7. Międzynarodowy Festiwal OPEN THE DOOR w Katowicach. Spektakle, filmy, spotkania

Ostatni dzień przed rozpoczęciem Międzynarodowego Festiwalu OPEN THE DOOR był wyjątkowo gorący i nie mówimy tu tylko o pogodzie

To prawda! Tak się złożyło, że kilka zagranicznych grup przyjechało jednocześnie, właśnie w ostatnim dniu. Goście z Ukrainy przyszli do teatru prosto z autobusu, bo ich podróż się przedłużyła, kilka godzin spędzili na granicy. Przyjechał też zespół z Francji, którego spektakl „To nie tam, to tamtędy” wymaga dłuższego montażu, więc wpadli do nas od razu na wizję lokalną i w tym samym czasie przyjechał także zespół z Wielkiej Brytanii.

A to przecież nie wszystkie zagraniczne grupy teatralne, które zaprezentują się podczas tegorocznej edycji

Oczywiście, będzie ich przybywać. Wśród nich m.in. goście z Niemiec – z dobrze znanego publiczności Festiwalu OTD Staatstheater Kassel, którzy pokażą spektakl „Niosąca pokój” dotykający ważnego tematu roli sztuki, ale też tego, jak przeszłość odciska swoje piętno na życiu współczesnych ludzi, w tym mieszkańców Bliskiego Wschodu, artyści z Grecji, którzy będą podróżować do nas z kilku krajów, by zaprezentować spektakl „Republika Baklawy”, brytyjski zespół muzyczny The Tiger Lillies, czy zespół z Peru, który przyjedzie do nas z bardzo autorską wersją „Hamleta”. Program jest naprawdę bogaty i różnorodny.

Chociaż współcześnie podróżowanie wydaje się proste, nie możemy zapominać, że są okoliczności, które niestety mają wpływ na to, że nie jest tak do końca. Wojna na Ukrainie trwa.

Tak, to prawda. Przykładem, że może być to wyzwanie, jest faktycznie zespół z Ukrainy. Zadbaliśmy oczywiście, aby dopełnić wszelkich formalności, ułatwiających naszym gościom przyjazd. W zespole ukraińskim są też mężczyźni, musieliśmy przedstawić służbom granicznym odpowiednie dokumenty potwierdzające cel przyjazdu. Większym jednak wyzwaniem organizacyjnym i logistycznym było samo przygotowanie spektaklu, który prezentują ukraińscy artyści, bo jest on za każdym razem trochę inny. To zaskakująca interpretacja „Dziadów” Adama Mickiewicza, bardzo wyrazista, bardzo antywojenna, kładąca nacisk na fakt, że ta wojna tak naprawdę dotyczy nas wszystkich.

To już siódma edycja, która potrwa od 1 do 9 czerwca. W swoim założeniu ma zwracać uwagę na kwestie wykluczenia, inności, problemów z tym związanych, a jednocześnie pokazać, jak otwarcie się na różnorodność nas wzbogaca. Przypomnijmy, jak zrodziła się idea wydarzenia

Kilka lat temu Robert Talarczyk, dyrektor Teatru Śląskiego powiedział mi, że marzy mu się, aby teatr realizował festiwal, który będzie dotyczył m.in. wykluczenia. Zaprosił mnie do współpracy. To był impuls do rozmowy o tym, co tak naprawdę oznacza wykluczenie. Pierwotnie myślał o prezentacji prac artystów z niepełnosprawnością. Jednak doszliśmy do wniosku, że wykluczenie ma wiele twarzy i wymiarów, i że zależy nam, aby do tej artystycznej rozmowy o trudnych doświadczeniach, z którymi każdy z nas zmaga się w różnych momentach swojego życia, włączyć przedstawicieli różnych grup społecznych. Zawsze podkreślam, że to festiwal, którego celem jest włączanie. Prezentujemy też bardzo różnorodne formy przekazu. Chcemy pokazywać świat, który zaprzecza stereotypom billboardowej wersji rzeczywistości, w której wszyscy są sprawni, piękni, zawsze uśmiechnięci. Tak oczywiście nie jest, natomiast często dajemy się zmanipulować tym wizerunkom i próbujemy sięgnąć tych wyobrażeń. A przecież każdy z nas mierzy się w pewnym momencie swojego życia z problemami, trudne sytuacje, czasem wręcz tragedie dzieją się tuż obok nas. Jak choćby wojna na Ukrainie czy konflikt na Bliskim Wschodzie. I tak powstała idea prezentacji nas, jako społeczeństwa, które składa się z osób w różnych momentach życia, będących w różnym wieku, różnych pod wieloma względami - społeczeństwa bogatszego dzięki różnorodności. I to jest element, który zawsze jest podkreślany podczas każdej edycji.

