Tak ZUS wylicza emerytury od kwietnia 2024. Nowe zasady. Seniorzy dostaną mniej

Tablice są kluczowym elementem przy wyliczaniu emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku. Przedstawiają przeciętną liczbę miesięcy, jaką mają do przeżycia osoby w wieku od 30 do 90 lat. Zmieniają się co roku i obowiązują od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku.

W tym roku tablice trwania życia oparte są na danych o śmiertelności za 2023 rok. Wynika z nich, że w ubiegłym roku odnotowano 408 tys. zgonów, czyli o 39 tys. mniej w stosunku do 2022 roku, gdy było ich 447 tys.

- To już drugi rok po pandemii, gdy w tablicach ogłoszonych przez GUS nastąpił wzrost średniego dalszego trwania życia. Każdy przedział wiekowy wzrasta o różną liczbę miesięcy. Np. osoba w wieku 30 lat będzie żyła dłużej o 12,7 miesiąca, 60-latek o 9,9 miesiąca, 65-latek o 8,9 miesiąca, a 80-latek o 6,1 miesiąca niż wskazywały tablice w roku ubiegłym - wylicza Katarzyna Krupicka, regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa podlaskiego.

Przy wyliczaniu emerytury z nowego systemu dzielimy sumę zwaloryzowanych składek emerytalnych zgromadzonych na koncie w ZUS (od stycznia 1999 roku) i zwaloryzowanego kapitału początkowego (za okres do 31 grudnia 1998 roku) przez średnie dalsze trwanie życia, czyli dalszą przeciętną długość życia na emeryturze. W tablicy jest ono wyrażone w miesiącach, które statystycznie emeryt powinien przeżyć.

- Jeżeli umieralność jest mniejsza tak, jak miało to miejsce w ubiegłym roku, wówczas zwiększa się statystyczna długość średniego dalszego trwania życia. Im większa liczba miesięcy życia na emeryturze przyjęta do obliczenia, tym świadczenie jest niższe - mówi Katarzyna Krupicka.

Dłuższe życie przekłada się na niższą emeryturę. Na podstawie nowych tablic GUS np. 60-latka z kapitałem 700 tys. zł otrzyma emeryturę w wysokości 2649,51 zł, czyli mniej o ok. 103 zł (kapitał zostanie podzielony przez 264,2 zamiast przez 254,3 miesiąca). Z kolei 65-latek z kapitałem 700 tys. zł dostanie 3197,81 zł emerytury, czyli mniej o ok. 136 zł (kapitał zostanie podzielony przez 218,9 miesiąca zamiast 210 miesięcy).

Co ciekawe, emerytury są teraz niższe niż przed pandemią koronawirusa. Zgodnie z nowymi tablicami 60-latka otrzyma emeryturę o 1 proc. niższą niż przed pandemią, a 65-latek - o 0,7 proc. W rezultacie 60-letnia kobieta z kapitałem 500 tys. zł może otrzymać mniej o ok. 27 zł niż na podstawie tablic z 2020 roku (kapitał dzielony przez 264,2 zamiast 261,5 miesiąca), a 65-letni mężczyzna z tym samym kapitałem - mniej o ok. 19 zł (kapitał dzielony przez 218,9 zamiast 217,6 miesiąca).

ZUS będzie korzystał z nowych tablic GUS obowiązujących od 1 kwietnia br. m.in. do obliczenia emerytury ze zreformowanego systemu dla osób, które przejdą na to świadczenie między kwietniem 2024 a marcem 2025 roku. Osoby, które ukończą wiek emerytalny w tym okresie, nie muszą spieszyć się z przejściem na emeryturę, aby skorzystać z tegorocznych tablic. Przyznając emeryturę, ZUS zawsze sprawdza, czy dla zainteresowanego korzystniejsze jest przyjęcie do obliczeń danych z tablicy trwania życia, która obowiązuje w momencie złożenia wniosku o emeryturę czy ukończenia wieku emerytalnego.

Co do zasady nowe tablice nie dotyczą osób, które już przeszły na emeryturę. Nie ma zatem sensu składanie wniosków o przeliczenie emerytury tylko z powodu ogłoszenia nowej tablicy GUS. Takie wnioski ZUS będzie odrzucał.

Są jednak sytuacje, gdy ZUS uwzględni wniosek emeryta i ponownie przeliczy jego emeryturę. Stanie się tak np. gdy emeryt po przyznaniu świadczenia pracował i odprowadzał składki emerytalne. Raz na rok lub po ustaniu zatrudnienia może on je sobie doliczyć do świadczenia. Jednak najnowsza tablica zostanie wykorzystana wyłącznie w odniesieniu do dodatkowych składek, a nie do całego świadczenia.

Składając wniosek o emeryturę warto przemyśleć nie tylko miesiąc, ale i dzień, w którym będziemy to robić. Osoby, które osiągnęły już wiek emerytalny i składają wniosek o emeryturę w późniejszym czasie, tj. po miesiącu osiągnięcia wieku emerytalnego, warto, aby wniosek złożyły po dacie urodzenia. Wówczas średnie dalsze trwanie życia będzie krótsze o ten jeden miesiąc, a to ma znaczenie przy obliczaniu wysokości emerytury. Np. jeżeli urodziliśmy się 20 maja i chcemy na emeryturę przejść od lipca, to wniosek dobrze jest złożyć po 20 lipca.

I jeszcze jedna ważna kwestia: jeśli ukończyliśmy wiek emerytalny jakiś czas temu (nie w tym miesiącu, w którym składamy wniosek o świadczenie) i zdecydujemy się zakończyć naszą aktywność zawodową, by przejść na emeryturę, to warto rozwiązać umowę jeden lub dwa dni przed końcem miesiąca i do końca miesiąca złożyć wniosek o emeryturę wraz ze świadectwem pracy. Wówczas otrzymamy za ten miesiąc nie tylko wynagrodzenie, ale i całą emeryturę niezależnie od tego, czy wniosek zostanie złożony 10., 15. czy 20. dnia miesiąca.

Jeśli natomiast rozwiążemy umowę ostatniego dnia miesiąca i złożymy wniosek o emeryturę wraz ze świadectwem pracy nawet tego samego dnia, to emerytura będzie przyznana dopiero od następnego dnia po rozwiązaniu umowy o pracę.