Walka karnawału z postem. Czas radości przeplata się z zadumą

Wprawdzie nie dorównuje ono rozmachem zabawie w Rio de Janeiro, ale ma o wiele dłuższą historię i tradycję. Karnawał w Rio obchodzony jest bowiem od 1850 r., kiedy kolonizatorzy portugalscy wprowadzili zwyczaj maskarad i przebieranek. Feta w Rio trwa 5 dni i nocy, a rozpoczyna się w piątek przed Środą Popielcową. Kulminacyjnym punktem jest coroczna parada samby, w której o miano czempiona rywalizują brazylijskie szkoły tego właśnie zmysłowego tańca. W Polsce aż tak tradycyjnych imprez nie ma, chociaż całkiem sporym echem odbijał się Charytatywny Bal Dziennikarzy. Został on jednak w 2017 r. odwołany. Rodacy bawią się na mniej lub bardziej oficjalnych balach, w ten sposób smakując karnawałowe życie.

Ale zawsze czas zabawy ma swój kres, a symbolem finiszu jest między innymi tłusty czwartek nazywany także zapustami. To ostatni dzień przed Wielkim Postem, w którym dozwolone jest objadanie się pączkami i faworkami nazywanymi niekiedy chrustem. Ludowe porzekadło głosi, że każdy powinien zjeść choć jednego pączka, dodajmy kalorycznego, aby zapewnić sobie pomyślność.

Tradycja Wielkiego Postu nakazuje odmawiać sobie przyjemności. Dziś jest to najczęściej odstawienie słodyczy i alkoholu

Nie dziwi zatem, że w tym właśnie dniu trudno na ulicy spotkać kogoś, kto nie dzierżył w ręce symbolicznej torebki papierowej bądź pudełka z wyraźnie zaznaczoną nazwą cukierni. A że tradycja ma się dobrze, świadczą chociażby anonse o przyjmowaniu zamówień na pączki, ale w ilości powyżej 12, 25 czy nawet 50 sztuk! Wybór tłustoczwartkowych smakołyków jest praktycznie nieograniczony w kształtach czy wielkościach. Od malutkich jak łupina laskowego orzecha pączusiów, po te monstra nadziewane różą, czekoladą, budyniem, marmoladą czy czymś tam jeszcze. Dawniej pączki faszerowane były słoniną, boczkiem lub mięsem, a ich spożyciu towarzyszyły hektolitry alkoholu. Tradycja tłustego czwartku sięga korzeniami pogaństwa, kiedy świętowano odejście zimy i przyjście wiosny. Definitywnym końcem karnawału jest symboliczna chwila posypania głów popiołem i wejścia w czterdziestodniowy okres Wielkiego Postu poprzedzający święta Wielkiej Nocy.
W protestantyzmie, i szerzej chrześcijaństwie, to czas pasyjny, moment pokuty i refleksyjnego autokrytycyzmu. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa post obejmował tylko Wielki Piątek i Wielką Sobotę. Dopiero na początku IV stulecia - na pamiątkę czterdziesto-dniowego postu Jezusa na pustyni i czterdziestu lat wędrówki Izraelitów po ucieczce z Egiptu - okres Wielkiego Postu przedłużono właśnie do owych czterdziestu dni bez wliczania niedziel.

Tradycja nakazuje odmawiać sobie jakichś wysublimowanych przyjemności. Dzisiaj najczęściej jest to odstawienie słodyczy czy spożywania alkoholu, ale, w niektórych przypadkach, także powstrzymanie się od oglądania programów telewizyjnych.

Drzewiej, zgodnie z tradycją wielkopostną, nasi przodkowie smarowali chleb powidłami lub maczali go w oliwie, pili kawę bez mleka i herbatę lipową. Kobiety przywdziewały czarne agaty oraz drobiazgi z hebanu i onyksu oprawione w srebro.

Duchowemu przygotowaniu do świąt i tajemnicy Wielkiego Postu towarzyszy inna interpretacja tego czasu. Powiada ona, że po okresie karnawałowej swawoli, Wielki Post to czas wyciszenia, ale także zrzucania nadmiaru kilogramów nabytych w czasie nieokiełznanej konsumpcji. Taka asceza pozwoli w pełni smakować i doceniać kunszt wielkanocnych potraw, z których wiele ma długą tradycję i historię.

Dwa pozornie przeciwstawne światy właśnie zbliżają się do siebie. Jeden zabawowy, oparty na korzystaniu z uciech życia, i drugi - nakazujący wyciszenie, zadumę i ascezę. To odzwierciedlenie życia każdego z nas, w którym czas zabawy i radości przeplata się z chwilami smutku i refleksji.

Warto tę równowagę oraz balans zachowywać.

Fernando Pessoa, genialny poeta portugalski, mawiał, że bywa smutny z nadmiaru świadomości i zadumy. A to przecież zły i jednostronny sposób na życie.