Sofia, czyli mądrość. Odwiedzamy stolicę Bułgarii naznaczoną wiekami historii i Monastyr Rylski skryty wśród gór

Historia Sofii rozpoczyna się kilka stuleci przed naszą erą. Początkowo była to tracka osada o nazwie Serdika. Zanim została podbita przez Rzymian około roku 29 n.e., w mieście osiedliło się plemię Odryzów, później Serdika na krótko weszła w posiadanie Filipa Macedońskiego i jego syna Aleksandra Wielkiego.

W 106 roku miasto stało się centrum lokalnej administracji rzymskiej. Dzięki temu Ulpia Serdica, bo Sofia nazywała się za czasów rzymskich, szybko się rozrosła. Budowano wieże i mury obronne, łaźnie publiczne i wiele innych świeckich i religijnych budowli. Następnie miasto weszło w skład Cesarstwa Bizantyjskiego, a później stało się częścią pierwszego państwa bułgarskiego.

Od końca XIV wieku Sofia, podobnie jak znaczna część Bałkan, znalazła się pod panowaniem tureckim. W styczniu 1878 roku Sofia wraz z Bułgarią znalazły się pod silnymi wpływami Rosji, która wyparła Turków z Półwyspu Bałkańskiego. Podczas II wojny światowej Bułgaria była sprzymierzeńcem nazistowskich Niemiec, kraj został zdobyty przez armię sowiecką i po zakończeniu wojny Sofia stała się stolicą Ludowej Republiki Bułgarii. Oficjalnie wpływy sowieckie zakończyły się w 1989 roku, jednak nieco ponad 40 lat komunistycznych rządów odcisnęły na Sofii bardzo wiele śladów.

Jednym ze śladów w stolicy Bułgarii, które poprzedni ustrój zostawił, przynajmniej pośrednio, jest Statua Svety Sofii – pomnik św. Zofii. Wcześniej na obelisku ustawiony był pomnik Włodzimierza Lenina. Po zmianie władzy pojawiła się konieczność zmiany rzeźby, Lenina postanowiono zastąpić Zofią. Jest to pomnik, który do dziś budzi wśród mieszkańców miasta skrajne uczucia. Co prawda, ozdobiona symbolami władzy, sławy i mądrości, korona Zofii była inspirowana starym godłem Sofii z 1900 roku, ale posąg uważany jest za pogański i zbyt erotyczny. A i sama święta z Sofią… nie miała nic wspólnego.

W Sofii znajduje się zaledwie jeden meczet, który do dziś pełni swoją pierwotną funkcję. Dziwne, biorąc pod uwagę, że Turcy władali na tym terenie przez blisko pół tysiąclecia. Powodem takiego stanu rzeczy ponownie jest poprzedni ustrój. Po zakończeniu rządów osmańskich, w mieście funkcjonowały aż 32 meczety, dziś zachowało się zaledwie pięć. Za czasów Ludowej Republiki Bułgarii meczety rozbierano lub zamieniano na obiekty świeckie. Co prawda meczet Bania Baszi Dżamija w latach 1944-1989 nie pełnił swojej funkcji, ale udało się zachować go w praktycznie niezmienionej formie.

Bania Baszi Dżamija jest jednym z najstarszych meczetów w Europie. Został wybudowany najprawdopodobniej w latach 1566-1567. Obiekt formalnie nie jest dostępny dla turystów, ale bez przeszkód można do niego wejść poza czasem modlitw. Wchodząc do muzułmańskiej świątyni należy pamiętać o zdjęciu obuwia i odpowiednim stroju.

Jednym z dziwniejszych miejsc w Sofii jest Sobór św. Aleksandra Newskiego. Cerkiew wybudowano na cześć rosyjskiego cara Aleksandra II, dzięki któremu w Bułgarii zakończyło się panowanie tureckie. Obiekt zaprojektował rosyjski architekt Pomerancew w stylu neobizantyńskim, bardzo popularnym w XIX-wiecznej Rosji. Kopuły świątyni są pozłacane, zaś wejście jest ozdobione marmurem ze Sieny i Carrary. Sam obiekt, ukończony w 1912 roku, może w gruncie rzeczy nie jest dziwny. Dziwna jest jego nazwa, przynajmniej dla Bułgarów. Przeciętny mieszkaniec Sofii zapytany o to, kim był Aleksander Newski odpowie: „yyy… to ten od cerkwi?”. Nazwę wybrano, by przypodobać się ówczesnej władzy Rosji. Święty był patronem carskiej rodziny, jednak z Bułgarią nie miał nic wspólnego.

To jedynie część miejsc, które warto zobaczyć w Sofii. Co jeszcze kryje miasto? Zapraszamy do naszej galerii.

Poniżej dalsza część artykułu

Monastyr Rylski, czyli Рилски манастир położony jest w kotlinie masywu górskiego Riła, któremu zawdzięcza swoją nazwę. Znajduje się około 120 km na południe od Sofii, jednak odwiedzając bułgarską stolicę warto poświęcić czas i wybrać się do Riły.

Sam monastyr leży na wysokości 1100 m n.p.m. i został założony w XIV wieku. Od 10. stulecia istniała tu pustelnia Iwana z Riły, bułgarskiego mnicha. Obiekt skryty wśród gór jest ważnym symbolem bułgarskiego oporu przeciwko władzy tureckiej oraz symbolem odrodzenia narodowego w XVIII i XIX wieku.

Na ogromny kompleks klasztorny składają się budynki o łącznej kubaturze 32 tys. m³ wybudowane wokół cerkwi Świętej Bogurodzicy. Mury o grubości 2 m i wysokości 24 m sprawiają, że z zewnątrz monastyr wygląda, jak warownia. W 1983 roku obiekt został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.