Festiwal „inności” – ale czy podczas każdej edycji mamy otwarcie w nowym kierunku?

Co roku mamy inny program, ta „inność” faktycznie za każdym razem ma nowe oblicze. Staramy się reagować na to, co się dzieje wokół nas, chcemy, aby festiwal rezonował ze światem współczesnym, z tym co nas dotyka. Dlatego po wybuchu wojny w Ukrainie, na otwarcie był pokaz spektaklu zrealizowanego przez artystki z Ukrainy w ramach programu rezydencyjnego, którego inicjatorem był nasz teatr. Teraz otwieramy festiwal spektaklem „Dziady”, bo sytuacja za wschodnią granicą trwa i jesteśmy świadkami nieprawdopodobnej, rozwijającej się agresji.

Tematyka przekazu festiwalowego to jedno, ale jest też kwestia jego uczestników i twórców

Staramy się otwierać na twórców z niepełnosprawnością, ale też na odbiorców, którzy być może nie zaglądają do teatru, bo wydaje im się, że to nie jest ich świat, a my pokazujemy, że owszem jest ich jak najbardziej. A jeśli nawet kiedyś myśleli inaczej, to przekonamy, że dziś jest częścią życia – każdego człowieka. Bardzo dużą wagę przywiązujemy też do dostępności – prezentujemy spektakle z audiodeskrypcją, tłumaczeniem na polski język migowy, z napisami w języku polskim i angielskim.

Wydarzenie łączy w sobie zarówno spektakle teatralne, prezentacje filmowe, ale też spotkania, dyskusje. W tegorocznej edycji znalazł się panel dotyczący projektu „Pokaż się!” autorstwa kolektywu Śląsk Przegięty skupiający się na włączaniu osób LGBT+ z niepełnosprawnością wzroku w społeczność queerową

Będzie możliwość rozmowy o doświadczeniach osób reprezentujących tę grupę, którą chcemy bliżej poznać. To właśnie wpisuje się w kluczowe „otwarcie drzwi”, czyli hasło festiwalu, służącego do pokazywania różnych perspektyw, sposobów myślenia, doświadczeń osób reprezentujących bardzo różne grupy społeczne.

Jeśli spojrzymy na spektakle prezentowane przez zagranicznych gości, możemy przekonać się, jak radzą sobie z innością? Ma na to wpływ kultura i mentalność w danym kraju? Są bardziej otwarci, bardziej tolerancyjni? Może to, co u nas jest innością, u nich jest już „normalnością”? Czy przerobili te problemy, czy są dalej w akceptacji pewnych środowisk niż ma to miejsce w polskiej rzeczywistości?

Myślę, że te kwestie, problemy są uniwersalne. Spojrzenie, że tak powiem, z oddali, pozwala jednak łatwiej zauważyć pewne zjawiska. Oglądając grecki spektakl „Republika Baklawy”, który w zabawnej, surrealistycznej formie opowiada o stereotypach związanych z pochodzeniem, będziemy się pewnie świetnie bawić, ale zauważymy też absurdy, o których opowiadają nam jego twórcy. Tak naprawdę te stereotypy, mogą odnosić się do różnych grup, ale działają w taki sam sposób. Z drugiej strony spektakle zrealizowane przez artystów z rozmaitych części świata pokazują, jak społeczności innych krajów radzą sobie z podejściem do inności. Przykładem może być spektakl brytyjski „Jeden z dwojga”. W opowieści o rodzeństwie z porażeniem mózgowym warto zwrócić uwagę na wątek drogi przez system edukacji. Przyjrzeć się temu, jakie możliwości w tym zakresie są w Wielkiej Brytanii, co zostało zmienione, co ułatwiono i w czym są właśnie o krok dalej niż my. Pięknym projektem, niosącym przesłanie, jak radzić sobie z trudnościami jest spektakl „To nie tam, to tamtędy”, dla którego punktem wyjścia była refleksja zrodzona podczas protestów w Seulu. I w przesłaniu tego spektaklu zawiera się optymistyczny głos o tym, że jesteśmy jako społeczeństwo silni i wspólnie możemy wiele zrobić dla siebie – wzajemnie.

