Kolędy - symbol nowego początku
Gdy siadamy przy świątecznym stole, wydaje nam się, iż kolędy istniały "od zawsze" i "od zawsze" związane były z Bożym Narodzeniem. Tak jednak nie jest. Pierwotnie, w czasach przedchrześcijańskich w Rzymie uroczyście obchodzono rzymskie Kalendae styczniowe (słowo "calendae" oznaczało pierwszy dzień miesiąca). Był to szczególny dzień, ponieważ 1 stycznia konsulowie rzymscy obejmowali swój urząd. Tego dnia Rzymianie odwiedzali się, składali sobie życzenia i wspólnie śpiewali pieśni.
Zobacz galerię
Zwyczaje te przejęło chrześcijaństwo, łącząc je z okresem Bożego Narodzenia, które uważano za początek rachuby nowego czasu. Kolęda w swym pierwszym znaczeniu była zatem noworoczną pieśnią powitalną i pochwalną na cześć gospodarzy, przekazywała życzenia szczęścia i pomyślności.
W rozumieniu pieśni religijnej, związanej z narodzinami Chrystusa, wykształciła się później, wraz z rozwojem i umacnianiem się chrześcijaństwa. Dopiero w XVIII wieku utrwaliło się pojęcie kolędy na określenie pieśni świątecznej, a kolejne sto lat później nastąpił podział na kolędy, czyli śpiewy wykonywane w kościele, towarzyszące mszy św. i ludowe, domowe, często luźniejsze w charakterze, pastorałki wykonywane przez amatorów, kolędników. Terminem kolęda określa się również obrzęd ludowy związany z okresem słowiańskiego Święta Godowego, a następnie świąt Bożego Narodzenia, polegający na obchodzeniu domów przez kolędników.
Najpiękniejsze kolędy
Która kolęda jest najpiękniejsza? Na to pytanie każdy z nas odpowie zapewne inaczej. Nie ulega jednak wątpliwości, że jedną z najpiękniejszych polskich kolęd jest utwór stworzony pod koniec XVIII wieku przez poetę Franciszka Karpińskiego. To "Pieśń o Narodzeniu Pańskim" znana dziś bardziej jako "Bóg się rodzi". Co ciekawe, powstała na specjalne zamówienie księżnej marszałkowej Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej.
BÓG SIĘ RODZI
Bóg się rodzi, moc truchleje,
Pan niebiosów obnażony;
ogień krzepnie, blask ciemnieje,
ma granice Nieskończony.
Wzgardzony – okryty chwałą,
śmiertelny – Król nad wiekami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało między nami.
Cóż masz, Niebo, nad ziemiany?
Bóg porzucił szczęście twoje,
wszedł między lud ukochany,
dzieląc z nim trudy i znoje:
niemało cierpiał, niemało,
żeśmy byli winni sami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało między nami.
W nędznej szopie urodzony,
żłób Mu za kolebkę dano;
cóż jest czym był otoczony?
Bydło, pasterze i siano.
Ubodzy, was to spotkało
witać Go przed bogaczami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało między nami.
Potem i króle widziani,
cisną się między prostotą,
niosąc dary Panu w dani:
mirrę, kadzidło i złoto.
Bóstwo to razem zmieszało
z wieśniaczymi ofiarami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało między nami.
Podnieś rękę, Boże Dziecię,
błogosław Ojczyznę miłą,
w dobrych radach, w dobrym bycie
wspieraj jej siłę swą siłą;
dom nasz i majętność całą,
i wszystkie wioski z miastami!
A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało między nami.
Za jedną z najpiękniejszych kolęd uważana jest - znana na całym świecie "Cicha noc" ("Stille Nacht"). Historię tej kolędy miłośnicy polskiego kina znają świetnie z filmowego przeboju sprzed paru lat "Listy do M". Po raz pierwszy zaśpiewano ją podczas pasterki w 1818 roku w miasteczku Oberndorf pod Salzburgiem. Według związanej z nią legendy, powstała dlatego, że w kościele św. Mikołaja w alpejskiej wiosce Oberndorf w 1818 roku zepsuły się ponadgryzane przez myszy organy. Żeby, mimo awarii instrumentu nadać odpowiednią oprawę nocnej mszy św., tamtejszy wikary, ks. Josef Mohr, sięgnął po napisany dwa lata wcześniej tekst i pokazał go organiście i nauczycielowi muzyki Franzowi Gruberowi. Gruber zagrał ją na gitarze. Oczywiście opowieść o myszach to legenda.
