Kaszaki na twarzy - jak je rozpoznać, odróżnić od prosaków i leczyć?

Słowa „kaszaki" oraz „prosaki" często używane są zamiennie. Tymczasem obie te zmiany skórne mają nieco inny charakter i wygląd. Grudki na twarzy mogą być większe lub mniejsze, bardziej lub mniej twarde. Zarówno kaszaki, jak i prosaki pojawiają się w podobnych miejscach — na powiekach, pod oczami, na innych obszarach twarzy, skórze tułowia, głowy oraz w okolicach intymnych (na wargach sromowych lub mosznie).

Prosaki na twarzy i innych częściach ciała przypominają twarde, małe, zbite kuleczki o białym lub żółtawym kolorze. Bardzo często są mylone z pryszczami. Białe krostki na twarzy, których nie da się wycisnąć, to zrogowaciałe mieszki włosowe. Nie zawierają ropy i często powstają po kilka, blisko siebie. Prosaki nie swędzą ani nie bolą. Przypominają nieco białe kropki, które pojawiają się pod oczami. Prosaki nie świadczą o chorobie. Bardzo często pojawiają się u niemowląt i znikają w ciągu kilku tygodni. Mogą jednak pojawić się w dowolnym momencie życia. W zależności od lokalizacji prosaki można podzielić na:

• Pierwotne (wokół powiek, czoło, narządy płciowe).
• Wtórne (powstają po powierzchniowym uszkodzeniu skóry, w miejscu, w którym została uszkodzona).
• Wysiewowe (powieki, policzki, żuchwa, górna część tułowia).

Kaszaki występują na tych samych częściach ciała, co prosaki, choć najczęstsze są kaszaki na twarzy oraz kaszaki pod oczami. Kształtują się przy mieszkach włosowych lub przy ujściu gruczołu łojowego. To torbiele o średnicy większej niż prosaki. Są gładkie, bywają twarde lub miękkie, niekiedy widać też ciemną kropkę - ujście zatkanego gruczołu łojowego. Czasami kaszaki rozrastają się, osiągając nawet średnicę kilku centymetrów. Początkowo nie sprawiają bólu, jednak wewnątrz torbieli może dojść do nadkażenia. Występuje wtedy zaczerwienienie oraz ból. Kaszaki, w przeciwieństwie do prosaków, bardzo rzadko tworzą się u małych dzieci.

Większe lub małe kaszaki na twarzy zawsze bezpośrednio świadczą o zatkaniu ujścia gruczołu łojowego. Gdy występują w okresie dojrzewania, mogą też świadczyć o zmianach w gospodarce hormonalnej - pojedyncze kaszaki w tym wieku zwykle znikają samoistnie i nie trzeba konsultować ich z lekarzem. Dopiero duże, rozrastające się i pojawiające często powinny zaniepokoić, ponieważ towarzyszą często zespołowi Gardnera - rzadkiej chorobie genetycznej podwyższającej ryzyko nowotworów skóry.

Kaszaki na twarzy mogą też występować w przebiegu zakażenia wirusem HPV, choć same w sobie nie są chorobą i na pewno nie są zaraźliwe. Zaniedbane kaszaki rozrastają się czasem do bardzo dużych rozmiarów. Zatkany gruczoł łojowy może też zostać objęty stanem zapalnym, powodującym zaczerwienienie i ból, a po usunięciu - blizny.

Istnieje wiele czynników, które powodują powstawanie kaszaków. Wśród nich można wymienić:

• Stosowanie kosmetyków (głównie kremów) na bazie oleju, które zatykają gruczoły łojowe.
• Mechaniczne uszkodzenie mieszków włosowych i gruczołów łojowych (np. przez zbyt mocne, częste peelingi).
• Nadmierna ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne (często powoduje kaszaki na twarzy osób po 65. roku życia).
• Skłonności genetyczne.
• Zakażenie wirusem HPV.
• U nowo narodzonych dzieci wady rozwojowe (wchłanianie przez komórki innych tkanek komórek macierzystych włosów lub skóry).
• Choroba genetyczna - zespół Gardnera.
• Dość często białe krostki na twarzy powstają w wyniku niedostatecznej higieny. Aby do tego nie dopuścić, trzeba regularnie oczyszczać twarz i złuszczać martwy naskórek.

Wiele kaszaków znika samoistnie z upływem czasu, zwykle w ciągu kilku tygodni od powstania. Można przyspieszyć usuwanie kaszaków z twarzy, stosując prosty, domowy zabieg - wywar ze skrzypu polnego.

1. Cztery kopiate łyżki skrzypu gotować w dwóch szklankach wody przez około pięć minut.
2. Wystudzić napar, nasączyć nim watę i przyłożyć do kaszaka, na kilka minut.
3. Powtarzać codziennie, aż kaszak zniknie.
4. Skrzyp polny wykazuje działanie ściągające i skutecznie reguluje pracę gruczołów łojowych. Warto stosować też regularne, łagodne peelingi.

Natomiast nigdy nie należy samodzielnie:

• Próbować wyciskać kaszaków ani prosaków.
• Nakłuwać ich igłami.
• Usuwać przez wycinanie.

Takie próby mogą spowodować zakażenie i znacznie pogorszyć stan skóry. Zawsze też pozostawiają większe blizny niż usuwanie kaszaków z twarzy u dermatologa.

Jedną z metod usuwania kaszaków jest krioterapia. Sprawdź, jakie są zalety leczenia zimnem:

Gdy kaszaki rozrastają się, długo nie znikają, występuje wokół nich zaczerwienienie skóry lub ból, trzeba udać się na konsultację do dermatologa.

Usuwanie kaszaków w gabinecie dermatologicznym przeprowadza się kilkoma metodami, w zależności od ich lokalizacji i stanu.

Kaszaki nadkażone, ze stanem zapalnym
Najpierw przez kilka tygodni podaje się glikokortykosteroidy, sterydy lub antybiotyki. Gdy stan zapalny ustąpi, można usunąć kaszak chirurgicznie.

Kaszaki we wrażliwych miejscach
Gdy zmiana występuje w miejscu, w którym skóra jest szczególnie wrażliwa, lekarz może zastosować wypalanie laserem z dwutlenkiem węgla. W ten sposób usuwa się na przykład kaszak pod okiem lub na mosznie.

Metody chirurgiczne
Rozległe kaszaki można także usunąć metodą chirurgiczną, co zapobiega nawrotom. Blizna po takim zabiegu (wykonanym w znieczuleniu miejscowym) jest widoczna, choć zwykle nie bardzo duża.

Nakłucie i usunięcie zawartości
Bardzo często stosuje się metodę polegającą na nakłuciu kaszaka i usunięciu zawartości. Takie nakłucie trzeba wykonać w odpowiednim miejscu i w sterylnych warunkach - nigdy w domu!

Krioterapia kaszaków
Niekiedy lekarze polecają też krioterapię, czyli kilkukrotne zamrażanie i odmrażanie kaszaka, które niszczy jego komórki.

Najlepszą profilaktykę kaszaków stanowi regularne oczyszczanie twarzy, złuszczanie martwego naskórka oraz unikanie ciężkich, zapychających gruczoły łojowe kosmetyków.