Od Pucharu Europy Narodów do Euro [KOMPENDIUM WIEDZY]

Pomysłodawcą zorganizowania mistrzostw Europy w piłce nożnej, w których brałyby udział wszystkie reprezentacje narodowe, był pierwszy sekretarz generalny UEFA Henri Delaunay. Początkowo napotkał na opór ze strony szefa światowej federacji piłki nożnej (FIFA) Jules'a Rimeta, ale nie poddał się i dopiął swego. Pierwsze mistrzostwa odbyły się w jego ojczyźnie, jednak francuski działacz nie dożył czasów, w których jego marzenie się spełniło. Delaunay zmarł pięć lat przed pierwszymi, historycznymi mistrzostwami, ale od początku drużyny startujące w ME walczą o trofeum noszące jego imię.

1960 - Francja

Pierwsze mistrzostwa rozegrano pod nazwą Pucharu Europy Narodów. W turnieju finałowym wzięły udział cztery drużyny wyłonione z eliminacji. Polska przegrała kwalifikacje z Hiszpanią, przegrywając na Stadionie Śląskim w obecności 71 tysięcy widzów 2:4 i ulegając w rewanżu na Santiago Bernabeu w Madrycie 0:3. Wielkim wydarzeniem był przyjazd do naszego kraju słynnego Alfreda Di Stefano, który strzelił nam w Chorzowie dwie bramki.

Hiszpanom nie udało się awansować do finałów. W ćwierćfinałach mieli zmierzyć się z reprezentacją Związku Radzieckiego. Przywódca Hiszpanii generał Franco z powodów politycznych nie dopuścił do spotkań z ZSRR. Europejska federacja przyznała zwycięstwo walkowerem Związkowi Radzieckiemu, który potem sięgnął po złoty medal.

Medaliści: 1. ZSRR, 2. Jugosławia, 3. Czechosłowacja

1964 - Hiszpania

W eliminacjach wstępnych wystąpiło 28 ekip. Biało-czerwoni nie zdołali w nich pokonać Irlandii i po dwóch porażkach marzenia o turnieju finałowym prysły niczym bańka mydlana. W meczu finałowym gospodarze zmierzyli się z obrońcami tytułu - ekipą Związku Radzieckiego. Tym razem nic nie stanęło na przeszkodzie i po zwycięstwie 2:1 Hiszpanie zostali drugim mistrzem Europy.

Medaliści: 1. Hiszpania, 2. Związek Radziecki, 3. Węgry

1968 - Włochy

Trzeci turniej rozegrano już jako mistrzostwa Europy. Zmieniono także system kwalifikacji. W eliminacjach stworzono 8 grup, a zwycięzcy awansowali do ćwierćfinału. Polacy trafili do 7. grupy i zajęli w niej trzecie miejsce. Do awansu zabrakło jednej bramki. O to jedno trafienie lepsi byli Belgowie.

Po raz pierwszy o złocie musiał zadecydować dodatkowy mecz. W pierwszym finałowym pojedynku Włosi zremisowali z Jugosławią 0:0. Dwa dni później w powtórzonym meczu gospodarze nie mieli problemów i wygrali 2:0.

Medaliści: 1. Włochy, 2. Jugosławia, 3. Anglia

1972 - Belgia

Po raz trzeci do walki o tytuł mistrza Europy stanęła reprezentacja ZSRR, ale tym razem musiała uznać wyższość Niemców. Ekipa Helmuta Schoena w eliminacjach wyeliminowała Polaków.

Gospodarze zajęli trzecie miejsce, a ich pojedynek w Liege z Węgrami (2:1) oglądało zaledwie 6.200 widzów. Finał zgromadził na Heysel w Brukseli ponad 43 tysiące kibiców.

Medaliści: 1. RFN, 2. Związek Radziecki, 3. Belgia

1976 - Jugosławia

W kwalifikacjach do turnieju Polska minimalnie uległa w ostatecznym rozrachunku Holandii i znowu nie pojechała na Euro. Był to też ostatni turniej, w którym gospodarz musiał uczestniczyć w kwalifikacjach.

Oba mecze półfinałowe, a także spotkanie o 3. miejsce rozstrzygnęły się dopiero w dogrywkach. Pojedynek finałowy pomiędzy Czechosłowacją i Niemcami, którzy bronili tytułu sprzed czterech lat, zakończył się serią rzutów karnych. Decydującą bramkę, po tym, jak pomylił się Uli Hoeness, strzelił Antonin Panenka. Jego słynna "panenka" (mocny zamach i… delikatne podcięcie piłki) przeszła do historii futbolu...

Medaliści: 1. Czechosłowacja, 2. RFN, 3. Holandia

1980 - Włochy

Szóste mistrzostwa znowu odbyły się bez Polaków. Biało-czerwoni pokonali Islandię i Szwajcarię, ale przegrali i zremisowali z NRD. Na osłodę tych nieudanych eliminacji pozostało zwycięstwo i remis z Holandią.

