Kaszel suchy i mokry: Poznaj różnice

Spis treści:
1. Przyczyny kaszlu
2. Kaszel w nocy
3. Kaszel u dzieci
4. Przewlekły kaszel, duszący kaszel, ataki kaszlu
5. Leczenie kaszlu: sposoby domowe i apteczne

Przyczyny kaszlu

W zależności od rodzaju kaszlu, choroba może mieć różne przyczyny. Za kaszel suchy odpowiedzialne są zakażenia wirusowe, przewlekłe zapalenie dróg oddechowych, alergie, choroby serca, nadciśnienie tętnicze, astma oskrzelowa, jak i refluks przełyku czy niewydolność krążenia. W literaturze medycznej istnieje ponad 100 przyczyn suchego kaszlu, dlatego nie wolno go lekceważyć. Jak go rozpoznać? Suchy kaszel objawia się w następujący sposób:

• brakiem odkrztuszanej wydzieliny;
• uczuciem suchości w gardle;
• łaskotaniem w drogach oddechowych;
• potrzebą nieustannego odruchu kasłania;
• kasłaniem w nocy;
• głuchym, pustym dźwiękiem wydawanym podczas kasłania.

Bardzo często po kilku dniach infekcji kaszel suchy przekształca się w kaszel mokry. Jakie są przyczyny kaszlu mokrego? Jak czytamy na stronie o kaszlu mokrym:

– Kaszel mokry powodowany jest przez podrażnione receptory nerwowe umiejscowione w przełyku. […]Przyczyn kaszlu mokrego może być wiele, m.in. infekcje bakteryjne lub wirusowe płuc oraz oskrzeli, a także mukowiscydoza oraz alergia.
Za kaszel mokry odpowiedzialne są infekcje dróg oddechowych, zakażenia bakteryjne (zwłaszcza zapalenie zatok, zapalenie oskrzeli oraz zapalenie płuc), a także rozstrzenie oskrzeli (choroba polegająca na nieprawidłowym oczyszczaniu się dróg oddechowych), mukowiscydoza oraz POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc). Kaszel mokry rozpoznajemy dzięki obecności:

• wydzieliny towarzyszącej każdemu odruchowi kaszlenia;
• dodatkowej wydzielinie z nosa lub gardła;
• drapaniu w gardle;
• uczuciu duszności;
• uczuciu bólu w klatce piersiowej;
• pojawianiu się w godzinach porannych.

Jeśli w wydzielinie znajdują się ślady krwi, to należy bezzwłocznie udać się do lekarza.

Kaszel w nocy

Wśród przyczyn mokrego kaszlu w nocy upatruje się wirusowe zakażenie górnych dróg oddechowych, Bardzo często chorzy nie zdają sobie sprawy, iż do przyczyn kaszlu w nocy zalicza się również zbyt suche lub zbyt wilgotne powietrze:
– Również suche powietrze podrażnia gardło i może przyczyniać się do nocnych napadów kaszlu. Optymalny procent nawilżenia powietrza wynosi 40-50%. Natomiast jeśli wilgotność powietrza będzie większa, może to sprzyjać rozwojowi roztoczy oraz pleśni, które mogą powodować nocny kaszel o podłożu alergicznym – czytamy na stronie http://conakaszel.pl/przyczyny-kaszlu-w-nocy/.

Kaszel u dzieci

Kaszel u dzieci dzieli się na trzy typy: kaszel ostry, kaszel przedłużający się oraz kaszel przewlekły. Według kwalifikacji British Thoracic Society kaszel ostry trwa do 3 tygodni, kaszel przedłużający trwa od 3 do 8 tygodni, zaś kaszel przewlekły rozpoznaje się wtedy, gdy trwa co najmniej 8 tygodni.

Najczęstszą przyczyną kaszlu ostrego u dzieci jest infekcja górnych dróg oddechowych: nabłonek rzęskowy ulega uszkodzeniu, dochodzi do odsłonięcia receptorów kaszlowych i zwiększenia reakcji kaszlowej. Nieleczony może prowadzić do pojawienia się nadmiernej wydzieliny, która spływa po tylnej ściance gardła. Powoduje to pojawienie się tak zwanego zespołu spływania wydzieliny, która stanowi główną przyczynę przedłużającego się kaszlu. Jest on także obecny u dzieci z przerostem migdałka gardłowego, alergicznym i niealergicznym zapaleniu błony śluzowej nosa oraz zatok.

