Pamięci poległych obrońców Śląska Cieszyńskiego. Kwiaty pod pomnikiem w Kończycach Małych. Warta honorowa straży granicznej ZDJĘCIA

Organizatorem obchodów 105. rocznicy walk o kształtowanie granic RP, które odbyły się w Zebrzydowicach i Kończycach Małych był Śląski Oddział Straży Granicznej. W uroczystości tej wzięli udział: Zastępca Komendanta Śląskiego Oddziału SG płk. SG Adam Kurek, kadra kierownicza ŚlOSG, Kompania Reprezentacyjna SG Wydziału Odwodowego Karpackiego Oddziału Straży Granicznej z Nowego Sącza, Konsul Generalny RP w Ostawie Izabella Wołłejko-Chwastowicz, Dyrektor Delegatury CBA w Katowicach Grzegorz Jurek, przedstawiciele Izby Administracji Skarbowej w Katowicach insp. Piotr Grzegorczyk i insp. Adam Bigaj, przedstawiciel Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej bryg. Mirosław Synowiec, przedstawiciele Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Katowicach mjr Roman Malchrzyk i kpt. Ewa Pysz, przedstawiciel Wojskowego Centrum Rekrutacji w Katowicach ppłk Mirosław Stefanów, Dowódca 13. Śląskiej Brygady Obrony Terytorialnej płk Paweł Piątkowski, przedstawiciel Starostwa Cieszyńskiego ppłk rez. SG Zenon Woźniak, Wójt Gminy Zebrzydowice Andrzej Kondziołka, przedstawiciel Chorągwi Śląskiej ZHP phm. Grzegorz Ociepka, emerytowani funkcjonariusze Straży Granicznej oraz pozostali zaproszeni goście.

Obchody rozpoczęły się w Kończycach Małych w miejscu, w którym poległ dowódca pododdziału z 12. Wadowickiego Pułku Piechoty - major Wojska Polskiego Cezary Haller. Tam przybyłe delegacje złożyły wiązanki kwiatów i zapaliły znicze. Wartę honorową pod pomnikiem pełnili funkcjonariusze z Placówki Straży Granicznej w Bielsku – Białej im. 3. Pułku Strzelców Podhalańskich.

Następnie w Kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Zebrzydowicach, w 105. rocznicę walk o kształtowanie granic Rzeczypospolitej Polskiej, odprawiona została msza święta w intencji poległych obrońców Śląska Cieszyńskiego w 1919 roku. Eucharystii z udziałem asysty Kompani Reprezentacyjnej Straży Granicznej przewodniczył proboszcz parafii w Zebrzydowicach ks. Marian Brańka. Koncelebrował ją kapelan Śląskiego Oddziału Straży Granicznej ks. por. SG Artur Suska. We mszy św. ekumenicznie uczestniczył Dziekan Ewangelicki Straży Granicznej ks. płk. SG Kornel Undas. Podczas uroczystości ks. Marian Brańka został uhonorowany medalem „Zasłużony dla Śląskiego Oddziału Straży Granicznej”. Dekoracji dokonał Zastępca Komendanta ŚlOSG płk SG Adam Kurek – przewodniczący kapituły medalu.

Po mszy na cmentarzu odczytany został apel pamięci w intencji poległych obrońców Śląska Cieszyńskiego, oddano salwę honorową oraz złożono kwiaty i zapalono znicze na mogile poległych żołnierzy.

Tego samego dnia funkcjonariusze Śląskiego Oddziału Straży Granicznej oddali również hołd poległym bohaterom, spoczywającym na cmentarzu w Skoczowie.

Polsko-czeski spór o Śląsk Cieszyński był konsekwencją aspiracji obu narodów do budowania niepodległych państw na gruzach monarchii austro-węgierskiej. Strona polska była zainteresowana podziałem spornych ziem według kryterium etnicznego, natomiast władze czechosłowackie zgłaszały pretensje do całego regionu w oparciu o podział administracyjny. Ponadto dla rządu w Pradze kluczowe było panowanie nad ośrodkiem przemysłu ciężkiego i strategiczną linią kolejową Koszycko-Bogumińską wobec przewidywanego kolejnego konfliktu terytorialnego z Węgrami.

23 stycznia 1919 roku wojska czechosłowackie wkroczyły na Śląsk Cieszyński, wykorzystując zaangażowanie państwa polskiego w walki z Ukraińcami, wspierającego jednocześnie powstanie wielkopolskie i gromadzącego siły wobec narastającego bolszewickiego zagrożenia. Wobec czterokrotnie liczniejszych regularnych, dobrze wyposażonych w artylerię i broń maszynową wojsk agresora strona polska mogła wystawić nieliczne oddziały osłonowe i milicję. Szybkie postępy sił czechosłowackich udało się zatrzymać dopiero na linii Wisły po bitwie pod Skoczowem 28-30 stycznia.

Działania wojsk czechosłowackich charakteryzowała niestety niezwykła brutalność, w wielu przypadkach dochodziło do zbrodni na polskich jeńcach wojennych oraz na ludności cywilnej. Czeskie bojówki zamordowały kilkudziesięciu polskich działaczy narodowych, a kilka tysięcy Polaków zostało wypędzonych ze spornych terytoriów. 26 stycznia 1919 po zajęciu Stonawy czescy żołnierze zamordowali kilkunastu polskich jeńców z 12 Pułku Piechoty Ziemi Wadowickiej oraz członków miejscowej polskiej milicji.

Źródło: ipn.gov.pl