Katarzyna Bonda, Bogdan Lach „Motyw ukryty”. Recenzja przedpremierowa: świetny dokument o zbrodniach, które wydarzyły się w Polsce naprawdę

Jeszcze na początku XXI wieku słowo „profiler” brzmiało w naszym kraju egzotycznie. W szeregach policji psycholog śledczy był złośliwie nazywany wróżbitą albo szamanem. Dziś profilerzy pełnią kluczową rolę w schwytaniu przestępcy, a policjanci są szkoleni z profilowania. To psycholodzy śledczy sporządzają portret psychologiczny sprawcy zbrodni.

A o kulisach ich pracy dowiedziało się bardzo wiele osób. Bez wątpienia przyczyniła się do tego Katarzyna Bonda, która najpierw napisała o dr. Bogdanie Lachu, kiedy pracowała jako dziennikarka, a następnie stworzyła w swoich książkach fikcyjną postać profilera Huberta Meyera wzorując się właśnie na Bogdanie Lachu. Profilowanie okazało się dla pisarki na tyle fascynujące, że główną bohaterkę swojej drugiej kryminalnej serii, Saszę Załuską, też uczyniła profilerką.

W „Motywie ukrytym” opisane zostały historie, które wydarzyły się naprawdę. Wstrząsające zbrodnie dokonane w polskich miastach, miasteczkach i wioskach. I choć autorzy zmienili personalia ofiar i sprawców, nazwy miejsc, gdzie mieszkali i gdzie zbrodnie się dokonały, uważny czytelnik rozpozna sprawy z pierwszych stron gazet i serwisów informacyjnych.

Każda historia napisana jest jak rasowe opowiadanie kryminalne. Dodatkowo wplecione zostały analizy i komentarze dr. Bogdana Lacha odsłaniające czytelnikowi kulisy pracy profilera. Opisane sprawy autorzy podzielili według metod pracy psychologa śledczego, który nie odpowiada na pytanie: kto jest sprawcą, ale czy sprawca działał sam czy w porozumieniu z kimś innym i dlaczego popełnił zbrodnię. To dzięki niemu policjanci mogą wytypować mordercę. Czytelnik może przyjrzeć się morderstwom z bliska i dostrzec zupełnie nowy ich kontekst.

W „Motywie ukrytym” Katarzyna Bonda i Bogdan Lach świetnie pokazują, jak profiler krok po kroku znajduje dowody lub zbiera dane wiktymologiczne tam, gdzie na pierwszy rzut oka ich nie ma. Jak za sprawą swoich wywiadów, analiz, badań rzuca nowe światło na najtrudniejsze sprawy kryminalne. To często ekspertyza profilera jest przełomowa dla śledztwa wznawianego po kilkunastu latach, a w rezultacie motyw okazuje się być zupełnie inny niż pierwotnie zakładali śledczy.

"Wrócę z moim bohaterem na Śląsk i do Zagłębia". Wywiad z Katrzyną Bondą

Co ważne, w swojej narracji autorzy są bardzo precyzyjni, podają mnóstwo detali pokazujących, na jak z pozoru błahe sprawy zwraca się uwagę w śledztwie. Bo jak wiadomo, diabeł tkwi w szczegółach, a najciekawsze zaś jest to, co ukryte i niedostępne, albo odbiegające od normy i codziennej rutyny.

Bardzo cenię twórczość Katarzyny Bondy za powieści kryminalne, które na trwałe zmieniły ten gatunek w Polsce, jednak nie ukrywam, że brakowało mi jej książek dokumentalnych. „Polskie morderczynie” czy „Zbrodnia niedoskonała” to książki, którymi pisarka udowodniła, że do swojej pracy przygotowuje się nad wyraz starannie. Research opanowała do perfekcji.

Nie ma w Polsce drugiej pisarki, która dokumentację traktuje tak poważnie i tak solidnie ją przygotowuje zanim siądzie do pisania książki – zarówno powieści, jak i dokumentu. O najtrudniejszych, pogmatwanych sprawach Bonda potrafi opowiadać nad wyraz ciekawie i w przystępny sposób, dbając przy tym o szczegóły, przykuwając uwagę czytelnika.

To, co mnie zawsze zaskakuje, kiedy czytam książki dokumentalne Bondy, to dyscyplina słowa, którą autorka stosuje. Czytelnicy jej powieści doskonale mnie rozumieją, bowiem Bonda pisze grube i wielowątkowe powieści, z mnogością bohaterów, historii, opisów, żartobliwych dialogów itp. Natomiast opowieści dokumentalne, który wyszły spod jej pióra, są nad wyraz zwięzłe. Nie tracą przy tym nic na autentyczności. Każda opisana zbrodnia jest wstrząsająca, bo to akt największej niegodziwości, kiedy człowiek odbiera drugiemu człowiekowi życie.

„Motyw ukryty” to kawałek świetnego dokumentu, który spodoba się miłośnikom kryminałów i książek dokumentalnych w ogóle, bowiem książkę czyta się jak bardzo dobrą powieść. Tymczasem te dramatyczne historie wydarzyły się przecież w Polsce naprawdę, co tylko pokazuje, że to życie pisze najbardziej wstrząsające scenariusze. Premiera książki 20 maja. Polecam!

Katarzyna Bonda i Bogdan Lach, „Motyw ukryty”, MUZA, 2020, 448 stron

Katarzyna Bonda - najpopularniejsza autorka powieści kryminalnych w Polsce, a także dokumentów kryminalnych „Polskie morderczynie” oraz „Zbrodnia niedoskonała” napisana wspólnie z Bogdanem Lachem. Autorka trylogii kryminalnej z Hubertem Meyerem („Sprawa Niny Frank”, „Tylko martwi nie kłamią”, „Florystka”), tetralogii z profilerką Saszą Załuską („Pochłaniacz”, „Okularnik”, „Lampiony”, „Czerwony Pająk”), a także powieści kryminalnej „Miłość leczy rany”. Jej książki sprzedały się w Polsce w nakładzie przekraczającym dwa miliony egzemplarzy. Są wydawane w 15 krajach. Na podstawie „Lampionów” powstaje serial, który w 2020 roku wyemituje stacja TVN.

Dr Bogdan Lach - doktor nauk prawnych, psycholog śledczy, biegły sądowy z zakresu psychologii, specjalista w dziedzinie przestępstw związanych z użyciem przemocy. Jest pierwszym psychologiem w Polsce, który zajął się profilowaniem przestępstw. Stworzył ponad 400 profili psychologicznych i kryminalistycznych nieznanych sprawców przestępstw. Autor książek: „Profilowanie kryminalistyczne”, „Dzieciobójczynie” (z Przemysławem Słowińskim) oraz „Zbrodnia niedoskonała” (z Katarzyną Bondą), a także kilkudziesięciu artykułów z zakresu psychologii śledczej publikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych, m.in. „Polish Psychological Bulletin”.