Pałac w Rybnej jest piękny! Nie tylko obiekty UNESCO, Tarnowskie Góry mają się czym pochwalić. Może wybierzecie się tam na wycieczkę?

W okolicach roku 1732, Rybna - współcześnie dzielnica Tarnowskich Gór - przeszła w posiadanie Adama Warkocza, który nabył ją od Jana Kotulińskiego lub stała się współwłasnością obu rodów. W 1753 roku, prawdopodobnie po śmierci Rudolfa Kotulińskiego, wyłącznymi właścicielami majątku zostali Warkoczowie: Adam do 1755 roku, następnie Karol Zygfryd w latach 1755–1777, i wreszcie Karol Antoni po 1777 roku.

Po śmierci Karola Antoniego, który nie pozostawił męskiego potomka, cały majątek przeszedł w ręce jego żony - Antoniny Warkocz z rodu Bujakowskich.

To dzięki inicjatywie Antoniny, istniejąca rezydencja, wybudowana jeszcze przez rodzinę Blachów - pierwszych właścicieli Rybnej, została rozbudowana w stylu późnego baroku, przyjmując wygląd zbliżony do dzisiejszego. Prace rozbudowy zostały ukończone w 1796 roku, jak potwierdza data umieszczona w przyczółku fasady.

W 1829 roku pałac przeszedł w ręce rodziny Chrząszczewskich, a następnie, w 1871 roku, został nabyty przez rodzinę von Koschützkich, która dokonała nieznacznych przebudów.

Po plebiscycie na Górnym Śląsku i III powstaniu śląskim, majątek w Rybnej znalazł się na terenie II Rzeczypospolitej, blisko granicy z Niemcami. W 1922 roku Egon von Koschützki zdecydował się opuścić posiadłość. Została ona przekazana Spółce Osadniczej "Ślązak" z Katowic, która miała zadanie prowadzenia działalności gospodarczej i parcelacji majątku dworskiego na rzecz chłopów, głównie przybyłych z Małopolski.

W początkach 1934 roku pałac wraz z przylegającym do niego parkiem został wydzierżawiony, a rok później sprzedany Podokręgowi Śląskiemu Związku Strzeleckiego przez Spółkę "Ślązak".

5 marca 1934 roku w budynku odbyło się uroczyste otwarcie szkoły strzeleckiej, zainicjowanej przez senatora Alojzego Pawelca. Z tej okazji pałac przeszedł remont, aby dostosować go do działalności statutowej organizacji, m.in. wybudowano kuchnię i jadalnię, doprowadzono wodociągi i centralne ogrzewanie, a także ogrodzono teren parku.

Pod koniec sierpnia 1939 roku szkoła znajdująca się w pałacu została ewakuowana, a wraz z wybuchem II wojny światowej budynek został przejęty przez Niemców, którzy urządzili w nim szpital wojskowy. Jednak ze względu na znaczne oddalenie od linii frontu, szpital działał tylko przez krótki czas. W celu zabezpieczenia się przed atakami lotniczymi, podziemia pałacu zostały poszerzone i przystosowane na schrony przeciwlotnicze.

W tym czasie, zabudowania gospodarcze zostały włączone do przedsiębiorstwa rolnego pod kierownictwem Hagen'a. W 1943 i 1944 roku, pałac zmienił właściciela i stał się własnością Marii Henckel von Donnersmarck, członkini katolickiej gałęzi rodu z Brynka. Na jej polecenie w pobliżu pałacu zbudowano szklarnie i postawiono ule. Rodzinne archiwum zostało również przeniesione do Rybnej.

Po wkroczeniu na Górny Śląsk w styczniu 1945 roku Armia Czerwona ponownie wykorzystała pałac jako szpital. Po zakończeniu wojny, budynek został przekształcony na mieszkania komunalne, w których zamieszkiwali głównie repatrianci i osadnicy z Kresów Wschodnich. Przez pewien czas pałac służył także jako siedziba klubu "Ruch" oraz jako magazyn.

W latach 1974–1980 przeprowadzono gruntowną renowację pałacu przy wsparciu Zakładów Mechanicznych "Zamet". Usunięto wtórne zmiany architektoniczne i przywrócono pierwotny wygląd budynku.

W 1982 roku Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków (SPAM) przejęło obiekt. 2 grudnia 1982 roku oficjalnie utworzono Dom Pracy Twórczej, przekształcony w Modelowe Centrum Upowszechniania Kultury. Centrum zostało otwarte uroczyście 5 czerwca 1983 roku przez Ministra Kultury i Sztuki, Kazimierza Żygulskiego. Od tego czasu pałac w Rybnej pełni funkcję kulturalnego ośrodka, który gromadzi artystów i twórców, inspirując ich do dalszych działań artystycznych i kulturalnych.

