"Górny Śląsk - świat najmniejszy": Niemiecka polityka regionalna i historyczna na Górnym Śląsku

Kraj pod jarzmem

Obszerny fragment propagandowego niemieckiego filmu z roku 1927 "Land unterm Kreuz" co w tym wypadku należy tłumaczyć jako "Kraj pod jarzmem", zrealizowanego w 6 rocznicę "rozdarcia Górnego Śląska i utraty znacznej jego części na rzecz Polski" zobaczyli wczoraj goście Krzysztofa Karwata w Teatrze Rozrywki w Chorzowie na comiesięcznym spotkaniu z cyklu "Górny Śląsk - świat najmniejszy".

Tym razem tematem była polityka regionalna i historyczna z perspektywy niemieckiej. Krzysztof Karwat zaprosił do dyskusji profesora Andrzeja Gwoździa, filmoznawcę z Uniwersytetu Śląskiego, dr hab. Barbarę Szczypkę-Gwiazdę, historyka sztuki, także z UŚl., oraz Sebastiana Rosenbauma, historyka z Instytutu Pamięci Narodowej, autora książki "Germania. Niemiecka polityczność na Górnym Śląsku 1871 - 1945".

ZOBACZ TAKŻE:
Karwat: Górny Śląsk - świat najmniejszy. Burzyć - nie burzyć?
Karwat: Niemiecka propaganda na Śląsku

Wypędzeni do Bytomia

Film "Land unterm Kreuz" został zrealizowany na konkretne polityczne zamówienie, miał bardzo duże znaczenie dla propagandy niemieckiej. Jego premiera odbyła się jednocześnie w Gliwicach i Berlinie. Na pokaz berliński zaproszeni byli ambasadorowie i polityczne VIP-y. Jego wymowa jest jednoznaczna: Niemcy utraciły część swej ojczyzny i jest to głęboka niesprawiedliwość i tragedia dla Ślązaków, wygnanych ze swojej ojcowizny. Oglądamy np. scenę, kiedy polski żołnierz wypędza z domu górnośląską rodzinę, albo kiedy do pociągu wsiada parami cała klasa małych dzieci ze swoim nauczycielem. Przez pole, przez zaspy śniegu wędruje kolumna wypędzonych.

Dzieje się to, przypominam, w roku 1921, po plebiscycie i powstaniach (też pokazanych w filmie). A wypędzeni wędrują do Bytomia. Polacy wtedy na ten film nie odpowiedzieli podobna produkcją. Kilka lat później zrealizowali natomiast film "Salve Regina" - mówił wczoraj prof. Andrzej Gwóźdź, dodając, że łatwo doszukać się w tej polskiej produkcji analogii: Niemcy pokazali w swoim filmie procesję na Górze Św. Anny, a Polacy - uroczystości w Piekarach Śląskich.

Rok 1871

Uczestnicy dyskusji w Teatrze Rozrywki zastanawiali się wczoraj, jak postrzegany był Górny Śląsk i jaką rolę odegrał w budowaniu tożsamości narodowej niemieckiej w drugiej połowie XIX wieku, po wojnie prusko-francuskiej i zjednoczeniu Niemiec. To był bardzo ważny okres dla nowego państwa niemieckiego. I w warstwie symbolicznej, i gospodarczej. Należało scalić wiele organizmów gospodarczych i odrębnych grup narodowościowych. To nowe państwo, powstające pod hegemonią Prus, miało być narodowo "niemieckie". Śląsk był tu w szczególnej sytuacji.

Po pierwsze był katolicki, po drugie - zamieszkany przez ludność słowiańską. Państwo podejmowało zatem cały szereg działań, jak tłumaczył Sebastian Rosenbaum, które miały przekonać Górnoślązaków, że jedyna dla nich droga, droga najlepsza - to ta niemiecka. Co charakterystyczne - gorliwie budowało tę nową niemiecką tożsamość na Górnym Śląsku - wykształcone mieszczaństwo (najczęściej napływowe).

Sztuka na Górnym Śląsku

Z kolei dr hab. Barbara Szczypka-Gwiazda zwróciła uwagę na sztukę - na artystów malarzy tworzących na Górnym Śląsku już w okresie późniejszym. Byli wśród nich zarówno identyfikujący się z narodowością niemiecką jak i polską. Ale jedno ich łączyło. W warstwie artystycznej - nie byli nowatorami. Hołdowali raczej tradycji XIX-wiecznej.

*Najpiękniejszy Rynek w woj. śląskim jest w... ZAGŁOSUJ i ZMIEŃ WYNIK
*Matura 2013: Pytania egzaminacyjne na 100 proc. ZOBACZ
*Nudyści już zawitali na plaże ZOBACZCIE, gdzie spotkacie naturystów w woj. śląskim
*Tak zdasz egzamin na prawo jazdy kat. A na motocykl ZDJĘCIA i WIDEO