Edukacja na świecie: Niemcy. Jak wygląda system szkolnictwa u naszych zachodnich sąsiadów?

W Niemczech dzieci w wieku od 6 do 15 lat mają obowiązek uczęszczania do szkoły, ale większość młodzieży kontynuuje naukę do 18. roku życia. Część decyduje się na studia. Większość niemieckich szkół jest prowadzona przez państwo i nie ma opłat za uczęszczanie dzieci do nich. Istnieją też szkoły prywatne i międzynarodowe, które pobierają opłaty.

Szkoły publiczne w Niemczech są bezpłatne i utrzymywane z podatków. Mają różne programy nauczania w zależności od landu, w którym się znajdują.

Podstawowymi celami nauczania jest rozwijanie ogólnych kompetencji uczniów. Lekcje obejmują:

• naukę języka niemieckiego,
• matematykę,
• nauki ścisłe,
• język obcy,
• sztukę,
• religię lub etykę.

System szkolny w Niemczech jest skomplikowany dla obcokrajowców. Niemcy mają pięć różnych typów szkół średnich. Istnieją dwa poziomy szkoły ponadpodstawowej: obowiązkowa (do 15. roku życia) i opcjonalna. Będą to:

• Gimnazjum – uczniowie pozostają w tych szkołach do 18. roku życia i przystępują do egzaminu maturalnego wymaganego do dostania się na niemieckie uniwersytety. Gimnazjum to jedyny typ szkoły średniej w Niemczech, który przygotowuje uczniów do studiów wyższych.
• Realschule – szkoła dla uczniów średniozaawansowanych, oferująca bardziej ogólną edukację do 15. roku życia. Nauka kończy się uzyskaniem dyplomu uprawniającego do kontynuowania kwalifikacji zawodowych, podjęcia praktyki zawodowej lub przeniesienia do gimnazjum.
• Hauptschule – szkoła ogólnokształcąca dla mniej akademickich uczniów, trwające do 15. roku życia. Uczniowie uczęszczający do tych szkół na ogół kontynuują praktykę zawodową lub kontynuują zdobywanie kwalifikacji zawodowych.
• Gesamtschule (lub inaczej: mittelschule, regelschule)– ogólnokształcąca integracyjna szkoła ogólnokształcąca oferująca kształcenie na poziomie mieszanym do 15 roku życia.
• Berufsschule – są to szkoły zawodowe głównie dla uczniów realschule i hauptschule, którzy chcą kontynuować naukę do 18. roku życia, przygotowując się do zawodu.

We wszystkich szesnastu landach w Niemczech jest obowiązek szkolny, który dotyczy wszystkich dzieci, bez względu na rodzaj szkoły, jaki wybiorą (publiczna czy prywatna). Edukacja domowa jest formalnie nielegalna już od 1919 roku, ale w bardzo wyjątkowych przypadkach dziecko może uczyć się w domu.

W tym celu należy udowodnić, że uczęszczanie do szkoły byłoby dla dziecka nadmierną trudnością – w całych Niemczech tylko około 400 uczniów korzysta z edukacji domowej. Dla porównania w Polsce jest to około 30 tysięcy uczniów (dane z 2022 roku).

W Niemczech wakacje podobnie jak nasze ferie zimowe odbywają się w innych terminach dla różnych landów. Trwają około sześciu tygodni. Sezon wakacyjny rozpoczyna się pod koniec czerwca i trwa do połowy września, np. Saksonia ma wakacje od 10.07. do 18.08. a Bawaria od 31.07. do 11.09.

Podobnie jest w przypadku ferii zimowych i jesiennych. Dni wolne pokrywają się w całych Niemczech jedynie w czasie przerw świątecznych (Wielkanoc i Boże Narodzenie).

Niemieccy uczniowie, podobnie jak dzieci w Czechach, cieszą się, kiedy odstana… 1. Tutaj to najwyższa ocena w skali od 1 do 6. Inaczej jest jedynie w Gimnazjum, gdzie skala ocen kończy się na 15!

Zajęcia z języka dla obcokrajowców? Dzieci, które nie są niemieckojęzyczne, przed przyjęciem do szkoły zadają test, by określić ich poziom wiedzy i umiejętności językowych. Otrzymują też dodatkowe lekcje z języka, aby szybciej zaadaptować się w szkole.

Integracja uczniów z niepełnosprawnościami jest na niskim poziomie w szkołach. W niewielu placówkach prowadzona jest edukacja włączająca. Uczniowie z niepełnosprawnościami i dużymi trudnościami w nauce ze względu na swoją niepełnosprawność uczą się w innych szkłach dostosowanych do ich potrzeb.

Od wielu lat system edukacji w Niemczech zajmuje wysokie miejsca w rankingach międzynarodowych, jeśli pod uwagę bierze się dostępność edukacji, wyniki testów czy zdawalność egzaminów.