Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Fraulein Doktor, prawda o królowej szpiegów [HISTORIA DZ]

Grażyna Kuźnik
Pani doktor założyła skuteczną siatkę niemieckich szpiegów, która oplotła całą Europę
Pani doktor założyła skuteczną siatkę niemieckich szpiegów, która oplotła całą Europę arc
100 lat temu panna Elsbeth Schragmüller zaczyna oficjalną karierę szpiega w czasie Wielkiej Wojny. Badaczy fascynuje do dzisiaj.

Mówiono, że jest piękną blondynką, zimną i pozbawioną uczuć. Ale o umyśle ostrym jak brzytwa. Z doktoratem, co wtedy szokuje. "Doktor Fraulein" podobno uczy szpiegów z zasłoniętą twarzą, żeby nie rozpraszać ich swoją urodą i zachować tajemnicę. Korzysta z szyfru książkowego, którego nie da się złamać bez klucza. Czy dzięki niej niemiecki okręt podwodny stawia miny, na których tonie w 1916 roku okręt "Hampshire" z brytyjskim ministrem wojny na pokładzie? Czy przez nią Niemcy używają trujących gazów w bitwie pod Ypres w 1915 roku? Tysiące alianckich żołnierzy traci wtedy wzrok. Czy to ona zdobywa najcenniejsze plany aliantów w przebraniu pokojówki albo pielęgniarki? Kto wie. Ale dostaje w czasie wojny Krzyż Żelazny pierwszej klasy i stopień oficerski.

Jest nieuchwytna przez całą Wielką Wojnę. Krążą legendy o śmiertelnie niebezpiecznej agentce, ale jej nazwisko pozostaje nieznane. Taka właśnie inspiruje filmowców do dzisiaj; Bridget von Hammersmark z "Bękartów wojny" Quentina Tarantino czy doktor Elsa Schneider z filmu "Indiana Jones i ostatnia krucjata", wzorowane są na jej legendzie.

Kiedy 80 lat temu w śląskich kinach leci angielski melodramat "Miłość Fraulein Doktor", publiczność nie wie, że prawdziwa agentka żyje w Monachium. Tylko nieliczni dopuszczeni są do tej tajemnicy. Cała prawda wyjdzie na jaw dopiero w 1945 roku, gdy w ręce Amerykanów trafią materiały o niemieckich służbach wywiadowczych. Potwierdzi się, że agentka z doktoratem z ekonomii politycznej istniała naprawdę; była jedyną kobietą na wysokim stanowisku w niemieckim wywiadzie.

Ale nie jest pięknością, nie uwodzi mężczyzn, żeby zdobyć informacje. Elsbeth zostawia to między innymi Macie Hari, którą zresztą uważa za marnego szpiega. Ona sama wygląda jak nauczycielka, jest szatynką, nie rzuca się w oczy. Opisano ją jako osobę szczupłą, z przyjemnym głosem, bardzo na dystans. Nie uczestniczy raczej w groźnych akcjach szpiegowskich bezpośrednio; ona je planuje. Układa misterną siatkę agentów w Europie, wyszukuje i sprawdza kandydatów do tej roboty, potem szkoli ich w Antwerpii, wysyła do zadań. Ma intuicję i wiedzę. Jest świetna.

Pochodzi z rodziny osiadłej pod Dortmundem. Jej ojciec Carl był niezamożny, ale wybił się dzięki ambicji. Pruski oficer, potem urzędnik, żeni się z arystokratką. Elsbeth to ich najstarsze dziecko, będą mieli jeszcze troje. Nauka przychodzi dziewczynce bardzo łatwo, w aspiracjach najbardziej wspiera ją babka. Elsbeth sama powie, że gdy jej rówieśniczki chodziły na bale, ona uczyła się greki, łaciny i kilku innych języków. Potem jako jedna z pierwszych kobiet w Niemczech kończy uniwersytet i zdobywa z wyróżnieniem tytuł doktora nauk społecznych. Podręcznik dla szpiegów napisze z równym sukcesem.
Gdy wybucha Wielka Wojna, Elsbeth ma 31 lat, nie wyszła za mąż, uczy prawa i ekonomii w berlińskich szkołach. Uważa jednak, że jej wiedza może przydać się wojsku. Stara się o pracę w armii; jest przecież wolna, do dyspozycji. Dostaje skromną posadę w cenzurze pocztowej w Belgii. Czyta przechwycone listy żołnierzy francuskich i wyciąga z nich wnioski. Jest w tym tak dobra, że w 1915 roku trafia do szkoły szpiegów. Tam jak zwykle jest prymuską, przełożeni doceniają jej umysł. Zostaje szefową ośrodka szpiegowskiego w Antwerpii.

Odtąd Elsbeth głównie pracuje przy biurku, ale używa wszelkich możliwych środków komunikowania się. Wywiad francuski nazywa ją "Tygrysie Oko". Jej siatka szpiegów jest gęsta; dobrze wie, jak wykorzystać cudzą słabość, szuka do współpracy dezerterów i przestępców, ale i zwykłych ludzi. Sprawnie analizuje i weryfikuje ich meldunki. Nic nie uchodzi jej uwadze.

Ale Niemcy przegrywają Wielką Wojnę i królowa szpiegów wraca do domu. Wykłada na Uniwersytecie we Fryburgu, brakuje jej jednak adrenaliny, praca naukowa ją nudzi. Wycofuje się do rodziców, są dość zamożni. A może Elsbeth dostaje prace zlecone od rządu? Kiedy do władzy dochodzi Hitler, to się kończy. Traci ojca, a podczas "nocy długich noży" hitlerowcy zabijają jej brata, jednego z wysokich dowódców SA. Zasługi siostry się nie liczą. Koledzy z wywiadu starają się dla niej o specjalną rentę i może nawet ją otrzymuje, ale taką, że klepie biedę. Umiera w Monachium w 1940 roku, wycieńczona gruźlicą. Za jej życia nikt nie ujawnił, kim była.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!