Zabawka tradycyjna może być atrakcyjna. XII Międzynarodowy Konkurs na Zabawkę Tradycyjną "Niebieski świat"

W tym roku, już po raz dwunasty, Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej i Oravské kultúrne stredisko w Dolným Kubinie organizują Międzynarodowy Konkurs na Zabawkę Tradycyjną. Tegorocznym motywem jest „Niebieski świat”, czyli zabawki tradycyjne, przeznaczone dla dzieci i młodzieży z autyzmem. Zakończono przyjmowanie prac. Ile ich jest w tym roku?

Czekamy jeszcze na zabawki ze Słowacji, które mają dojechać w środę (2 czerwca). Na razie mamy około 120 wykonanych przez 25 twórców.

Inspiracją jest zabawka wykonana z drewna, nawiązująca do motywów ludowych, regionalnych. Każda z edycji ma swoje hasło, które inspiruje twórców. Czym charakteryzuje się zabawka dla dzieci autystycznych, jakie zabawki zgłoszono?

To oczywiście wykonane z drewna ptaszki, koniki, charakterystyczne dla typowej zabawki tradycyjnej. Ale mamy też w tym roku sporo gier, adresowanych właśnie do dzieci z autyzmem, czyli np. takie, które służą do rozpoznawania i nazywania emocji, co jest ważne w terapii. Mamy puzzle, ale i lalki typu motanki, czyli wykonane bez użycia igły.

Czy współczesne dzieci, wychowane na komputerach i grach w telefonie można przekonać jeszcze do zabawki tradycyjnej? Odnoszę wrażenie, że to bardziej rodzice zachwycają się tego typu zabawkami. Jedni, bo budzą w nich sentyment, inni, bo doceniają walory, których nie mają te popularne, dostępne w marketach.

Nasz konkurs z jednej strony ma popularyzować tego typu zabawki, z drugiej strony dać odpowiedź, jak ta tradycja radzi sobie w XXI wieku. I obserwujemy, że powoli, ale jednak wraca zainteresowanie tego typu zabawkami. Ludzie już mają dość zalewającej nas plastikowej „chińszczyzny”. Problem jednak polega na tym, że nie przybywa ich twórców. W większości to osoby starsze, coraz mniej tradycję wykonywania tych zabawek przejmuje młodsze pokolenie. I temu też chcemy zaradzić.

Co jest największym atutem zabawki tradycyjnej?

Przede wszystkim to, że mają swój indywidualny rys. Nie ma dwóch identycznych, każda czymś się różni, ma coś, co sprawia, że to ta „jedna i jedyna”. To wszystko pojedyncze egzemplarze. Ich twórcy wkładają w nie całe swoje serce i przede wszystkim myślą o dziecku, o tym, aby ta zabawka stała się dla nich ważna.

My, dorośli już wiemy, że ta indywidualność jest czymś pożądanym, ale dzieci zwykle chcą mieć takie zabawki, jak większość, wyróżnianie się nie jest czymś atrakcyjnym…

Tak, to prawda. Ale z drugiej strony, dziecko, które przyniesie do przedszkola zupełnie inną, nową zabawkę, budzi zainteresowanie wśród innych dzieci.

Świadomi rodzice kupując zabawki zwracają też uwagę na atesty. Czy zabawki tradycyjne je mają?

Tak, oczywiście. Bardzo zwracamy na to uwagę, jak również na kwestie materiałów, z których są wykonane. Nawet farby, którymi są pomalowane te zabawki, muszą mieć atesty. Także osoby, które są w naszej komisji konkursowej zwracają uwagę na wszystkie aspekty – mamy i etnografa i pedagoga, który pracuje z dziećmi autystycznymi. Tu kwestie bezpieczeństwa są szczególnie ważne.

Konkurs ma charakter międzynarodowy. Obejmuje pogranicze polsko-słowackie, a jednak okazuje się, że możemy być zaskoczeni odmiennością...W czym najbardziej przejawiają się te różnice?

Przede wszystkim, jeśli chodzi o materiały, tworzywo z którego wykonane są te zabawki. Te ze Słowacji na przykład mają specjalne ryzowania, czyli rzeźbione elementy, wśród materiałów pojawiają się liście kukurydzy czy drut. Taka zabawka tradycyjna nie jest w Polsce znana i to też jest bardzo ciekawe.

Czy zabawki będzie można zobaczyć?

Tak, oczywiście. W II połowie lipca u nas na wystawie, następnie jesienią pojadą na Słowację. A potem zostaną przekazane podopiecznym Krajowego Towarzystwa Autyzmu Oddział Terenowy w Bielsku-Białej.