Eko-logika naszych babć, naszyjnik z cebuli na bezsenność i kopcowanie jako sposób na przechowanie jabłek. „Porady dla śląskiej gospodyni"

– Dobra i niefałszowana kawa! Istnieje bardzo prosty środek, za pomocą którego rozeznać możemy, czy palona już lub mełła kawa, jaką niekiedy kupujemy, nie jest fałszowaną. Wszystkie palone produkty, jak np. rzepa i ćwikła, kasztany, cykoria, spadają po pewnym czasie na dno, jeżeli je włożymy i rozruszamy w naczyniu cylindrowym napełnionym wodą. Prawdziwa kawa zaś zostaje na powierzchni wody i tworzy pływające nakrycie [KGH 1899:88] (ryc. 4) – czytamy w książce „Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni”.

To jedna z porad, które znajdują się w książce dr. hab. Doroty Świtały-Trybek. Nic dziwnego – dawnej parzono kawę z wielu zamienników. Badaczka jednak znalazła porady na o wiele więcej tematów. W „Dobrej radzie złota wartej” znajdziemy niemal wszystko – od przepisów, przez porady kulinarne (np. na to, aby mięso było kruche i smaczne), wskazówki dotyczące zdrowia, czy sprzątania.

– W książce są też przepisy chociażby dotyczące przygotowania kilku sosów. Wykorzystałam ten dotyczący sosu chrzanowego i bardzo dobrze smakuje - także polecam – śmieje się autorka książki.

– Z lektury zapadło mi w pamięć, jak odróżnić prawdziwe masło od margaryny, ponieważ teraz mamy dużo produktów podobnych do tego pierwszego. Wystarczy rozpuścić kawałek – jeśli się dobrze pieni – jest to masło – dzieliła się na spotkaniu autorskim pełniąca obowiązki dyrektora skansenu Paulina Cius-Górska.

Znaczna część z porad dla naszych babć wpisuje się m.in. w ideę „zero waste”, której celem jest brak marnowania żywności i przetwarzanie tego, co nam zostaje z posiłków. W biedniejszych czasach było to bardzo istotne.

Obecnie wracamy do niektórych metod stosowanych przez naszych przodków. Należy do nich m.in. kopcowanie. To jedna ze starszych metod przechowywania części warzyw i owoców. Odpowiednio osuszone, okopane, przykryte ziemią i słomą, mogą być tak przechowywane aż do początków wiosny. W książce znajdziemy także metody przechowywania i konserwowania mięsa (np. za pomocą kolendry i octu), przechowywania cytryn i innych owoców – te wszystkie informacje pochodzą w dużej mierze z czasów, gdy lodówki nie były powszechnie dostępne.

– Umieszczano całą gałąź śliwy w ciemnym i chłodnym pomieszczeniu na przykład w piwnicy. Oczywiście musiała być umieszczona w piasku. Rzekomo aż do wczesnego lata owoce były świeże – opowiada badaczka.

Nie wszystko jednak, czego używały nasze babcie jest godne polecenia. Na ból zęba polecano np. użycie kwasu siarkowego – wkładano nasączony nim wacik do ust. Dla własnego zdrowia i bezpieczeństwa radzimy nie próbować tego w domu.

Zalecano także na bezsenność zawieszenie sobie pokrojonej cebuli na szyi. Olejki eteryczne w niej zawarte miały pomóc zasnąć. No cóż – skuteczność wątpliwa, choć akurat ta rada nie jest groźna. Tylko ten zapach...