Nie zamkniemy instytutu

Dlaczego uważa pan, że trzeba zmienić ustawę o IPN?

Nic takiego nie powiedziałem. Uważam jednak, że docelowo należy wprowadzić taki mechanizm, który wykluczy wikłanie się IPN w bieżącą walkę polityczną.

Czy Platforma ma na to jakiś pomysł?

Na razie nie. Jednak widzimy, co się dzieje. Publikacja książki młodych historyków IPN o Wałęsie, oświadczenie prezydenta Lecha Kaczyńskiego, który publicznie powiedział, że wie, kto ukrywa się pod pseudonimem "Bolek", czy konferencja prasowa Jacka Kurskiego, speca od marketingu politycznego PiS-u pod pomnikiem poległych stoczniowców, to przecież nic innego jak wykorzystywanie zasobów archiwalnych IPN do doraźnej walki politycznej. Moim zdaniem, choć nie było na temat w PO debaty, ustawę można by zmienić w tym kierunku, by akta esbeckie nie były dostępne tylko dla wąskiej grupy badaczy, ale dla szerszego grona osób. Powszechny dostęp do źródeł mógłby przyczynić się do lepszego i bardziej obiektywnego poznania historycznej prawdy.

Taka poprawka w ustawie może być odczytana jako próba zamknięcia ust historykom i prokuratorom, zawodowo zajmującym się badaniem akt IPN-u?

A dlaczego? Niech oni dalej robią swoje. Chodzi o to, by wiedza na temat zawartości archiwów mogła być szerzej dostępna. Być może zasoby archiwalne przestaną być wtedy instrumentem gier politycznych.

IPN jest instrumentem w rękach PiS?

Nie chcę wygłaszać tak kategorycznych sądów. Być może jednak, bezwolnie, część pracowników instytutu stała się instrumentami w rękach PiS-u.

Z retoryki szefów IPN, czy w Warszawie, czy na Śląsku, wynika wprost, że są to ludzie sympatyzujący z PiS-em.

Czasami można odnieść takie wrażenie, ale wzbraniam się przed wydawaniem cenzurek poszczególnym osobom. Faktem jest, że niektórzy historycy IPN z pewną dezynwolturą dokonują oceny wydarzeń historycznych, nie zawsze korzystając ze wszystkich dostępnych źródeł i kierując się z góry założoną tezą. Takie postępowanie nie ma nic wspólnego z poszukiwaniem prawdy. Z drugiej strony muszę powiedzieć, że taka instytucja jak IPN jest Polsce potrzebna i nikomu w PO nawet przez myśli nie przeszło, aby można było ją zamknąć czy zlikwidować.

Ale PO ma inne środki nacisku: w przyszłorocznym budżecie może radykalnie obciąć środki dla IPN.

To nie wchodzi w rachubę. Jeśli instytut dostanie mniej pieniędzy, to tylko z powodu racjonalizacji wydawania środków publicznych, co dotyczyć może wielu innych instytucji. O złośliwych, celowych cięciach nie ma mowy.

Może PO krytykuje IPN, bo boi się, że jego archiwach znajdują się materiały kompromitujące polityków tej partii?

Bzdura! Działalność IPN nie jest zagrożona. Głośno mówimy jednak, że boimy się takich postaw niektórych badaczy, którzy z historyków zamieniają się w prokuratorów. To zaprzeczenie ideałów, dla których IPN został powołany.

Czy PO rozważa powołanie ciała, które zapewniłoby kontrolę społeczną nad IPN?

Każdy pomysł jest rozważany. Możliwości jest dużo. Szukamy w tej sprawie takiego rozwiązania, które byłoby najlepsze i nie budziło kontrowersji.

Broniąc Lecha Wałęsy, Platforma mimowolnie dała się ubrać w buty obrońców PRL-owskiej agentury.

Ależ skąd! Jesteśmy za pełną lustracją, ale jednocześnie za prawdą, rzetelnością i uczciwością. Niepotrzebnie sprawa esbeckich teczek jest w Polsce wciąż tematem debat politycznych. Gdybyśmy tę sprawę załatwili wcześniej, tak jak Niemcy czy Czesi, to dziś nie grzebalibyśmy w przeszłości, a zajmowalibyśmy się rozwojem gospodarki.

Poseł Grzegorz Dolniak (47) jest ekonomistą, jednym z założycieli PO w naszym regionie. Mieszka w Będzinie