Leon Pajączek i Franciszek Krakowczyk walczyli w powstaniach śląskich. Ich groby na cmentarzu w Rybniku odznaczono symbolem "Tobie Polsko"

Dwóch powstańców śląskich, spoczywających na rybnickim cmentarzu, zostało pośmiertnie uhonorowanych. Na groby Leona Pajączka i Franciszka Krakowczyka został nałożony symboliczny znak "Tobie Polsko", będący dowodem ich udziału w walkach o powrót Śląska do Polski. W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej, władze Rybnika, a także rodziny powstańców.

- Leon Pajączek podczas pierwszego powstania śląskiego walczył na terenie powiatu kozielskiego, a następnie w rejonie Goczałkowic. W czasie drugiego powstania śląskiego walczył na terenie Dziergowic, natomiast w trzecim powstaniu działał w brygadzie łączności Pułku Zabrskiego. Należał do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska - przybliżyła dzieje Leona Pajączka, Danuta Mikoda z Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach, dodając, że prywatnie powstaniec był szwagrem dowódcy dwóch pierwszych powstań śląskich, Alfonsa Zgrzebnioka.

Równie zaangażowany w walki powstańcze był Franciszek Krakowczyk, który także uczestniczył we wszystkich trzech powstaniach śląskich. Później był zaangażowany również w akcję plebiscytową na Górnym Śląsku. Należał także do górnośląskiej POW.

- Podczas pierwszego powstania walczył na terenie Pszowa. Brał wówczas udział w rozbrajaniu Granschützu. W trakcie drugiego powstania uczestniczył w zdobyciu Wodzisławia Śląskiego, natomiast w ostatnim powstaniu pełnił rolę dowódcy oddziału karabinów maszynowych w 8. kompanii 3. batalionu, 14. Wodzisławskiego Pułku Piechoty. Brał udział w obronie wsi Odra. Jego oddział był odpowiedzialny za wysadzenie mostu na rzece Odrze w Olzie, co miało zatrzymać wojsko niemieckie. Pod koniec powstania brał udział w pracach Polskiej Komisji Likwidacyjnej. W okresie plebiscytowym był kurierem w Polskim Komisariacie Plebiscytowym i był zaangażowany w działalność Towarzystwa Śpiewaczego Moniuszko - wylicza zasługi i dokonania powstańca, Danuta Mikoda.

Oprócz powstań śląskich, obaj powstańcy brali też udział w późniejszej II wojnie światowej. Franciszek Krakowczyk najpierw walczył w wojnie obronnej, później działał w konspiracji, a pod koniec konfliktu uczestniczył w wyzwoleniu Wodzisławia Śląskiego. Przeżył wojnę i dożył 1965 roku.

Tyle szczęścia nie miał Leon Pajączek, który wojnę przypłacił życiem. W 1942 roku, skład pociągu, którego był kierownikiem został obrzucony granatami.

- Był to zamach zorganizowany przez Niemców - mówi wnuczka powstańca, Józefa Miszczyk.

Odznaczeni powstańcy o polskość Śląska walczyli nie tylko z bronią w ręku. Powstańcami zostali już na zawsze. Patriotyzm przekazywali to kolejnym pokoleniom.
- Wyczuwaliśmy, że w naszym domu rodzinnym czai się duch powstańczy. Słyszeliśmy rozmowy o kolegach - powstańcach. Przypominam sobie matkę, która nad kuchnią zawsze śpiewała sobie powstańcze piosenki - wspomina swojego ojca Franciszka Krakowczyka, jego córka Halina Borgieł.

Z kolei wnuczka Leona Pajączka, Józefa Miszczyk, chociaż swojego dziadka zna jedynie z opowieści, nie ma wątpliwości, że jego walka w Powstaniach wzięła się z patriotycznych pobudek.

- Dziadek walczył dla Polski, za Polskę i o Polskę - podkreśla.

Znaki "Tobie Polsko", a także symbole "Grób Weterana" nie są pierwszymi odznaczeniami, które otrzymali Leon Pajączek i Franciszek Krakowczyk. Obaj jeszcze za życia doczekali się wielu innych odznaczeń. Leona Pajączka odznaczono Krzyżem Niepodległości oraz Śląskim Krzyżem Wolności i Zasługi. Zaś Franciszek Krakowczyk otrzymał m.in. Medal Niepodległości, Gwiazdę Górnośląską, Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi oraz Odznaką Grunwaldzką.

Odznaczanie powstańczych grobów symbolem "Tobie Polsko" to inicjatywa katowickiego oddziału IPN, związana z akcją "Powstańcy to wiara, nadzieja i cud. Ocalmy groby powstańców śląskich od zapomnienia". Dotychczas w trakcie trwających od ok. 1,5 roku odznaczeń - pierwsze miało miejsce w lipcu 2021 roku - upamiętniono w ten sposób ponad 40 grobów powstańców spoczywających nie tylko na Śląsku, ale i w całym kraju.

Wybór symbolu "Tobie Polsko", jako nakładanego na groby, nie jest przypadkowy. To znak stylizowany na sztandar powstańczy wykonany w 1920 roku.