W 1990 roku Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków (SPAM) zrzekło się budynku pałacu, a już w listopadzie tego samego roku władze miasta podjęły decyzję o urządzeniu w nim Regionalnego Centrum Kultury, które prowadziło również działalność hotelarską i gastronomiczną.

W 1997 roku powołano spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością "Pałac w Rybnej", której jedynym udziałowcem była gmina Tarnowskie Góry.

W 2005 roku Rada Miejska w Tarnowskich Górach podjęła decyzję o wystawieniu pałacu na sprzedaż na wniosek burmistrza Kazimierza Szczerby. Jednak dzięki protestom społecznym, transakcja nigdy nie doszła do skutku.

W latach 2009–2010 przeprowadzono kompleksową renowację rezydencji, podczas której wymieniono stolarkę drzwiową i okienną, zmodernizowano instalacje, zamontowano klimatyzację, powiększono sale koncertowe, odnowiono meble i dokonano renowacji fasady. W wyniku tych prac, pałac odzyskał swój pierwotny blask.

W 2011 roku w pałacu utworzono samorządową instytucję kultury Gminy Tarnowskie Góry o nazwie "Pałac w Rybnej". Obecnie "Pałac w Rybnej" prowadzi działalność gastronomiczno-hotelarską oraz organizuje różnorodne przyjęcia okolicznościowe, w tym wesela, bankiety firmowe i spotkania biznesowe. Ponadto, placówka angażuje się w działalność kulturalną, szczególnie organizując koncerty muzyki poważnej oraz wystawy i spotkania z twórcami.

Pałac w Rybnej stał się nie tylko miejscem zachwycającym swoją architekturą i historią, ale także ożywionym centrum kulturalnym i artystycznym, które gromadzi ludzi, ceniących wysoką jakość wydarzeń i atmosferę tego magicznego miejsca.

Pałac, który najprawdopodobniej wybudowano w miejscu dawnego drewnianego dworku, należącego do Blachów - pierwszych właścicieli Rybnej - może mieć swoje korzenie nawet w średniowiecznej wieży rycerskiej.

Charakterystycznym elementem pałacu jest wysoki, mansardowy dach z pokrytymi blachą lukarnami. Fasada składa się z siedmiu osi, z lekko wysuniętym trójosiowym ryzalitem w części wschodniej (frontowej), który zdobiony jest pilastrami i zwieńczony trójkątnym naczółkiem z rzeźbami dwóch lwów na szczycie.

Drzwi wejściowe zamknięte są łukiem koszowym, a okna na piętrze mają ozdobne obramowania z motywem akantu i muszli. Na piętrze ryzalitu dobudowano balkon w XIX wieku.

Ten imponujący pałac reprezentuje połączenie cech architektury późnobarokowej i klasycystycznej, które nadają mu unikalny charakter. Wewnątrz budynku znajduje się sień sklepiona kolebkowo, klatka schodowa oraz pokoje po bokach. Na piętrze znajduje się salon na osi, otoczony pokojami z sufitami z fasetami oraz korytarzami ze sklepieniami kolebkowymi.

Przed pałacem roztacza się klomb oraz podjazd prowadzący od bramy. Po drugiej stronie ulicy znajdują się zabudowania gospodarcze z przełomu XVIII i XIX wieku, które dawniej były częścią dobra rycerskiego w Rybnej. Te historyczne budynki są również ujęte w Gminnej Ewidencji Zabytków miasta Tarnowskie Góry.

Otoczony parkiem o powierzchni 2,1 ha, który dawniej miał styl angielski, pałac w Rybnej stanowi prawdziwą oazę spokoju i piękna. W parku można znaleźć osiowe i prostoliniowe ścieżki, a w zachodniej części pozostało dziewiętnaście dębów szypułkowych liczących około 200 lat, które mają status pomników przyrody.

Innym wspaniałym przyrodniczym skarbem parku jest kasztanowiec biały, który również jest uznany za pomnik przyrody. W północno-zachodnim narożniku parku można dostrzec niewielkie zagłębienie w ziemi, być może pozostałość po dawnym stawie, a na gazonie przed wejściem do pałacu zachowały się elementy dawnej fontanny, które są wciąż świadectwem dawnych czasów.