Zakrzepica: objawy, przyczyny, leczenie. Zapalenie żył głębokich. Co to jest i kiedy należy zacząć się niepokoić?

O zakrzepicy zrobiło się głośno wraz z pojawieniem się doniesień o tym, że szczepionki przeciw COVID-19 firmy AstraZeneca mogą sprzyjać powstawaniu zakrzepów krwi. U 30 na 5 mln zaszczepionych osób stwierdzono bowiem incydenty zatorowo-zakrzepowe. W efekcie w ciągu ostatnich dwóch tygodni aż kilkanaście krajów, w tym Niemcy, Francja i Włochy, wstrzymało stosowanie preparatu tego producenta.

Zakrzepica a szczepienie na Covid-19 AstraZeneca

Przypadki analizowali eksperci m.in. Europejskiej Agencji Leków (EMA) i Światowej Organizacji Zdrowia. Zarówno przedstawiciele organizacji, jak i koncernu AstraZeneca zapewniają, że wyniki badań nie potwierdziły przypuszczeń. Szczepionka nie zwiększa ryzyka wystąpienia zakrzepów, a wręcz przeciwnie – przypadki powstawania zakrzepów u osób zaszczepionych zdarzają się rzadziej w populacji zaszczepionych w stosunku do przypadków w całej populacji.

Każdego roku w Europie w wyniku schorzenia umiera około pół miliona ludzi. Zakrzepica to bowiem jedna z tych chorób, które rozwijają się po cichu, nie dając wyraźnych objawów. Jak rozpoznać pierwsze symptomy choroby, dlaczego powstaje i jak przebiega leczenie?

Zakrzepica to przewlekła choroba żylno-zatorowa. W Polsce dotyka co roku od 80 do 100 tys. osób. Niestety, chorzy często nie wiedzą, że cierpią na schorzenia. Choroba bowiem rozwija się podstępnie, a jej powikłania są śmiertelnie niebezpieczne.

Na powstawanie zakrzepów krwi najbardziej narażone są osoby z zaburzeniami krążenia. Choroba najczęściej dotyczy żył podudzia, rzadziej uda czy miednicy, ale spotykane są także zakrzepice żył wątrobowych czy żyły wrotnej. Gdy skrzepy krwi rozwijają się w świetle naczynia żylnego pod powięzią głęboką mówimy o chorobie nazywanej zakrzepicą żył głębokich. rodzajów zakrzepicy wyróżnia się jednak znacznie więcej, w zależności od lokalizacji występującego zakrzepu. Jedną z jej odmian są żylaki (zakrzepica żył powierzchniowych), inną, bardzo niebezpieczna, zatorowość płucna (zakrzepica płuc), do której dochodzi, gdy zakrzep krwi oderwie się od pierwotnego miejsca występowania i dotrze do płuc. Może to wywołać uszkodzenie płuc i innych narządów, a nawet doprowadzić do śmierci.

Do najczęstszych objawów zakrzepicy zalicza się:

• obrzęk i ból nóg są jednym z najczęstszych objawów zakrzepicy żył głębokich. Ból nóg najczęściej ustępuje, gdy podniesiemy kończynę do góry. Bólowi towarzyszy często opuchlizna, zmienia się kolor skóry na blady lub nawet szaro-niebieski. To bardzo niepokojący objaw. Oznacza, ze zakrzepy krwi mogą blokować zdrowy przepływ krwi w nogach, a krew może gromadzić się za zakrzepem, dlatego powoduje obrzęk;
• gorączka może towarzyszyć zarówno zakrzepicy żył głębokich, jak i zatorowości płucnej. Jeśli np. noga wydaje się cieplejsza niż reszta ciała, to może oznaczać to, że utworzył się zakrzep;
• niedowład kończyn objawiający się częstym drętwieniem kończyn lub brakiem czucia w nich także powinien wzbudzić nasz niepokój. Choć równie dobrze, może być wynikiem schorzeń o podłożu neurologicznym;
• ból w klatce piersiowej może oznaczać zarówno zbliżający się atak serca, jak i zator płucny. Obie choroby dają podobne objawy. Ból zatorowy najczęściej jest ostry i kłujący, powoduje problem z oddychaniem.
• zadyszka może być cichym objawem zakrzepicy. Zakrzep krwi w płucach spowalnia bowiem przepływ tlenu, co może skutkować zadyszką dającą o sobie znać np. podczas wchodzenia po schodach.
• zaburzenia mówienia i widzenia, zwłaszcza rozmazany obraz może być następstwem zaburzeń przepływu krwi. Jeśli towarzyszą mu któreś z wymienionych wyżej objawów, warto skonsultować swój stan zdrowia ze specjalistą.
• przyspieszone bicie serca może oznaczać, że w płucach czai się zator. Kiedy bowiem zawartość tlenu we krwi spada, rośnie tętno, aby spróbować nadrobić niedobór. Na zator może wskazywać uczucie trzepotania w klatce piersiowej i problemy z głębokimi oddechami.

