Grób powstańca śląskiego Józefa Buławy w Cieszynie oznaczony znakiem pamięci „Tobie Polsko". Zobacz ZDJĘCIA

- Jego los jest typowym losem powstańca. Z jednej strony prowadził działalność na rzecz powrotu części Górnego Śląska do Polski, później był represjonowany przez Niemców, znalazł się na liście proskrypcyjnej i już we wrześniu trafił do więzienia - powiedział w rozmowie z DZ Jan Kwaśniewicz, naczelnik z Okręgowego Biura Upamiętnienia Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach.

Wiceburmistrz Cieszyna, Krzysztof Kasztura, stwierdził, że to dobrze, iż żyjemy w czasach, kiedy możemy uczcić pamięć osób, które wyszły z domy po to, by walczyć o wolną Polskę, a wielu z nich już do domu nie wróciło.

- Dla młodych ludzi niech to będzie żywa lekcja historii, że takich ludzi mieliśmy tutaj na Śląsku Cieszyńskim - powiedział.

Naczelnik Kwaśniewicz przypomniał, że Józef Buława urodził się 1 lutego 1896 r. w Karwinie. Skończył szkołę powszechną w swojej rodzinnej miejscowości, a dalszą edukację kontynuował we Frysztacie. W 1915 r. został powołany do odbycia służby wojskowej w armii austro-węgierskiej.

Na przełomie lat 1918-1919 Józef Buława działał na rzecz przyłączenia Śląska Cieszyńskiego do Polski. Należał do Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego, która funkcjonowała w tamtych czasach. Organizacja ta działała najaktywniej w 1919 r. podczas wojny polsko-czechosłowackiej, a jej członkowie brali udział w obronie Śląska Cieszyńskiego. Na przestrzeni lat 1919-1921 angażował się w akcje plebiscytową na terenie Cieszyna i Karwiny.

W sierpniu 1937 r. wstąpił do Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie. Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany we wrześniu 1939 r. i osadzony w więzieniu w Cieszynie, skąd został zwolniony 19 grudnia. Po wojnie podjął pracę w cieszyńskim szpitalu. W sierpniu 1945 r. wstąpił do Związku Weteranów Powstań Śląskich. Należał również do Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych. Został odznaczony Medalem za Wojnę. Zmarł 24 maja 1948 r.

- Cieszę się, że zrodził się pomysł, by przypomnieć takich cichych bohaterów - mówiła wnuczka powstańca Agata Tomica, dziękując IPN, że postanowił uhonorować osoby, które brały udział w walkach o niepodległość Polski, nieznanych bohaterów, którzy przeżywszy wojnę nie chcieli opowiadać o swoich przeżyciach. Dodała, że wprawdzie nie znała swojego dziadka, ale wychowała się w domu, w którym od pokoleń wiara i Ojczyzna były bardzo ważne.

Naczelnik Kwaśniewicz przypomniał, że w województwie śląskim tabliczką „Tobie Polsko" zostało już uhonorowanych około 60 grobów.

- Co roku staramy się upamiętnić kilkadziesiąt grobów - mówił naczelnik Kwaśniewicz. Dodał, że obecnie w katalogu IPN jest 270 grobów, które czekają na uhonorowane znakiem „Tobie Polsko".

Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego.

Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach około 20 na 8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego na Górze Św. Anny.