że Tychy stracą na tożsamości.

- Mogę tylko ubolewać – powiedział krótko znakomity architekt młodego pokolenia, Robert Skitek, projektant m.in. metamorfozy Paprocan.

- Budynek ZEG-u to porządna architektura dla obiektów biurowych tamtych czasów, z pełnym zapleczem socjalnym. Były tam stołówka i basen. Całość została bardzo dobrze wykonana, choć realizacja tego projektu w tamtych czasach nie była łatwa. Szkoda, że przestanie istnieć – mówi architekt Stanisław Niemczyk.

*Salon Maserati w Katowicach otwarty! Poznaj tajemnice legendarnych samochodów
*Abonament RTV na 2016: Ile kosztuje, kto nie musi płacić SPRAWDŹ
*Horoskop 2016 dla wszystkich znaków Zodiaku? Dowiedz się, co Cię czeka
*Jesteś Ślązakiem, czy Zagłębiakiem? Rozwiąż quiz
*1000 zł na dziecko: JAK DOSTAĆ BECIKOWE? ZOBACZ KROK PO KROKU