Miesięcznik Śląsk, dorodny 15-latek

- Jeżeli nawet otrzymujemy wiele świadectw uznania, to za tym nie idą pieniądze - mówi z żalem Tadeusz Kijonka, redaktor naczelny miesięcznika.

Z okazji 15. urodzin Śląska Bogdan Zdrojewski, minister kultury i dziedzictwa narodowego, napisał w liście do jubilata, że w tym trudnym dla periodyków społeczno-kulturalnym okresie udało się mu pomnożyć dorobek kulturalny regionu śląskiego i wziąć udział w kształtowaniu ogólnopolskiego życia literackiego.

Wyjątkowy zapis życia kulturalnego regionu

- Wbijam zęby, gdzie się da, żeby tylko nie odpaść od ściany, nie zalegać z czynszem, opłatami za druk - mówi Kijonka. Każdy kolejny numer, który trafi do czytelnika, to nowe zwycięstwo. Tak było zawsze od pierwszego numeru, który ukazał się z datą: 1 listopada 1995 roku. Z okazji piątych urodzin Jerzy Duda Gracz napisał: Chociaż powołaliście Śląsk do życia w Święto Zmarłych, a do tego na Ziemi Nieobecnej, Wasza pięciolatka jest widomym znakiem zwycięstwa ducha nad materią.

Wszystkie wydania tworzą wyjątkowy zapis życia kulturalnego regionu. Kto za 100 lat sięgnie do archiwalnych numerów pisma, na ich podstawie odtworzy autentyczny jego obraz. Śląskowi nie umknęła żadna licząca się impreza, żadne wydarzenie artystyczne, żaden obiecujący twórca.

- Jesteśmy jedyną gazetą, która prowadzi tak skrupulatną kronikę. Przez 15 lat przygotowaliśmy kilkaset portretów plastycznych. W każdym numerze ukazuje się przeciętnie 100 informacji - wylicza Tadeusz Kijonka.

Imponujące jest grono stałych współpracowników i przyjaciół, a do szczególnie bliskich należy poeta i dramaturg Tadeusz Różewicz, pisarz Wiesław Myśliwski.

- Mamy autorów z całej Polski. Fragmenty Czarnego Ogrodu drukowała u nas Małgorzata Szejnert - przypomina Kijonka. - Co znamienne, nikt nam nigdy nie odmówił współpracy. Udzielił Śląskowi wywiadu Jerzy Giedroyć, a Jan Nowak-Jeziorański przedrukował w nim duży artykuł. Jesteśmy otwarci dla młodych twórców i recenzentów.

Krzywda Śląska

Pismo ma charakter ponadregionalny i zasięg ogólnopolski. Dominuje w nim problematyka społeczna, regionalna prezentowana w sposób pogłębiony, studyjny.

Już w pierwszym numerze z 1995 roku, w artykule socjologa Jacka Wodza pytano: Górny Śląsk. Przyszłość bez przyszłości?. Ze szczególną aktywnością autorzy miesięcznika patrzą na krzywdę Śląska. Tadeusz Kijonka jest autorem tego określenia, podobnie jak wcześniejszej wypowiedzi o Śląsku jako kolonii wewnętrznej.

Jaki obraz regionu wynurza się z tych dociekań socjologów po upadku wielu zakładów pracy, a tym samym rangi Chorzowa, Świętochłowic czy Siemianowic, po regresie demograficznym?

- Następuje pewien rodzaj stabilizacji, ale straty są ogromne, także w postaci całych grup wykluczenia społecznego, które ubożeją i demoralizują się. Te grupy już się nie odnajdą, zostały skazane na złom społeczny - mówi Tadeusz Kijonka. - Nastąpiło ogromne rozwarstwienie społeczne.

Śląsk pobudzał w latach 90. odtwarzanie się tożsamości regionalnej, śląskiej. Zabierał głos w sporze o obronę Katowic, a teraz przeciwstawia się próbie reinterpretacji powstań, które miały charakter narodowy, były walką o wolność.

- W obrębie tego pojęcia krzywdy śląskiej chcemy dążyć do odzyskania wszystkich praw, na które ten region zapracował. Nie wolno jednak robić niczego, co dla Śląska byłoby szkodliwe. Autonomia nie załatwiła wszystkich problemów. Odtworzenie tamtego rozwiązania w ogóle jest niemożliwe, bo nie ma tamtego Śląska - przypomina Kijonka.