Jeśli kaszel u dziecka trwa powyżej 8 tygodni, wówczas mamy do czynienia z kaszlem przewlekłym. Wśród jego przyczyn upatruje się infekcje i zakażenia wirusowe układu oddechowego, astmę oskrzelową, powiększenie węzłów chłonnych, gruźlicę, a także odczyny polekowe i wrodzony zespół dyskinetycznych rzęsek. Kaszel u dzieci w nocy może być spowodowany również współistnieniem innych chorób, np. refluksem żołądkowo-przełykowym, wrodzonymi wadami układu oddechowego, problemami kardiologicznymi, jak i alergiami (astma). Nie można wykluczyć również obecności bakterii pałeczki krztuśca. Jedną z przyczyn kaszlu przewlekłego może być zbyt długie, niczym nieuzasadnione i przeprowadzone bez wiedzy i konsultacji z lekarzem podawanie leków mukolitycznych lub mukoninetycznych – wówczas mamy do czynienia z kaszlem polekowym. Każdy dłużej utrzymujący się u dziecka kaszel wymaga interwencji u lekarza pediatry.

Przewlekły kaszel, duszący kaszel, ataki kaszlu

Kaszel przewlekły trwa powyżej ośmiu tygodni i w ponad 90%przypadków wynika z obecności chorób górnych dróg oddechowych. Jeśli mamy do czynienia z kaszlem przewlekłym, który mimo zastosowanych leków się nie zmniejsza, wówczas można podejrzewać, iż za przyczynę kaszlu są odpowiedzialne zakażenia wirusowe. Wśród najczęściej występujących wirusów znajduje się wirus RS, a także drobnoustroje atypowe: Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae i Legionella pneumophila. Do przyczyn kaszlu przewlekłego zalicza się również choroby autoimmunologiczne, nadmierny wysiłek fizyczny (tak zwany kaszel powysiłkowy), a w skrajnych przypadkach może świadczyć o obecności choroby nowotworowej.

Kaszel duszący może świadczyć o przeziębieniu i zapaleniu górnych dróg oddechowych, niemniej często występuje u osób uzależnionych od palenia papierosów (tak zwany kaszel palacza), a także u astmatyków, osób z problemami kardiologicznymi (stosujących leki na nadciśnienie tętnicze), jak i może być jednym z objawów depresji (charakter psychogenny).
Nagłe ataki kaszlu, które trwają od 30 do 60 sekund i którym towarzyszy gwałtowne łapanie powietrza, łzawienie oczu i zaczerwienienie twarzy mogą świadczyć o obecności kokluszu, astmy lub mieć podłoże alergiczne.

Leczenie kaszlu: sposoby domowe i apteczne

Bez względu na rodzaj kaszlu, warto mieć na uwadze, iż leczenie polega na dawkowaniu preparatów mających na celu zarówno leczenie przyczynowe, jak i objawowe. Dobrze jest równolegle wdrożyć domowe sposoby.

Domowy sposób na kaszel

Leczenie kaszlu suchego powinno opierać się na połączeniu kilku elementów: dodatkowego nawilżaniu powietrza, stosowaniu inhalacji ziołowej (na bazie rumianku, lipy oraz tymianku), a także stosowaniu baniek na powietrze, które pobudzają układ odpornościowy do walki z chorobą. Jednym ze sposobów leczenia kaszlu suchego jest także spożywanie łyżeczki miodu przed snem. Skąd wynika jego lecznicze działanie? Jak czytamy w artykule Sprawdzone domowe sposoby na kaszel suchy i mokry:

