Nieprzypadkowo mówi się, że była to "epoka pary". I bynajmniej nie chodzi tylko o to, że maszyny masowo zastąpiły pracę mięśni ludzi i zwierząt. Kolej, dynamicznie stymulując gospodarkę i wyzwalając jednostkę z przymusu pozostawania przez całe życie w "jednym miejscu" - najdosłowniej! - wywiozła ludzkość z otchłani feudalizmu do kapitalizmu.
Ten proces na naszej śląskiej ziemi przybrał nadzwyczaj szybkie i gwałtowne formy, przeobrażając myślenie i codzienne funkcjonowanie wszystkich mieszkańców. Jedni natychmiast zaczęli czerpać korzyści materialne, inni - wpadali w panikę, bojąc się, że runie dotychczasowy porządek świata. Na przykład rajcowie bytomscy skutecznie sprzeciwili się poprowadzeniu kolei przez ich miasto, bo twierdzili, że ten wynalazek zrujnuje chłopów, rozsadzi rzemiosło i w ogóle przyniesie miastu same straty. Także moralne, bo "zepsuje" ludzi. Skutek jest taki, że do dziś Bytom jest gorzej od innych skomunikowany ze światem. Ci zaś, którzy znaleźli się w najstarszym ciągu komunikacyjnym: Berlin-Wrocław-Opole-Gliwice-Mysłowice-Kraków, przez następne dekady mogli się bez przeszkód rozwijać.
Najbardziej skorzystały malutkie i dotąd peryferyjne Katowice. W ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat - właśnie dzięki kolei - stały się centralnym punktem na mapie Górnego Śląska. To nie górnictwo czy hutnictwo zadecydowały o stołecznym charakterze tego miasta. Zapomnieliśmy o tym, a przecież w ścisłym centrum Katowic większość zachowanych budynków administracyjnych, ale i tych mieszkalnych, powiązano z biznesem kolejowym. Warto byłoby pod tym kątem przeanalizować dawne rejestry mieszkańców. Przekonalibyśmy się, że przez dziesięciolecia katowickie kamienice zaludniali przede wszystkim urzędnicy (i pracownicy) kolejowi wszystkich szczebli. Niespodzianka, prawda?
Kolej wpłynęła na obyczajowość, wyznaczyła nowy, inny rytm życia. Nie mamy już tej świadomości, bo wydaje się nam, że obecnie bardziej zależymy od samochodów i samolotów. A jednak nie mamy wątpliwości, że to kolej - widziana jako ogromna struktura społeczno-gospodarcza - nadal pozostaje "państwem w państwie". Wymowa tego prastarego powiedzonka jest negatywna. Łączy się z zaniedbaniami i zaniechaniami. Widzimy je na każdym kroku. I żadne Pendolino nie zasłoni nam tego gorzkiego obrazu.
Dziś o g. 19.30 w chorzowskim Teatrze Rozrywki rozpocznie się wieczór z cyklu "Górny Śląsk - świat najmniejszy", zatytułowany "Po kolei o kolei". Gośćmi Krzysztofa Karwata będą: Jakub Halor - ekspert ds. komunikacji, Krzysztof i Zbigniew Jakubinowie - z Zarządu Towarzystwa Ochrony Zabytków Kolejnictwa i Organizacji Skansenów Pyskowice oraz Przemysław Nadolski - historyk. Dwa podwójne zaproszenia czekają na Czytelników, którzy zadzwonią do Biura Obsługi Widzów: (32) 346 19 31 do 4.
Krzysztof Karwat, publicysta
*Zamieszki przed siedzibą JSW: Policja znowu strzelała do związkowców WIDEO + ZDJĘCIA
*Psychopata z Zabrza więził kobietę w kanale. Opis tortur jest drastyczny. Czy zostanie skazany?
*Zielony jęczmień na odchudzanie? Tak! To działa. Właśnie zielony jęczmień stosują gwiazdy TV
*Zwolnienia grupowe w Biedronce to fakt. Oto pracownicy do zwolnienia
*Śląsk Plus - pierwsza rejestracja za darmo. Zobacz nowy interaktywny tygodnik o Śląsku
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?