Bielsko-Biała. Upamiętniono 10 Polaków zabitych przez Niemców na terenie starej prochowni w Międzyrzeczu Górnym

Wydarzenie, które zorganizowały gmina Jasienica oraz Instytut Pamięci Narodowej, odbyło się w ramach obchodów Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu. Wartę honorową wystawił 18. Bielski Batalion Powietrznodesantowy.

– To kolejne miejsce na mapie Polski, ale również na mapie świata, kiedy krew naszych przodków została przelana. Przelana nie za agresję i napaść na kogoś, tylko za to, że Ci, którzy dali nam życie chcieli być wolni. Nie chcieli poddać się reżimowi hitlerowskiemu czy sowieckiemu. (…) Myślę, że jest to dla nas niesamowita lekcja, że nie da się nigdy narzucać własnej woli drugiemu człowiekowi. (…) Ten kamień i tablica to część naszego jestestwa. Jeśli nie będziemy szanowali tych, którzy szli przed nami, którzy chcieli wolnej Polski, to jej nigdy nie będziemy mieli. (…) To patriotyczny obowiązek, aby nie tylko tym dziesięciu, ale wszystkim, którzy walczyli o naszą wolność oddać honor i część – powiedział przed odsłonięciem obelisku Janusz Pierzyna, wójt gminy Jasienica.

Na kamiennym obelisku umieszczona została tablica, na której widnieje godło Rzeczypospolitej oraz inskrypcja: „Miejsce uświęcone krwią 10 Polaków rozstrzelanych przez Niemców 17 czerwca 1942 roku. Część ich pamięci!”

– Uważam, że to od nas zależy, czy następne lata przyniosą pokój czy niepokój w naszych sercach. Po tylu latach wydawałoby się, że już nikt nie może strzelać z ostrej amunicji, że będzie to inna wojna: w cyberprzestrzeni, gospodarcza, energetyczna. Myślę, że przeliczyliśmy się wszyscy. (…) Powinniśmy apelować i to dość mocno, aby nie było przyzwolenia dla takich zachowań. Zło powinno być piętnowane na każdej płaszczyźnie naszego życia – podkreślił wójt.

Wiceminister rodziny i polityki społecznej Stanisław Szwed zaznaczył, że poza symbolicznym sposobem oddania hołdu bezimiennym ofiarom, w pamięci należy mieć to, co działo się ponad 80 lat temu, ale też to, co dzieje się dzisiaj za naszą wschodnią granicą.

– Myślę, że bardzo ważną rzeczą jest bezpieczeństwo naszego kraju. Wtedy walczono za wolną ojczyznę, a dzisiaj żyjemy w wolnej ojczyźnie, ale o tę wolność musimy ciągle zabiegać – powiedział.

Z kolei poseł Przemysław Drabek dodał, że kamień to symbol, a istotą jest pamięć, którą należy pielęgnować. Z podziękowaniami zwrócił się między innymi do historyków. Poseł Mirosław Suchoń, odnosząc się do historii, przypomniał, że w czasie II wojny światowej to właśnie Śląsk Cieszyński należał do najdłużej okupowanych przez hitlerowską III Rzeszę regionów naszego państwa, a zbrodnia w Międzyrzeczu była zaplanowana.

– Pomimo że nie stracono ludzi wywodzących się z Międzyrzecza, to zdarzenie odcisnęło ogromne piętno na mieszkańcach. Posługując się zbrodnią i tyranią, chciano wywoływać strach. Należy jednak pamiętać o tym, że nigdy nie złamano ducha narodu, który zawsze walczył o niepodległość – podkreślił.

Rys historyczny wydarzenia przybliżył zastępca wójta gminy Jasienica Krzysztof Wieczerzak. Opracowanie wykonano na zlecenie Stowarzyszenia Przyjaciół Międzyrzecza.

Jak powiedział, do zbrodni doszło 17 czerwca 1942 r. przed południem. Niemcy przywieźli 10 mężczyzn ciężarówką w asyście policji. Zostali oni ustawieni w jednym rządzie i rozstrzelani. Egzekucja miała charakter publiczny. Odbyła się w milczeniu. Zgromadzono na niej kilkuset miejscowych Polaków. Policja niemiecka nie poinformowała ani o powodzie egzekucji, ani o tożsamości zamordowanych. Ciała ofiar zostały wrzucone na ciężarówkę i wywiezione.

W ciągu kolejnych 72 lat nie udało się pozyskać nowych faktów w tej sprawie, pomimo że była ona kilkakrotnie obiektem różnych śledztw.

Z podsumowania zawartego w opracowaniu wynika, że zbrodnia była działaniem sądu specjalnego w Bielsku, którego jurysdykcja rozciągała się na powiaty bielski i cieszyński. Samego rozstrzelania dokonała policja niemiecka, prawdopodobnie przybyła także z Bielska. Niestety, odnośnie ofiar nie da się stwierdzić jednoznacznie pochodzenia, wziąwszy jeszcze pod uwagę fakt, że po 1945 roku nie zgłosiła się żadna rodzina, która poszukiwałaby ofiar egzekucji. Wydaje się, że można przyjąć pochodzenie ofiar spoza powiatu bielskiego. W tym kontekście warto wziąć pod uwagę zapis ks. Wolffa. Sugeruje on, że ofiarami mogły być osoby z Żywiecczyzny, przywiezione z tamtejszego więzienia policyjnego. Zupełnie nic nie wiadomo na temat losu ciał pomordowanych.

Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu obchodzony jest 23 sierpnia, w dniu, w którym w 1939 r. podpisano pakt o nieagresji pomiędzy Związkiem Sowieckim i Rzeszą Niemiecką, poszerzony o tajny protokół. Jest on znany jako pakt Ribbentrop–Mołotow. Adolf Hitler i Józef Stalin wspólnie przygotowali Europie i całemu światu hekatombę wojny o niespotykanych dotąd rozmiarach. Pierwszą ofiarą ich współpracy padła Polska, zaatakowana z dwóch stron 1 i 17 września 1939 r. W wyniku trwających sześć długich lat represji obydwu reżimów totalitarnych Rzeczpospolita Polska straciła blisko 6 milionów obywateli. To historia tysięcy zbrodni, których symbolami pozostają do dzisiaj Katyń i KL Auschwitz.