– Miód pokrywa błonę śluzową gardła, łagodzi jej podrażnienie, a przez to też zmniejsza częstotliwość kasłania. Dziecko i rodzice mogą więc spokojnie zasnąć. Naturalna substancja okazuje się skuteczniejsza niż zalecane syropy przeciwkaszlowe zawierające dekstrometorfan (pochodną morfiny o działaniu hamującym kaszel). Jedna dawka miodu (2,5 ml) może zmniejszyć wydzielanie śluzu i zredukować kasłanie. Miód wykazuje właściwości antyoksydacyjne i zwiększa wydzielanie białek (cytokin) pobudzających komórki odpornościowe do działania. Może więc w ten sposób działać przeciwbakteryjnie.
Leczenie kaszlu mokrego domowymi sposobami przebiega nieco inaczej, ponieważ głównym celem jest usunięcie zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. Pomocna jest tu przyjmowanie dużej ilości płynów (w tym syropu z cebuli oraz soku malinowego), stosowaniu inhalacji na bazie soli fizjologicznej, regularne oklepywanie pleców, a także nacieranie klatki piersiowej maściami na bazie naturalnych olejków eterycznych.

Syrop na kaszel z apteki

Co pomaga na kaszel mokry? Leki na kaszel mokry zawierają wykrztuśne (ambroksol, hipertoniczne roztwory chlorku sodu), mukolityczne (N-acetylocysteina, dornaza alfa, mesna), mukokinetyczne (salbutamol, surfaktant, ambroksol) oraz mukoregulujące – ich zadaniem jest przywrócenie prawidłowego składu i gęstości wydzieliny.

Co pomaga na kaszel suchy? Składniki leków opartych na środkach nieopioidowych: butamirat oraz okseladyna. W przypadku osób dorosłych można dodatkowo sięgnąć po związki opioidowe (kodeina) oraz ich pochodne (dekstrometorfan, klobutinol). W przypadku syropów na kaszel u dzieci należy unikać preparatów na bazie aganistów receptorów opioidowych i tych zawierających prometazynę, która działa depresyjnie na ośrodek układu nerwowego.

W artykule Kaszel u dziecka w nocy – jak sobie z nim poradzić? na portalu Z ekspertem o dzieciach autorzy radzą, by zwrócić uwagę na to, by syrop na kaszel dla dzieci nie zawierał dodatkowo alkoholu: – Większość preparatów na kaszel mokry, takich jak np. syrop Flegamina lub Flegamina w tabletkach są dostępne bez recepty. Należy jednak pamiętać o tym, że nie każde z nich mogą być podawane dzieciom, ze względu na zawartość alkoholu. Część z nich ma też dość ostry, mentolowy smak. Dlatego najlepiej wybierać preparaty przeznaczone specjalnie dla dzieci, takie jak np. Flegamina dla dzieci. Syrop Flegamina, dostępny również jako Flegamina truskawkowa zawiera bromheksynę, która nie tylko zwiększa wydzielanie śluzu zawierającego naturalne składniki obronne organizmu, ale również wspomaga produkcję surfaktantu i stymuluje ruch rzęsek nabłonka oddechowego.

W przypadku kaszlu o podłożu bakteryjnym stosuje się odpowiednią antybiotykoterapię, zaś jeśli przyczyną kaszlu jest atopia, to wówczas najodpowiedniejsze są leki oparte na glikokortykosteroidach wziewnych, leki antyleukotrienowe oraz antyhistaminowe.
Kaszlu nie należy lekceważyć bez względu na to, czy mamy do czynienia z kaszlem suchym, czy też mokrym. Chociaż najczęściej jest on spowodowany chorobami górnych dróg oddechowych i można go wyleczyć dzięki stosowaniu syropów aptecznych oraz wdrożeniu domowych sposobów na kaszel, to każda przedłużająca się choroba powinna bezwzględnie być leczona pod nadzorem lekarza.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
-Anna Jung, Anna Maślany, Przewlekły kaszel u dzieci – problem diagnostyczny i terapeutyczny, dostęp online: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.psjd-1038738b-7d30-499e-ad14-5a0e35c25779/c/przewlekly-kaszel-u-dzieci-problem-diagnostyczny-i-terapeutyczny.pdf
-Halina Batura-Gabryel, Kaszel – trudny problem kliniczny, dostęp online: http://www.nowamedycyna.pl/wp-content/uploads/2014/10/nm_2012_007-009.pdf
-https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/wywiady/70472,kiedy-kaszel-jest-objawem-choroby
-https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/objawy/70135,kaszel