Olgierd Łukaszewicz o upamiętnieniu Kutza: Wystawa o artyście zamiast pokoju pamiątek. Gorliwi umniejszający go na Śląsku? Marne świadectwo

Co zrobić na Śląsku z Kazimierzem Kutzem?
W jakim wymiarze?

Pamięci.
Andrzej Wajda miał niedawno wystawę w Muzeum Narodowym w Krakowie. Wspaniałą. Pokazywano go jako wielkiego artystę, przez pryzmat zdjęć, fragmentów filmów, notatek. Chciałbym, żeby Kutza też tak upamiętniono: jako artystę, ale też pisarza, komentatora. Jakieś próby już były, na przykład izba pamięci w Szopienicach...

Gdzie Muzeum Narodowe, a gdzie – z całym szacunkiem – Szopienice?
No właśnie. Jako 18-latek Kutz wyfrunął stamtąd i nigdy nie wrócił. Więc co tam odtwarzać? Typowe mieszkanie śląskie. Kutza trzeba upamiętnić jako twórcę, od tej strony na niego patrzeć. Dlatego przywołałem wystawę Wajdy. Artysta, a nie „to jego okulary, to jego książka”. Rodowód śląski, artefakty mają znaczenie, ale jego dorobek jest przecież nie tylko śląski.

Wdowa po Kazimierzu Kutzu chciała przekazać pamiątki Muzeum Śląskiemu – by odtworzyć tam jego gabinet. Muzeum mówi nie. Co pan o tym sądzi?
Za mało wiem o tej sprawie. Gdyby ktoś zapytał mnie, jak upamiętnić Kutza, to właśnie tak jak powiedziałem. Rodzina ma kryteria rodzinne, ja mam kryteria kogoś, kto uczestniczył w dziele Kutza. Mówię to z dużą ostrożnością, bo oczywiście cały Śląsk powinien być dumny z takiego artysty i należy spróbować pokazać, jak wyglądały jego inspiracje, z jakiego środowiska się wywodził, jakim fenomenem, również społecznym był… Sam wolałbym obrazu artysty zamiast pokoju pamiątek.

A może jest jakiś problem z upamiętnieniem Kutza na Śląsku? Inny przykład to Panteon Górnośląski, o który nie wiadomo, czy znajdzie miejsce dla Kutza.
To uważam za małość. Kutz to postać z wielkiej śląskiej trójki: z Korfantym i Ziętkiem. Artysta, który stworzył poetycką syntezę śląskości. Czy trzeba to w ogóle tłumaczyć?

Obecna władza ma problem z Kutzem-politykiem i komentatorem?
Wie pan, Kiszczak przepraszał Kutza kiedyś za to śląskie władze go internowały. Jakkolwiek to zabrzmi. Ale tu jest podobna zasada. Przecież wiceminister Sellin, wiceminister kultury dołożył się do rewitalizacji filmów Kutza. Sam mówił do mnie: „Tak, pan Kutz krytykował PiS, ale jego dzieła są wielkie, patriotyczne i godne uwiecznienia”. Ci, którzy chcą pomniejszyć Kutza na śląsku niech się skontaktują z centralą, bo są zbyt gorliwi w tych działaniach. I wystawiają sobie marne świadectwo.