Czarne plamy i osad na liściach? To nie brud, tylko coś gorszego. Wyjaśniam, co to jest i co z tym zrobić, zanim zaszkodzi roślinom

Późną wiosną i latem na liściach różnych roślin można zauważyć czarne plamy i osad. Czasem występują też na owocach, np. porzeczkach, ale też innych. Ten czarny osad często bierzemy za brud, np. z pobliskiej jezdni. Ale pojawiają się on także na roślinach, które rosną z dala od dróg. Albo tylko na niektórych. O co chodzi? Pomijając np. przydrożne żywopłoty, te czarne plamy i osad to nie brud, tylko tak zwane grzyby sadzakowe (inaczej grzyby czerniowe), które zajmują powierzchnię liści, a mogą też występować na owocach (i innych częściach roślin). Pokrywają je warstwą, przypominającą sadzę. Należy do nich wiele gatunków grzybów. Początkowo osad zajmuje niewiele miejsca i wygląda jak plamy, ale rozprzestrzenia się. Latem wiele liści jest już nim pokrytych niemal całkowicie.

Same grzyby sadzakowe nie są pasożytami roślin. Żyją na ich powierzchni. Ale już samo to jest dla roślin niebezpieczne. Jeśli warstwa tych grzybów jest duża, rośliny nie mogą korzystać ze słońca (prowadzić fotosyntezy), a przecież dzięki temu odżywiają się. Czarny osad zatyka też aparaty szparkowe w liściach i rośliny nie mogą „oddychać”. Zaatakowane liście z czasem żółkną, opadają, a roślina jest osłabiona. Mocno porażona może nawet zamrzeć, szczególnie jeśli jest delikatniejszym okazem.
A co z owocami pokrytymi takim osadem? Jeśli jest go niewiele, trzeba je dokładnie umyć i można zjeść. Jednak przy większym nasileniu problemu, lepiej zrezygnować z jedzenia.
(...) wśród grzybów sadzakowych pojawiają się gatunki groźne dla ludzi i zwierząt, a to dlatego, że mają zdolność produkowania naturalnych trucizn zwanych mykotoksynami. Mogą one choćby wywoływać alergie, rozstrój żołądka, ale problemem jest głównie ich działanie sprzyjające rozwojowi nowotworów. Tu szczególnie groźne są grzyby zwane kropidlakami – czytamy na stronie dionp.pl.

Czarny osad grzybowy można próbować zmyć z liści mocnym strumieniem wody (pamiętaj, żeby tego nie robić, gdy świeci na nie słońce). Ale przede wszystkim musisz zlikwidować przyczynę, czyli… mszyce!
Zanim pojawił się czarny osad, mogłeś zobaczyć na liściach błyszczące, lepkie kropelki, które szybko wysychały, ale pozostawały ich ślady. To spadź, czyli nadmiar soków roślinnych wydalanych głównie przez mszyce i inne szkodniki (m.in. przędziorki, tarczniki, miseczniki, mączliki). Spadź jest słodka i odżywcza, i właśnie ona jest sensem pobytu grzybów sadzakowych na liściach. Po prostu żywią się nią. Jeśli chcesz się pozbyć „sadzy” z roślin, musisz zlikwidować mszyce (lub inne szkodniki).
Walka z mszycami jest uciążliwa. Ale jest sporo środków zarówno domowych, jak i ekologicznych, które w tym pomogą. W ostateczności można też sięgnąć po opryski chemiczne (zawsze stosuj je zgodnie z zaleceniami producenta). Polecamy skuteczne sposoby na mszyce. Sprawdź, czego użyć do oprysków i co jeszcze zrobić.

Uwaga: czarne plamy na liściach mogą też powodować inne choroby, np. taka, która nazywa się po prostu czarną plamistością liści i często atakuje róże. To również choroba grzybowa, ale innego typu (pasożyty opanowują także wnętrze liści). Dla grzybów sadzakowych charakterystyczny jest to, że zaczernienia wyglądają jak pokryte sadzą.

Źródła

• Piątek, M., Grzyby sadzakowe na ozdobnych roślinach drzewiastych w środowisku miejskim - diagnostyka sprawców zespołu chorobowego w oparciu o innowacyjne zintegrowane analizy kultur in vitro oraz sekwencji DNA wielu loci, botany.pl
• Bereś, P.K., Bereś, B., Grzyby sadzakowe (czerniowe) na roślinach – czy są groźne?, dionp.pl