Naukowcy z PAN alarmują: proponowana podstawa programowa z biologii marginalizuje ewolucję

Z oficjalnego komentarza, jaki naukowcy z PAN zamieścili na swojej stronie dowiemy się, że niektóre wprowadzone zmiany budzą ich głęboki niepokój. "Zauważamy na przykład zniknięcie wielu wymagań o charakterze przekrojowym, integrującym wiedzę, co sprawia, że szkolna biologia staje się zbiorem faktów do nauczenia się na pamięć, w mniejszym stopniu natomiast jest narzędziem do wyjaśniania otaczającego świata".

PRZECZYTAJ KONIECZNIEOficjalne stanowisko naukowców z PAN

Podstawowy mankament - marginalizowanie nauczania o ewolucji
Ich zdaniem w propozycji nowej podstawy programowej jest marginalizacja nauczania o ewolucji. - Zostało sprowadzone do wyrwanych z kontekstu zagadnień, poruszanych na końcu cyklu nauczania biologii. Złożyły się na to dwie pozornie nieduże, ale niezwykle istotne zmiany - wyjaśniają i podają konkretne przykłady.

1. Z celów kształcenia, czyli wymagań ogólnych zniknęło zdanie „[uczeń] wskazuje ewolucyjne źródła różnorodności biologicznej”.

Jak tłumaczą wymaganie to zapewniało obecność myślenia ewolucyjnego w całym cyklu nauczania biologii, a zwłaszcza przy omawianiu różnorodności biologicznej. Przypominają też słynny esej wybitnego amerykańskiego genetyka Theodosiusa Dobzhansky’ego pod tytułem „Nothing in Biology Makes Sense Except in the Light of Evolution” („Nic w biologii nie ma sensu, o ile nie jest widziane w świetle ewolucji”). - Artykuł ten, opublikowany w 1973 r. w czasopiśmie pedagogicznym American Biology Teacher, podkreśla, że teoria ewolucji jest spoiwem biologii, wyjaśniając jednocześnie jedność i różnorodność życia na Ziemi. Ewolucja jest źródłem złożoności i różnorodności organizmów. Biologia nauczana bez ewolucji staje się zbiorem niepowiązanych ze sobą faktów do zapamiętania, ale nie do zrozumienia - tłumaczą.

2. Z treści kształcenia zniknęło wymaganie szczegółowe „[uczeń] przedstawia źródła wiedzy o jej przebiegu [tj. ewolucji]”.
- To pozwalało umożliwiało powiązanie pojęcia ewolucji z dotychczasową wiedzą ucznia, np. na temat genetyki, ekologii czy budowy organizmów. Pozwalało wykazać, że teoria ewolucji ma solidne podstawy naukowe. Bez tego powiązania, zagadnienia ewolucyjne są abstrakcyjne, tracą swoją moc wyjaśniającą i integrującą w nauczaniu biologii - wyjaśniają.

Ich zdaniem to wszystko prowadzi do obniżenia rangi ewolucji. - Usunięcie ewolucyjnego kontekstu nauczania biologii jest zdecydowanym krokiem wstecz. Apelujemy o wprowadzenie do podstawy odpowiednich celów kształcenia i treści nauczania, które odzwierciedlałyby znaczenie teorii ewolucji we współczesnej biologii, np. przez przywrócenie wspomnianych zapisów z aktualnie obowiązującej podstawy programowej. Pragniemy podkreślić, że uwzględnienie ewolucji w celach kształcenia nie zwiększa zakresu treści do realizacji w szkole podstawowej, a określa jedynie kontekst, w jakim te treści powinny być realizowane na lekcjach biologii - alarmują.

Ochrona przyrody tak, ochrona środowiska nie
Niepokój budzi u nich również brak zagadnień z zakresu ochrony środowiska. - Zagrożenia środowiskowe, takie jak globalne ocieplenie (które zaczyna już w istotny sposób wpływać na życie wielu społeczeństw) czy kwestia zagospodarowywania śmieci i odpadów, powinny być znane każdemu obywatelowi, bowiem bez powszechnej świadomości i akceptacji niezbędnych zmian w gospodarce nie będziemy w stanie podjąć skutecznych działań zapobiegających degradacji środowiska - tłumaczą.

Mają też wątpliwości, czy tematy, jakie do tej pory były poruszane na lekcjach z 13-15 - latkami dobrze sprawdzą się w przypadku młodszych uczniów, czyli 11-14 latków. Przypominają, że jeśli reforma edukacji wejdzie w życie, większość młodzieży będzie uczyła się biologii jedynie w szkole podstawowej. - Zatem powinna z niej wynieść kanon wiedzy biologicznej, niezbędny nie tylko w życiu codziennym, ale także pomagający zrozumieć otaczający świat. Podstawy wiedzy o środowisku oraz wiedzy o ewolucji do tego kanonu ponad wszelką wątpliwość należą - podsumowują.

Jako zmiany na plus oceniają uwzględnienie w projekcie zagadnień z zakresu zagrożeń różnorodności biologicznej oraz ochrony przyrody.