Tekst "Cichej nocy" został przetłumaczony na 300 języków i dialektów na całym świecie!
CICHA NOC
Cicha noc, święta noc
pokój niesie ludziom wszem.
A u żłóbka Matka Święta
czuwa sama uśmiechnięta
nad Dzieciątka snem. x2
Cicha noc, święta noc.
Pastuszkowie od swych trzód
biegną wielce zadziwieni,
za anielskich głosem pieni,
gdzie się spełnił cud. x2 3.
Cicha noc, święta noc.
Narodzony Boży Syn
Pan wielkiego majestatu,
niesie dziś całemu światu
odkupienie win. x2
Cicha noc, święta noc,
jakiż w tobie dzisiaj cud,
w Betlejem Dziecina święta
wznosi w górę swe rączęta,
błogosławi lud. x2
Wśród naszych ulubionych polskich kolęd znalazły się także utwory na ludową nutę, takie jak na przykład "Oj Maluśki, Maluśki":
OJ MALUŚKI
1. Oj, maluśki, maluśki, maluśki, jako rękawicka,
alboli tez jakoby, jakoby kawałecek smycka.
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu małemu, małemu. x2
Cy nie lepiej by Tobie, by Tobie siedzieć było w niebie,
wsak Twój Tatuś kochany, kochany nie wyganiał Ciebie.
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Tam wciornaska wygoda, wygoda, a tu bieda wsędzie,
ta Ci teraz dokuca, dokuca, ta i potem będzie.
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Tam Ty miałeś pościółkę, pościółkę i miętkie piernatki,
tu na to Twej nie stanie, nie stanie ubozuchnej Matki.
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Tam kukiołki jadałeś, jadałeś z carnuską i miodem,
tu się tylko zasilać, zasilać musis samym głodem.
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Tam pijałeś ceć jakie, ceć jakie słodkie małmazyje,
tu się Twoja gębusia, gębusia łez gorskich napije.
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Tam Ci zawsze słuzyły, słuzyły prześliczne Janioły,
a tu lezys sam jeden, sam jeden jako palec goły.
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Hej, co się więc takiego, takiego Tobie, Panie stało,
zeć się na ten kiepski świat, kiepski świat przychodzić zachciało?
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Gdybym ja tam jako Ty, jako Ty tak królował sobie,
nie chciałbym ja przenigdy, przenigdy w tym spoczywać żłobie.
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Albo się więc, mój Panie, mój Panie, wróć do swej krainy,
albo pozwól się zanieść, się zanieść do naszej chałpiny.
Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Cóż Ci oddam, mój Panie, mój Panie, chyba me piosneczki, alboli tez te moje, te moje lipowe skrzypeczki. Ref.: Śpiewajcie i grajcie mu...
Kolęduj z DZ! Podajemy słowa najbardziej znanych kolęd
Nie jest jednak teraz naszym celem szczegółowe przybliżanie historii tych bożonarodzeniowych pieśni, a raczej przybliżenie... ich samych. Przyznajcie się: ile razy, siedząc przy wigilijnym stole, uczestnicząc w pasterce lub po prostu próbując zaśpiewać z rodziną, łapaliście się na tym, że - choć melodie grają w Waszych sercach - kompletnie nie znacie... tekstu? No, może poza paroma linijkami pierwszej zwrotki?
Dlatego, by podtrzymać tradycję, przypominamy przed świętami naszym Czytelnikom słowa najpopularniejszych, najpiękniejszych kolęd. Przydadzą się przy świątecznym stole, kiedy przyjdzie czas na wspólne śpiewanie. Kolędy wraz ze słowami umieściliśmy w naszej galerii. Zobacz i kolęduj z DZ!
[polecany]25708233[/polecany]
Wideo
Polski smog najbardziej szkodzi kobietom!
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
Dzieje się w Polsce i na świecie – czytaj na i.pl
Polecane oferty
Materiały promocyjne partnera