Stop nudzie - naucz się rozpoznawać gwiazdozbiory i planety. Czy znajdziesz na niebie Wielki Wóz lub gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy?

Planetarium Śląskie, w związku z epidemią koronawirusa i konsekwencją tego, że więcej czasu spędzamy w domu, rozpoczęło cykl publikacji pod nazwą "Niebo z balkonu". Na profilu Facebooka Planetarium Śląskiego, pracownicy dodają porady - co można ciekawego w danym tygodniu zobaczyć na niebie.

W odcinku 4 cyklu pn. "Niebo z balkonu" Krzysztof Dwornik z Planetarium Śląskiego przygotował ciekawe informacje o gwiazdozbiorach oraz asteryzmach. Wyjaśnijmy, że asteryzm to układ gwiazd tworzący jakiś charakterystyczny wzór na niebie, ale nie będący gwiazdozbiorem. Potraficie na niebie odnaleźć Wielki Wóz? Okazuje się, że Wielki Wóz wcale nie jest gwiazdozbiorem. To właśnie asteryzm. Czym jednak jest gwiazdozbiór? To wyjaśnia właśnie Krzysztof Dwornik.

- Tysiące lat temu, w czasach, gdy nie było telewizji, internetu, smartfonów, radia, a nawet sztucznych źródeł światła, ludzie patrzyli w idealnie ciemne niebo, na którym widzieli gwiazdy o różnej jasności. Te najjaśniejsze, nawet mimowolnie, łączyli w wyobraźni liniami tworząc konstelacje, które kojarzyli z postaciami zwierząt, ludzi, bohaterów ze swoich legend i mitów. Różne nacje na całym świecie, tym samym układom gwiazd przypisywały inne znaczenie. I tak np. Inuici widzieli w tym samym obszarze nieba Karibu, a Grecy - Wielką Niedźwiedzicę - informuje Krzysztof Dwornik na Facebooku Planetarium Śląskiego.

Gwiazdy o różnej jasności ludzi łączyli liniami tworząc konstelacje, które kojarzyli ze zwierzętami czy bohaterami z legend.

Jak możemy dowiedzieć się dalej, większość gwiazdozbiorów na niebie północnym pochodzi właśnie ze starożytnej Grecji. Krzysztof Dwornik podkreśla, że przez setki lat podział nieba na gwiazdozbiory był „otwarty" - nie było ustalonych zasad, przez co niektóre gwiazdy należały do dwóch różnych gwiazdozbiorów albo nie należały do żadnego (to tak jakby dom miał dwa adresy, albo nie miał adresu w ogóle).

- Na początku XX wieku astronomowie zrzeszeni w Międzynarodowej Unii Astronomicznej postanowili zrobić z tym porządek i po kilku latach debat ustanowili sztywny podział nieba na gwiazdozbiory. Od tego momentu gwiazdozbiór to określony obszar na niebie, którego granice przebiegają wzdłuż południków i równoleżników niebieskich. Te współczesne granice zostały tak ustalone, aby pokrywały się z wyobrażeniami ze starożytności - dodaje Krzysztof Dwornik.

Obecnie na niebie jest 88 gwiazdozbiorów. Ta liczba się już nie zmieni!

Powstawać mogą natomiast nowe asteryzmy. Wiele asteryzmów w różnych państwach ma też inną nazwę. Na Wielki Wóz w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie mówi się Big Dipper (Wielka Chochla), a w Wielkiej Brytanii i Irlandii The Plough (Pług).

- Ciekawym asteryzmem jest też Wieszak, który można zobaczyć przez lornetkę latem wewnątrz tzw. Trójkąta Letniego, tworzonego przez gwiazdozbiory Lutni, Orła i Łabędzia - podpowiada Krzysztof Dwornik.