Piotr Langenfeld: Dziki i spustoszony wojnami Afganistan odgrywa istotną rolę w polityce światowej. Wywiad przed Alterhist 2021

Alternatywne wizje rozwoju historii mają to do siebie, że na ogół wychodzą od jakiegoś punktu odmiany dziejów. Czy tego rodzaju zwrotne punkty miały też miejsce w historii Afganistanu?

Można wręcz powiedzieć, że taki punkt dziejowy dopiero co zaistniał i właśnie to, co dzieje się w Afganistanie teraz, jest historią alternatywną. A na pewno uznalibyśmy to za nią jeszcze 10 lat temu, gdy obecny rozwój sytuacji wydawać się musiał nieprawdopodobny. Mimo iż był do przewidzenia dla kogoś, kto zna dzieje tego kraju na pograniczu ścierających się cywilizacji, gdzie na dobrą sprawę nigdy nie wykiełkowała jej rodzima forma.

Chyba jednak ten kraj z jakiegoś powodu sprzyja punktom zwrotnym – sowiecka inwazja Afganistanu zapoczątkowała upadek ZSRR; amerykański atak na Afganistan po atakach z 11 września 2001 również uwikłał USA w kosztowną wojnę, której jak widać nie zdołały wygrać i teraz płacą za nią słony, wizerunkowy rachunek...

To rzeczywiście ciekawe miejsce obalania imperiów i tworzenia nowych, jednak nie ma czego zazdrościć jego mieszkańcom. To oni płacą za to najdrożej, raz po raz wracając do punktu wyjścia i biedy. Zresztą i bez tego cywilizację w tej formie, do jakiej przywykliśmy w Europie, spotkamy tam praktycznie tylko w Kabulu i większych miastach. Na mniej zurbanizowanych terenach – a te przeważają – nigdy się nie przyjęła, gdyż tak wielki jest opór ludności wiejskiej, przyzwyczajonej do pradawnych zwyczajów. Będąc w Afganistanie, trafiłem do wsi, gdzie przed amerykańskim patrolem nigdy wcześniej nie widziano człowieka zachodu.

Z czego wynika tak niesłychana odporność Afganistanu na próby podboju, począwszy od starożytności, co najmniej od czasów Aleksandra Wielkiego?

Z tego, że agresorzy nie doceniają miejscowych. Już Aleksandrowi wydawało się, że ze swoją niezwyciężoną armią przejdzie spacerkiem przez krainę pastuchów, którzy nie potrafią walczyć. Jednak okazało się, że jest inaczej. Ten sam błąd powtarzano wielokrotnie. Popełniali go Brytyjczycy, Rosjanie, Amerykanie… Inicjowane przez nich konflikty zbrojne nieraz prowadziły do angażowania się w nie państw pobocznych. W tym ostatnim swoją mniej lub bardziej zakulisową rolę odegrały przecież Pakistan i Rosja, a zwłaszcza Chiny, dla których klęska Amerykanów jest wielkim zwycięstwem. Te państwa nadal zresztą tam mieszają. W ten sposób dziki i spustoszony wojnami Afganistan wciąż odgrywa istotną rolę w polityce światowej, będąc polem kolejnej zimnej wojny i ścierania się mocarstw.

Festiwal Historii Alternatywnej Alterhist 2021 odbędzie się w dniach 9-10 października 2021 w Zabrzu, Sztolnia Królowa Luiza ul. Wolności 408. Jego patronem medialnym jest Dziennik Zachodni. Szczegóły na www.alterhist.pl.