Są trzy możliwe przyczyny zakrzepów wg. Rudolfa Virchowa, niemieckiego patologa (tzw. triada Virchowa):

• zmiany w śródbłonku naczyniowym wywołane urazami mechanicznymi, np. w miejscu po wkłuciu wenflonu czy założenia cewnika;
• zaburzenia przepływu krwi, spowodowane brakiem aktywności fizycznej czy żylakami;
• zmiany w składzie krwi, np. nadpłytkowość.

Zakrzepicę może powodować także m.in. nadmierna krzepliwość krwi wywołana leczeniem choroby nowotworowej lub stosowaniem antykoncepcji hormonalnej bądź hormonalnej terapii zastępczej. Toteż mówi się, że do tzw. grupy ryzyka zaliczane są osoby:

• po 40. roku życia, zwłaszcza unieruchomione po przebytym wypadku czy w wyniku ciężkiej, przewlekłej choroby. Niebezpieczne w tym wieku może być także unieruchomienie w pozycji siedzącej na kilka godzin, na przykład podczas podróży;
• po zabiegach chirurgicznych w obrębie kończyn dolnych, jamy brzusznej czy miednicy;
• w ciąży i w czasie połogu;
• stosują doustne leki antykoncepcyjne oraz poddały się hormonalnej terapii zastępczej;
• chorują na nowotwory złośliwe, a zwłaszcza nowotwór mózgu, trzustki, płuc czy jajnika;
• leczą się na inne choroby, takie jak niewydolność krążeniowo-oddechowa, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nadpłytkowość, porażenie kończyn czy zespół nerczycowy;
• z wrodzonym lub nabytym zaburzeniem krzepnięcia krwi;
• prowadzące niezdrowy tryb życia, palące papierosy, otyłe czy z żylakami kończyn dolnych;
• po przebytym udarze mózgu czy zawale serca.

Podstawowym leczeniem zakrzepicy żylnej jest leczenie lekami zapobiegającymi krzepnięciu krwi, tzw. antykoagulantami. Musi ono jednak trwać odpowiednio długo - zwykle co najmniej 3-6 miesięcy, nieraz do końca życia. Preparaty wydłużają czas krzepnięcia krwi, powstrzymują tworzenie się nowych skrzepów, hamują rozwój tych już istniejących. Mogą być aplikowane w formie tabletek, dożylnie lub podskórnie. W niektórych przypadkach konieczna może być operacja.

Operację wykonuje się, gdy choroba jest bardzo zaawansowana, a nie można zastosować leczenia farmakologicznego. Zabieg najczęściej polega na usunięciu zakrzepu za pomocą cewnika Fogatry’ego. Niekiedy trzeba założyć filtr do żyły głównej dolnej, który ma zatrzymać skrzepy, aby te nie dotarły do płuc i nie wywołały zatorowości płucnej.

Ponieważ tak naprawdę nie wiemy u kogo zakrzepica wystąpi i kiedy na nią zachorujemy, bardzo istotna jest profilaktyka. Należy dbać o prawidłową masę ciała, pić dużo wody aby uniknąć odwodnienia no i oczywiście dużo się ruszać.