Dzisiaj Popielec. Środa Popielcowa rozpoczyna 40 dni Wielkiego Postu
Tradycja posypywania popiołem na znak pokuty sięga VIII wieku. Od XI stulecia zwyczaj ten przyjął się w całym Kościele. Popiół pochodzi ze spalonych palm, poświęconych w poprzednim roku podczas Niedzieli Palmowej.
Tego dnia obowiązuje wstrzemięźliwość i post. Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem o poście - osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia. W tym dniu ludzi wierzących obowiązuje post ścisły, tzn. jeden posiłek do syta, bez potraw mięsnych.
Okres Wielkiego Postu jest dla wiernych wezwaniem do odnowienia życia i wewnętrznego nawrócenia. Od jego początku, aż do Wigilii Paschalnej, nie mówi się Alleluja. W tym czasie, w każdy piątek w kościołach odprawia się nabożeństwo Drogi Krzyżowej, w niedzielę - nabożeństwo Gorzkich Żali.
Post zgodnie ze swoją nazwą nawiązuje do 40-dniowego pobytu Chrystusa na pustyni, gdzie pościł i był kuszony przez szatana. Jezus udał się w miejsce odosobnienia zaraz po przyjęciu chrztu z rąk św. Jana i przed rozpoczęciem publicznej działalności. Wtedy też św. Jan nawoływał do pokuty oraz przygotowania na przyjście Zbawiciela, który będzie chrzcił "Duchem Świętym i ogniem". Post jest więc jednym z elementów pokuty.
Już w starożytności na znak pokuty posypywano sobie głowy popiołem. Jeszcze na początku XX wieku w Popielec trwały zabawy. Karnawał kończył się pod koniec dnia dopiero wtedy, gdy głowy wiernych zostały posypane popiołem.
Rytuał wprowadzono do liturgii Kościoła ok. IV wieku i aż do X wieku przeznaczony był dla osób publicznie odprawiających pokutę. Ten prosty obrzęd stanowi pozostałość po starożytnej liturgii nakładania pokuty na publicznych grzeszników. Pokutnicy gromadzili się w świątyni, wyznawali grzechy, kapłan zaś posypywał ich głowy popiołem, nakazując opuszczenie wspólnoty na czas pokuty. Progi świątyń wolno im było znowu przestąpić dopiero po spowiedzi w Wielki Czwartek.
Dzisiaj Popielec. Środa Popielcowa rozpoczyna 40 dni Wielkiego Postu
Z czasem, dla podkreślenia solidarności Kościoła z grzesznikami, rozciągnięto wspomniany zwyczaj na wszystkich uczestników liturgii. W XI w. papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele.
Popiół jest symbolem umartwienia i nawrócenia się do Boga. Podobnie jak ogień, symbolizuje on moc oczyszczającą. Niekiedy pochodził ze starych cmentarnych krzyży, spalonych w Wielką Sobotę podczas święcenia ognia. Asceci dodawali go nieraz do jedzenia, a biedni - do wypieku chleba, by było go więcej.
- Ten dzień to moment przejścia. Rozpoczyna on przygotowania do świąt wielkanocnych - podkreśla dr Grzegorz Odoj, etnolog z Uniwersytetu Ślaskiego w Katowicach. Zwraca przy tym uwagę na dwa fakty: po pierwsze tego typu momenty przejścia nie są ograniczone tylko do kultury chrześcijańskiej, po drugie natomiast - i to może nieco zaskakiwać - sam Popielec jeszcze względnie niedawno na Śląsku był zdecydowanie bardziej "rozrywkowy" niż nam to dzisiaj może się wydawać.
- Na Śląsku Opolskim babskie combry często przeciągały się z wtorku na środę lub wręcz odbywały się dopiero w Popielec rano. Starsze stażem mężatki zabierały wówczas niedawno dopiero poślubione kobiety do karczmy i uświadamiały je, co do roli żony. Także w sprawach bardzo intymnych. A poza tym pito wódkę i tańczono - opowiada dr Odoj.
Jak dodaje w podobny sposób "celebrowano" Popielec w rejonie Gliwic i Pszczyny, z tą tylko różnicą, że tam w imprezie udział brali młodzi mężowie. Do starych popielcowych zwyczajów należały także rozmaite, często średniej jakości żarty (np. przypinanie do sukni kawałka nieświeżego mięsa), jakie mężczyźni czynili sobie z dziewcząt, które w ciągu minionego roku nie znalazły męża.
- Gwałtowne zanikanie tych obyczajów nastąpiło dopiero po II wojnie światowej. Dziś po tej ludyczności nie ma już śladu. Dziś z Popielcem kojarzy nam się wyłącznie obrzęd posypywania popiołem i post - komentuje dr Odoj.
*Zamieszki przed siedzibą JSW: Policja znowu strzelała do związkowców WIDEO + ZDJĘCIA
*Psychopata z Zabrza więził kobietę w kanale. Opis tortur jest drastyczny. Czy zostanie skazany?
*Zielony jęczmień na odchudzanie? Tak! To działa. Właśnie zielony jęczmień stosują gwiazdy TV
*Zwolnienia grupowe w Biedronce to fakt. Oto pracownicy do zwolnienia
*Śląsk Plus - pierwsza rejestracja za darmo. Zobacz nowy interaktywny tygodnik o Śląsku
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?