Program
01— 09.06.2024 Katowice | TEATR ŚLĄSKI OPEN THE DOOR7. Międzynarodowy Festiwal 7th International Festival

1 czerwca | sobota

12.00 | Kino Światowid | 2 h AKADEMIA PANA KLEKSA reż. Maciej Kawulski projekcja filmu z audiodeskrypcją z zastosowaniem aplikacji AudioMovie, kino przyjazne sensorycznie

16.00 i 20.00 | Duża Scena | 2 h DZIADY (ДЗЯДИ) reż. Maja Kleczewska Iwano-Frankiwski Narodowy Akademicki Teatr Dramatyczny im. Iwana Franko (Ukraina) napisy w języku polskim

2 czerwca | niedziela

12.00 | Kino Światowid | 1 h 35' ZA DUŻY NA BAJKI 2 reż. Kristoffer Rus projekcja filmu z audiodeskrypcją z zastosowaniem aplikacji AudioMovie, kino przyjazne sensorycznie

19.00 | Duża Scena | 1 h WYBIERAJĄC ZAKAZANE (CHOSEN HARAM) Sadiq Ali | Turtle Key Arts (Wielka Brytania)

21.00 | Rynek, plac przed Skarbkiem | 45' TO NIE TAM, TO TAMTĘDY (C’EST PAS LÀ, C’EST PAR LÀ/ IT'S NOT HERE, IT'S OVER HERE) reż. Juhyung Lee

GALMAE (Francja, Korea Południowa) spektakl plenerowy

3 czerwca | poniedziałek

16.00 | Kino Światowid | 1 h 40' STRZĘPY reż. Beata Dzianowicz projekcja filmu z napisami w języku angielskim

19.00 | Scena w Malarni | 1 h 10' NIC. PRÓBA O „KRÓLU LEARZE” I „BURZY” WILLIAMA SZEKSPIRA. ESEJ NA GŁOS I KONTRABAS Tadeusz Sławek, Bogdan Mizerski, Joanna Kściuczyk-Jędrusik

oraz aktorzy Teatru Śląskiego wydarzenie towarzyszące

4 czerwca | wtorek

17.00 | Scena Kameralna | 1 h 40' DON KICHOT reż. Jakub Roszkowski Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach wydarzenie towarzyszące napisy w języku polskim i angielskim

19.00 | Duża Scena | 1 h 30' NIOSĄCA POKÓJ (DIE FRIEDENSSTIFTERIN/ PEACEMAKER) reż. Josua Rösing Staatstheater Kassel (Niemcy) napisy w języku polskim, audiodeskrypcja, tłumaczenie na PJM

5 czerwca | środa

17.00 | Scena w Malarni | 1 h 30' SZTUKA GŁUCHYCH. DEAF-ART I RUCHDE’VIA W STANACH ZJEDNOCZONYCH prezentacja Michała Justyckiego w PJM tłumaczenie na polski język foniczny

19.00 | Scena Kameralna | 1 h 40' DON KICHOT reż. Jakub Roszkowski Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego w Katowicach wydarzenie towarzyszące napisy w języku polskim i angielskim

6 czerwca | czwartek

17.00 | Scena w Malarni | 1 h 30' MIĘDZY ŚWIATAMI spotkanie z Klaudią Wysiadecką, autorką prezentowanej podczas Festiwalu instalacji „Między światami”, Justyną Szklarczyk-Lauer z ASP w Katowicach oraz Dagmarą Stanosz z Fundacji Antropologii Komunikacji „Ingraft” tłumaczenie na PJM

19.00 | Duża Scena | 1 h 40' REPUBLIKA BAKLAWY (H ΔΗΜΟΚΡΑΤΊΑ ΤΟΥ ΜΠΑΚΛΑΒΆ ) reż. Anestis Azas Athens and Epidauros Festival & Projektor Non Profit Organization (Grecja)

napisy w języku polskim, audiodeskrypcja, tłumaczenie na PJM

7 czerwca | piątek

18.00 | Scena w Malarni | 1 h 15' WYSPA MOJEJ SIOSTRY reż. Joanna Piwowar-Antosiewicz Teatr Mały w Tychach tłumaczenie na PJM

20.00 | Duża Scena | 1 h 30' THE TIGER LILLIES koncert wydarzenie towarzyszące

8 czerwca | sobota

19.00 | Scena w Malarni | 1 h JEDEN Z DWOJGA (ONE OF TWO) reż. Joe Douglas Jack Hunter | Independent Arts Projects (Wielka Brytania) napisy w języku polskim, tłumaczenie na PJM

21.00 | Rynek, plac przed teatrem | 55' KASPAR reż. Paweł Szkotak Teatr Biuro Podróży z Poznania spektakl plenerowy

9 czerwca | niedziela

15.00 | Kino Światowid | 2 h 15' KOBIETA Z... reż. Małgorzata Szumowska, Michał Englert projekcja filmu z otwartą audiodeskrypcją

18.00 | Duża Scena | 1 h 35' HAMLET reż. Chela De Ferrari Teatro La Plaza (Peru) napisy w języku polskim, audiodeskrypcja,, tłumaczenie na PJM