Po raz drugi gospodarzami mistrzostw byli Włosi, ale nie udało im się tym razem stanąć na podium, bo przegrali pojedynek o brąz z Czechosłowacją po rzutach karnych (8:9). Było to ostatnie spotkanie o trzecie miejsce w historii rozgrywek. ME wygrali po raz drugi Niemcy.

Medaliści: 1. RFN, 2. Belgia, 3. Czechosłowacja

1984 - Francja

Tylko jedno zwycięstwo, dwa remisy i trzy porażki oznaczały dla Polaków trzecie miejsce w grupie eliminacyjnej. Nasi reprezentanci mistrzostwa Europy znowu musieli zobaczyć w telewizji.

Szóstymi mistrzami Europy zostali Francuzi. To był też duży sukces najlepszego piłkarza turnieju Michela Platiniego (od 2007 roku jest prezydentem UEFA - red.). Francuz w pięciu meczach zdobył 9 goli i został królem strzelców wszech cza-sów. Do dnia dzisiejszego nikt nie pobił tego rekordu i nie strzelił więcej goli w jednym turnieju.

Medaliści: 1. Francja, 2. Hiszpania, 3. Dania

1988 - RFN

Polacy znowu nie mieli szczęścia w eliminacjach. Trafili w nich na Holandię, która później sięgnęła po złoty medal. Nasi piłkarze nie potrafili wygrać u siebie ze słabiutkim Cyprem.

W meczu finałowym Holandia pokonała na stadionie w Monachium Związek Radziecki 2:0. Obie te drużyny spotkały się wcześniej w rywalizacji grupowej i wtedy wygrała drużyna ZSRR.

Medaliści: 1. Holandia, 2. Związek Radziecki, 3. RFN

1992 - Szwecja

Po przemianach w Europie po raz pierwszy udział w ME wzięła reprezentacja zjednoczonych Niemiec. O prawo startu w turnieju głównym walczyła również jedenastka Związku Radzieckiego, ale zastąpiła ją jedenastka Wspólnoty Niepodległych Państw. Z kolei ze względu na wojnę na Bałkanach wykluczona została Jugosławia i jej miejsce zajęła Dania. Duńczycy wykorzystali szansę i choć większość z nich ściągnięta została z wakacji, sięgnęli po złoty medal.

Nasi piłkarze prowadzeni przez selekcjonera Andrzeja Strejlaua nie zdołali wyprzedzić Anglii oraz Irlandii.

Medaliści: 1. Dania, 2. Niemcy, 3. Holandia

1996 - Anglia

W 10. jubileuszowym turnieju wystąpiło już 16 drużyn. W tym gronie zabrakło ponownie Polaków. Wielcy faworyci turnieju - Anglicy - musieli obejść się smakiem. Przegrali w półfinale z Niemcami. Zespół dowodzony przez Juergena Klinsmanna w decydującym meczu ograł Czechów. W doliczonym czasie gry pierwszego złotego gola w historii turnieju strzelił Oliver Bierhoff.

Medaliści: 1. Niemcy, 2. Czechy, 3. Anglia

2000 - Belgia i Holandia

Tradycyjnie już mistrzostwa Europy odbyły się bez drużyny Polski. O trzecim miejscu w grupie naszej drużyny zadecydował gorszy bilans meczów bezpośrednich z Anglią.

Po raz pierwszy UEFA przyznała prawo do zorganizowania mistrzostw dwóm krajom. Na boiskach Holandii i Belgii najlepsi okazali się mistrzowie świata Francuzi, którzy w finale pokonali po dogrywce Włochów 2:1.

Medaliści: 1. Francja, 2. Włochy, 3. Holandia

2004 - Portugalia

W finale spotkały się te same drużyny, które rozpoczynały Euro w Portugalii. Czarny koń tych mistrzostw, Grecy, po wyeliminowaniu wcześniej faworyzowanych drużyn Francji i Czech, w finale ograli gospodarzy 1:0. Grecja, której nikt nie brał pod uwagę, została dziewiątym mistrzem Europy.

A Polacy? W Portugalii biało-czerwonych znowu nie było.

Medaliści: 1. Grecja, 2. Portugalia, 3. Czechy

2008 - Austria i Szwajcaria

Po raz pierwszy reprezentacja Polski zagrała w Euro. Prowadzona przez Leo Beenhakkera drużyna ograła takie zespoły jak Portugalia, Belgia czy Serbia. W Austrii jednak niczego wielkiego nie dokonała. Po porażkach z Niemcami i Chorwatami oraz remisie z gospodarzami szybko wróciła do domu. W pamięci pozostał jedynie karny podyktowany przeciwko nam w 93. minucie meczu z Austrią przez Anglika Howarda Webba.

Turniej od początku do końca należał do Hiszpanów. W finale pokonali Niemców 1:0.

Medaliści: 1. Hiszpania, 2. Niemcy, 3. Rosja

*Euro 2012 w DZ: eksperci typują wyniki meczów, wywiady z gwiazdami, strefa kibica
*Nowy podział Śląska: koniec woj. opolskiego i śląskiego, wspólne górnośląskie